Hơn 1 triệu ca khám ở BV Ung Bướu TP.HCM: Bác sĩ cảnh báo điều đáng lo

Người dân đi khám tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM từ lúc 3h sáng. Ảnh: Duy Hiệu.

Tại Hội thảo phòng chống Ung thư TP.HCM lần thứ 28 do Bệnh viện Ung bướu TP.HCM tổ chức ngày 4/12, các chuyên gia đầu ngành cho hay ung thư hiện là gánh nặng y tế lớn, đẩy các bệnh viện đầu ngành vào trạng thái hoạt động quá mức.

Những thách thức này không chỉ xuất phát từ số ca mắc mới tăng nhanh, mà còn từ vấn đề cốt lõi kéo dài nhiều năm là tỷ lệ phát hiện muộn vẫn ở mức cao, khiến hệ thống y tế liên tục “gồng mình” và người bệnh chịu chi phí điều trị nặng nề.

Trước thực trạng này, ngành y tế đang nỗ lực xoay trục sang phòng bệnh, tăng cường tầm soát và ứng dụng công nghệ để thay đổi cục diện trong cuộc chiến với ung thư.

Bệnh viện tuyến cuối quá tải

Theo báo cáo của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (GLOBOCAN) 2022, Việt Nam có hơn 180.400 ca mắc mới và 120.000 ca tử vong do ung thư. Tốc độ gia tăng được phản ánh rõ rệt tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, nơi tỷ lệ mắc trên 100.000 dân đã tăng từ 141 ca vào năm 2020 lên 151 ca vào năm 2022.

TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, cho biết con số này đang đẩy cơ sở điều trị lớn nhất phía Nam vào tình trạng quá tải mang tính hệ thống.

Năm 2025, số lượt bệnh nhân đến khám vượt mốc 1 triệu lượt, tăng 22% chỉ sau một năm. Bác sĩ Tuấn đánh giá sự gia tăng này bắt nguồn từ nhiều yếu tố. Trong đó có niềm tin của người dân vào chuyên môn bệnh viện, điều kiện kinh tế - xã hội phát triển giúp người dân quan tâm hơn tới sức khỏe và hạ tầng giao thông được cải thiện, khiến bệnh nhân từ các tỉnh liên tục đổ về TP.HCM.

Các bệnh viện điều trị ung thư đang quá tải dù được mở rộng cơ sở 2,3. Ảnh: Duy Hiệu.

Tuy nhiên, ngay cả khi Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM đã có hai cơ sở quy mô lớn, bác sĩ Tuấn thừa nhận tình trạng quá tải vẫn khó tránh khỏi bởi số bệnh nhân từ các tỉnh tiếp tục đổ về ngày một nhiều.

"Thực tế cho thấy TP.HCM đang gánh phần lớn nhu cầu khám và điều trị ung thư của khu vực phía Nam", bác sĩ Tuấn nói.

Theo bác sĩ Tuấn, ba địa phương gồm Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), Bình Thuận và Đồng Nai có khoảng 200.000 lượt bệnh nhân khám mỗi năm. Nếu tính thêm số lượng thân nhân, áp lực lên hạ tầng vùng lõi thành phố ước tính tăng gấp đôi, tạo ra vòng lặp quá tải kéo dài từ bệnh viện, giao thông cho đến các dịch vụ hỗ trợ y tế.

Cùng với số lượng bệnh nhân tăng nhanh, mô hình bệnh tật cũng có những thay đổi đáng chú ý.

Tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, trong tổng số hơn 42.000 ca mắc mới được ghi nhận năm 2025, bệnh ung thư tuyến giáp chiếm tỷ lệ cao nhất với 23,2%, tiếp theo là ung thư vú với 18,1%. Sự dịch chuyển này phản ánh sự thay đổi trong lối sống, môi trường và thói quen khám chữa bệnh, khiến hệ thống y tế phải liên tục điều chỉnh chiến lược đáp ứng.

“Điểm nghẽn” gây gánh nặng kép

Dù kỹ thuật điều trị tại Việt Nam đã tiến bộ đáng kể, nhưng phát hiện muộn vẫn là “điểm nghẽn” lớn khiến công tác kiểm soát ung thư gặp nhiều khó khăn. Một nghiên cứu năm 2016 tại năm bệnh viện lớn cho thấy khoảng 50-80% bệnh nhân chỉ nhập viện khi đã ở giai đoạn 3 hoặc 4.

Theo bác sĩ Tuấn, đây là giai đoạn mà khả năng chữa khỏi không còn cao và chi phí điều trị có thể tăng gấp nhiều lần so với khi phát hiện sớm. Nguyên nhân chủ yếu là người dân ít thực hiện khám định kỳ hoặc tầm soát chủ động mà chỉ đi khám khi xuất hiện triệu chứng, đồng nghĩa với việc bệnh đã tiến triển.

Phát biểu tại hội nghị, TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế, cho rằng tình trạng quá tải hiện nay xuất phát một phần từ sự thiếu đồng bộ của các chương trình sàng lọc tại tuyến cơ sở. Khi tầm soát sớm chưa được triển khai rộng rãi và chưa trở thành thói quen cộng đồng, bệnh viện tuyến cuối sẽ phải tiếp nhận số lượng lớn bệnh nhân đã ở giai đoạn nặng, gây áp lực kép lên cả người bệnh và hệ thống y tế.

Ung thư là gánh nặng y tế ở Việt Nam. Ảnh: Duy Hiệu.

Trước những thách thức này, theo bác sĩ Đức, Bộ Y tế đặt mục tiêu tạo ra bước chuyển chiến lược bằng cách đẩy mạnh sàng lọc, quy hoạch lại mạng lưới điều trị và ứng dụng công nghệ cao. Trọng tâm của các chính sách mới là dịch chuyển từ mô hình “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”.

Đồng thời, bác sĩ Đức cũng chia sẻ rằng Bộ Y tế định hướng quy hoạch lại mạng lưới ung thư, ưu tiên phát triển các cơ sở điều trị tại Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, những địa phương lân cận.

Mục tiêu là giảm sự tập trung quá mức vào TP.HCM, đồng thời giúp người dân được điều trị gần nơi sinh sống, giảm gánh nặng kinh tế và thời gian di chuyển.

"Đây là giải pháp mang tính dài hạn nhằm phân bổ đều áp lực và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng", bác sĩ Đức Nhấn mạnh.

Bên cạnh sàng lọc và phân bổ hệ thống, bác sĩ Tuấn cho rằng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) được nhấn mạnh như một hướng đi đột phá. Bác sĩ Tuấn chia sẻ AI được ứng dụng để hỗ trợ lập kế hoạch xạ trị, xạ trị thích ứng, hỗ trợ phẫu thuật nội soi, cho đến phân tích xét nghiệm phân tử để cá thể hóa phác đồ điều trị.

Việc xây dựng bệnh án điện tử liên thông cũng được kỳ vọng tạo nền tảng dữ liệu lớn, mở ra khả năng dự đoán nguy cơ ung thư và tối ưu hóa quy trình chăm sóc.

Với việc chuyển trọng tâm sang phòng bệnh, mở rộng mạng lưới điều trị và tận dụng công nghệ hiện đại, Việt Nam đang hướng đến một mô hình kiểm soát ung thư chủ động hơn, mở ra kỳ vọng về một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến dài hơi này.

Nguyễn Thuận - Lê Huyên