Hơn 23.000 vụ hàng giả bị xử lý: Quản lý thị trường trước phép thử của thương mại số
Theo báo cáo tổng kết, trong năm 2025, toàn lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 27.540 vụ; phát hiện, xử lý 23.402 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách Nhà nước gần 372 tỷ đồng
Đội QLTT số 2 kiểm tra một cửa hàng kinh doanh trên phố Hàng Đào ngày 10/6/2025. Ảnh: Trần Việt - TTXVN
Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: Ngày 16/12, tại TP. Hồ Chí Minh Cục đã tổ chức Hội nghị tổng kết công tác quản lý thị trường năm 2025 và triển khai phương hướng, nhiệm vụ năm 2026.
Theo báo cáo tổng kết, trong năm 2025, toàn lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 27.540 vụ; phát hiện, xử lý 23.402 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách Nhà nước gần 372 tỷ đồng; tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 290 tỷ đồng; giảm 31,76% so với năm 2024.
Nhìn vào con số hơn 23.400 vụ vi phạm bị phát hiện, xử lý trong năm 2025 có thể thấy vấn đề quản lý thị trường không hề hạ nhiệt, dù tổng số vụ và giá trị hàng hóa vi phạm đã giảm hơn 31% so với năm 2024. Đằng sau sự sụt giảm về thống kê là một thực tế phức tạp hơn nhiều bởi các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và hàng không rõ nguồn gốc đang chuyển dịch nhanh từ địa bàn vật lý sang không gian số với thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó nhận diện và khó xử lý hơn.
Đối với các vụ việc kiểm tra, các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung vào kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; vi phạm quy định về giá, điều kiện kinh doanh và an toàn thực phẩm. Các mặt hàng vi phạm gồm thực phẩm đông lạnh, bánh kẹo, rượu bia, thuốc lá, mỹ phẩm, quần áo, giày dép, vật tư nông nghiệp, hàng điện tử và phụ kiện.
Nhiều vụ việc điển hình đã được phát hiện, xử lý như thu giữ 35.000 sản phẩm quần áo giả mạo nhãn hiệu tại Hà Nội; thu giữ 123.000 kg nguyên liệu thuốc lá nhập lậu tại Cao Bằng; chuỗi vụ kiểm tra các cơ sở kinh doanh thời trang tại Sài Gòn Square; kiểm tra kho sữa nhập lậu tại Bạch Mai (Hà Nội); thu giữ trên 100 tấn vải cuộn không rõ nguồn gốc tại Công ty TNHH Trường Vinh Vina; thu giữ 15 tấn đường cát tại TP. Hồ Chí Minh; hơn 1 tấn kẹo dẻo không rõ nguồn gốc tại TP. Hồ Chí Minh; hàng nghìn viên An cung Ngưu Hoàng Nam Dương tại Quảng Ninh; hơn 18 tấn thịt gà và nội tạng gà đông lạnh không có hóa đơn, chứng từ tại Hà Nội…
Đáng chú ý, vi phạm trong môi trường thương mại điện tử tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho việc quản lý, kiểm soát thị trường. Bên cạnh đó, hoạt động livestream bán hàng trên mạng xã hội bị lợi dụng để tiêu thụ thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, với thủ đoạn quảng cáo thổi phồng, gắn mác “hàng xách tay”, “đặc sản vùng miền”, “nhà làm”, “sạch 100%” hoặc sử dụng KOL/KOC để tạo lòng tin.
Một số gian hàng còn đăng tải thông tin sai sự thật, sử dụng giấy tờ, bản công bố chất lượng đã hết hạn, bị chỉnh sửa hoặc của thương nhân khác nhằm lừa dối người tiêu dùng. Trước thực trạng trên, lực lượng quản lý thị trường đã tăng cường kiểm tra kho hàng, cơ sở chế biến, điểm tập kết; giám sát hoạt động quảng cáo, rao bán trực tuyến; phối hợp với Công an, Hải quan, Y tế và các nền tảng thương mại điện tử để truy xuất, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm. Đồng thời, công tác tuyên truyền, cảnh báo người tiêu dùng được đẩy mạnh theo hướng trực quan, dễ nhận diện hành vi gian lận.
Bên cạnh việc kiểm tra, xử lý vi phạm, trong năm 2025, lực lượng quản lý thị trường tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật; tăng cường bồi dưỡng, tập huấn, hướng dẫn kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ.
Đồng thời nâng cao hiệu quả phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan liên quan và triển khai các nhiệm vụ hoàn thiện chính sách pháp luật về tổ chức, hoạt động của lực lượng, qua đó góp phần nâng cao năng lực thực thi công vụ, thống nhất nhận thức, cách làm trong toàn lực lượng và hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý, kiểm soát thị trường trên thực tế.
Thực tế kiểm tra của lực lượng quản lý thị trường trong năm qua cho thấy, vi phạm không còn tập trung đơn lẻ ở một vài nhóm hàng, mà lan rộng trên hầu hết các lĩnh vực thiết yếu của đời sống. Từ thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, thuốc lá đến quần áo, giày dép, vật tư nông nghiệp, hàng điện tử…, các mặt hàng vi phạm đều có điểm chung là đánh thẳng vào nhu cầu tiêu dùng lớn, vòng quay nhanh và tâm lý chuộng giá rẻ của người dân. Điều này lý giải vì sao nhiều vụ việc bị phát hiện có quy mô rất lớn, lên tới hàng chục nghìn sản phẩm, hàng trăm tấn hàng hóa, với giá trị vi phạm hàng trăm tỷ đồng.
Đáng chú ý, thương mại điện tử và mạng xã hội tiếp tục trở thành “địa bàn nóng” của vi phạm. Không chỉ dừng ở việc rao bán hàng giả, hàng kém chất lượng, các đối tượng còn khai thác triệt để hình thức livestream, sử dụng KOL, KOC, gắn mác “hàng xách tay”, “đặc sản vùng miền”, “nhà làm”, “sạch 100%” để tạo niềm tin giả tạo. Việc sử dụng giấy tờ công bố chất lượng hết hạn, bị chỉnh sửa hoặc mượn danh thương nhân khác cho thấy vi phạm đã bước sang giai đoạn có tổ chức, có tính toán và am hiểu kẽ hở pháp lý.
Trong bối cảnh đó, việc lực lượng quản lý thị trường xử lý được hơn 23.000 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách gần 372 tỷ đồng không chỉ là kết quả của các đợt cao điểm kiểm tra, mà còn phản ánh nỗ lực thích ứng với phương thức vi phạm mới. Từ kiểm tra kho hàng, cơ sở chế biến, điểm tập kết đến giám sát hoạt động quảng cáo, bán hàng trực tuyến và phối hợp với các nền tảng thương mại điện tử, cách làm đã dần chuyển từ bắt tại chỗ sang lần theo dòng chảy hàng hóa.
Lực lượng Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh kiểm tra điểm kinh doanh trên địa bàn huyện Củ Chi. Ảnh: Hương Giang - TTXVN
Tuy nhiên, chính thực tiễn này cũng bộc lộ rõ những giới hạn của khung pháp lý hiện hành. Mức xử phạt đối với vi phạm trên môi trường thương mại điện tử còn thấp, chưa tương xứng với lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm. Quy trình kiểm tra, xử lý trong một số trường hợp chưa theo kịp tốc độ lan truyền và biến mất nhanh chóng của các gian hàng online. Việc kiện toàn tổ chức bộ máy ở một số địa phương chưa kịp thời cũng ảnh hưởng đến tính liên tục và ổn định trong quản lý địa bàn. Chính vì vậy, vấn đề sửa đổi Pháp lệnh Quản lý thị trường, tiến tới xây dựng Luật Quản lý thị trường được đặt ra như một yêu cầu mang tính tất yếu, chứ không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật.
Như nhận định của Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh, giai đoạn 2026–2027 sẽ chứng kiến hàng loạt luật mới liên quan trực tiếp đến xử phạt vi phạm hành chính, thương mại điện tử, tiêu chuẩn, quy chuẩn, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc hàng hóa có hiệu lực. Nếu không kịp thời nâng cấp xương sống pháp lý, lực lượng quản lý thị trường sẽ khó theo kịp thực tiễn quản lý trong môi trường kinh doanh số và xuyên biên giới.
Ở góc độ dài hạn, xây dựng Luật Quản lý thị trường không chỉ nhằm mở rộng hay làm rõ thẩm quyền, mà còn là cơ hội để tái cấu trúc toàn bộ cách tiếp cận quản lý: từ kiểm tra hành chính sang quản lý dựa trên dữ liệu, từ xử lý vụ việc sang kiểm soát chuỗi cung ứng, từ phản ứng bị động sang dự báo và cảnh báo sớm rủi ro thị trường. Việc hoàn thiện và khai thác hiệu quả hệ thống thông tin nghiệp vụ INS, nếu được triển khai đồng bộ, sẽ là nền tảng quan trọng cho sự chuyển đổi này.
Bước sang năm 2026, mục tiêu tăng cường kỷ cương, nâng cao hiệu lực quản lý thị trường vì thế không chỉ dừng ở việc tăng số vụ kiểm tra hay mức xử phạt. Điều cốt lõi là tạo dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh, một bộ máy đủ linh hoạt và một phương thức quản lý đủ hiện đại để theo kịp sự biến đổi nhanh chóng của thị trường.
