Hơn 50% sản phẩm OCOP bắt nguồn từ hợp tác xã

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường tại Hội nghị đánh giá kết quả phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn (ngày 16/10), đến tháng 9/2025, cả nước đã có 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên của hơn 9.300 chủ thể, tăng 8.400 sản phẩm so với năm 2022, vượt xa chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ đề ra tại Quyết định 919/QĐ-TTg.

OCOP: bước chuyển chiến lược trong phát triển nông thôn

Điều đáng nói, hơn 50% sản phẩm OCOP xuất phát từ hợp tác xã. Con số này không chỉ thể hiện năng lực sản xuất được nâng tầm, mà còn phản ánh vai trò trung tâm của hợp tác xã trong chuyển đổi mô hình phát triển nông nghiệp nông thôn, từ manh mún sang liên kết, từ sản xuất sang kinh tế hàng hóa.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, chương trình OCOP và du lịch nông thôn không chỉ tạo nên bước nhảy vọt về số lượng sản phẩm, mà còn mang đến “cuộc cách mạng” trong tư duy sản xuất, quản trị và kinh doanh ở khu vực nông thôn.

“Các mô hình kết hợp giữa trải nghiệm du lịch, tiêu thụ sản phẩm OCOP đang dần hình thành hệ sinh thái kinh tế nông thôn ‘đa giá trị’, nơi văn hóa bản địa, cảnh quan sinh thái được ‘đánh thức’ và khai thác hiệu quả”, ông Nam nhấn mạnh.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam thăm các gian hàng OCOP.

Tính đến tháng 9/2025, cả nước có hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn, tăng 235 mô hình so với năm 2022. Nhiều điểm đến như Sa Pa, Bắc Hà, Quảng Ninh, Hội An, Tây Nguyên đã kết hợp giữa trải nghiệm nông sản, làng nghề và du lịch sinh thái, tạo chuỗi giá trị bền vững.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường ước tính, doanh thu từ du lịch gắn với OCOP và làng nghề đạt trên 25.000 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 15% tổng giá trị sản xuất nông thôn.

OCOP cũng góp phần thay đổi nhận thức của nông dân. Nếu trước đây họ chỉ bán nông sản thô, nay họ biết cách chế biến, thiết kế bao bì, đăng ký nhãn hiệu, thậm chí tham gia thương mại điện tử. Những sản phẩm như gạo ST25, cà phê rang xay, hạt điều, tinh dầu quế, mật ong rừng, chè thảo mộc đã có mặt tại hơn 60 quốc gia, khẳng định vị thế thương hiệu nông sản Việt Nam.

Khi hợp tác xã trở thành “hạt nhân” của OCOP

Không thể nói đến thành công của OCOP mà bỏ qua vai trò trung tâm của hợp tác xã. Theo bà Nguyễn Thị Hoài Linh, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, hơn một nửa sản phẩm OCOP hiện nay xuất phát từ HTX. “Điều này cho thấy, hỗ trợ hợp tác xã cũng chính là hỗ trợ sản phẩm OCOP”, bà Linh khẳng định.

Liên minh HTX Việt Nam thời gian qua đã tích cực tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn, tư vấn giúp các HTX phát triển sản phẩm, xây dựng thương hiệu, tiếp cận tín dụng và mở rộng thị trường. Bà Linh cho biết, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX hiện đang cho vay với lãi suất thấp hơn ngân hàng thương mại, giúp nhiều đơn vị có thể đầu tư máy móc, bao bì, tiêu chuẩn hóa sản phẩm để đạt chứng nhận OCOP 4–5 sao.

“Chúng tôi cũng phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức hội chợ, triển lãm, quảng bá sản phẩm OCOP. Bên cạnh đó, Liên minh đã ký kết hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế để hỗ trợ xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm của hợp tác xã Việt Nam ra nước ngoài”, bà Linh chia sẻ.

Một ví dụ điển hình cho thành công của OCOP gắn với HTX là Hợp tác xã Mật ong Phương Di Bee (Gia Lai), đơn vị vừa được công nhận đạt chuẩn OCOP 5 sao quốc gia.

Bà Trần Thị Hoàng Anh, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX mật ong Phương Di Bee.

Chia sẻ cùng VnBusiness bên lề Hội nghị, bà Trần Thị Hoàng Anh, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX mật ong Phương Di Bee cho biết, Gia Lai có vùng nguyên liệu cà phê, cao su, điều và cây ăn quả rộng lớn, thuận lợi để phát triển nghề nuôi ong lấy mật.

HTX đã liên kết với các hộ nuôi ong thành viên để tạo ra vùng nguyên liệu lớn, bền vững nuôi ong khai thác mật theo tiêu chuẩn VietGAP để đạt chất lượng cao, cung cấp ra các thị trường khó tính, như Nhật Bản, Mỹ và các nước châu Âu.

Hiện HTX quản lý khoảng 10.000 đàn ong mật tại Gia Lai và các tỉnh lân cận, đạt sản lượng 1.000 tấn mật thô/năm. Năm 2025, sản phẩm mật ong Phương Di chính thức được công nhận OCOP 5 sao quốc gia, niềm tự hào không chỉ của HTX mà của cả tỉnh Gia Lai.

Bà Trần Thị Hoàng Anh chia sẻ: “Từ nghề truyền thống của gia đình, tôi muốn tạo ra sản phẩm không chỉ đạt chất lượng cao mà còn gắn với thương hiệu Việt. OCOP đã giúp HTX mở rộng quy mô, tiếp cận nguồn vốn và nâng cao giá trị chuỗi sản xuất.”

“HTX mong muốn trong thời gian tới sẽ tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất tiến tới sản xuất hàng thương hiệu với công suất lớn đáp ứng nhu cầu thị trường và nâng cao doanh thu, lợi nhuận góp phần phát triển kinh tế địa phương đồng thời hỗ trợ đời sống người dân”, bà Hoàng Anh nói.

Anh Trần Nguyên Hội (thành viên HTX Mật ong Phương Di Bee) cho hay: Anh tham gia làm thành viên HTX từ ngày thành lập đến nay. Hiện anh nuôi 400 đàn ong lấy mật theo tiêu chuẩn VietGAP. Nếu thời tiết nắng ấm, khoảng 8-10 ngày, anh quay mật một lần.

“Mỗi đợt, tôi thu được khoảng 3 tấn mật thô đưa về xưởng của HTX tách hạ các thành phần để đảm bảo các tiêu chuẩn và đóng chai. Bình quân mỗi năm, tôi đạt mức lợi nhuận hơn 200 triệu đồng” - anh Hội thông tin.

Câu chuyện của HTX Mật ong Phương Di Bee là một trong những ví dụ điển hình, phát huy vai trò quan trọng của mô hình kinh tế tập thể để phát huy thế mạnh, nâng cao giá trị nông sản tại các địa phương.

Tính đến tháng 9/2025, cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP của hơn 9.300 chủ thể đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 8.400 sản phẩm so với năm 2022.

Nâng tầm chất lượng, hướng tới “OCOP xanh và thông minh”

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, chương trình OCOP được định hướng chuyển trọng tâm từ số lượng sang chất lượng, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số, tăng trưởng xanh và thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam: “OCOP cần kết hợp đổi mới sáng tạo, công nghệ, và tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất. Mỗi sản phẩm phải không chỉ ngon, đẹp và an toàn, mà còn bền vững và thân thiện môi trường.”

Từ những sản phẩm truyền thống như mật ong, cà phê, gạo, vải thiều sấy, xoài cát, dừa sáp, cà phê hữu cơ… đến những mô hình du lịch nông thôn sáng tạo, chương trình OCOP đã “thổi hồn” vào kinh tế nông nghiệp, giúp người nông dân trở thành doanh nhân, giúp làng nghề truyền thống sống lại bằng giá trị mới.

“Điều quan trọng là xây dựng được các mô hình điểm, từ đó nhân rộng ra toàn quốc. Khi có những sản phẩm OCOP tiêu biểu, đạt chuẩn quốc tế, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng thương hiệu nông sản quốc gia có sức cạnh tranh toàn cầu,” bà Nguyễn Thị Hoài Linh nhấn mạnh.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp cùng Bộ Công Thương và các đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài để xây dựng thương hiệu OCOP quốc gia, hỗ trợ tiêu chuẩn hóa bao bì, nhãn mác, an toàn thực phẩm và thúc đẩy chuỗi giá trị xanh, hữu cơ, tuần hoàn.

Theo các chuyên gia, sự gắn kết giữa OCOP và HTX chính là “nút thắt vàng” giúp nông thôn Việt Nam chuyển đổi bền vững. Khi HTX đóng vai trò đầu mối liên kết, từ sản xuất, chế biến đến thương mại, sản phẩm OCOP không chỉ là nông sản, mà còn là “thương hiệu địa phương” có sức sống lâu dài.

Bà Nguyễn Thị Hoài Linh nhấn mạnh: “Chúng tôi kỳ vọng giai đoạn tới sẽ có những sản phẩm OCOP trọng điểm, được đầu tư bài bản về kỹ thuật, vốn và quảng bá để vươn ra quốc tế, trở thành biểu tượng của nông nghiệp Việt Nam hiện đại.”

Với hơn 50% sản phẩm OCOP được tạo ra từ hợp tác xã, kinh tế tập thể đang chứng minh sức mạnh của sự liên kết, nơi từng hộ dân nhỏ lẻ cùng nhau tạo ra giá trị lớn, bền vững và giàu bản sắc Việt Nam.

Hồng Hương