Hợp đồng máy bay huấn luyện Yak-130 khiến cả Nga và Bangladesh thiệt hại lớn

Nga đã phải cấp tín dụng cho quốc gia Nam Á Bangladesh để mua máy bay huấn luyện Yak-130, nhưng thương vụ này chẳng những không mang lại lợi ích cho Moskva mà còn để lại nhiều tai tiếng.

Mới đây một chiếc Yak-130 do Nga sản xuất thuộc Không quân Bangladesh đã bị rơi, phi công không kịp nhảy dù ra ngoài và đã thiệt mạng. Nguyên nhân vụ tai nạn được xác định là do vụ cháy bất ngờ liên quan tới động cơ.

Như vậy lỗi kỹ thuật đã thuộc về linh kiện do Nga sản xuất nhằm thay thế sản phẩm nhập khẩu từ Ukraine. Bên cạnh đó chất lượng ghế phóng phi công cũng bị đặt câu hỏi khi máy bay không thể bị rơi quá bất ngờ.

Trong trường hợp Không quân Bangladesh nói chung và máy bay huấn luyện Yak-130, có những chi tiết trong câu chuyện cần phải đặc biệt nhấn mạnh.

Khi nhìn lại hợp đồng, giới phân tích cho rằng đây là một thương vụ thất bại của cả hai, khi Nga đã phải cấp tín dụng cho quốc gia Nam Á, còn bản thân Không quân Bangladesh cũng đã mất 25% phi đội Yak-130 chỉ trong khoảng thời gian ngắn.

Nga và Bangladesh đã ký hợp đồng cung cấp 16 máy bay huấn luyện - chiến đấu Yak-130 trị giá 800 triệu USD vào năm 2013, điều khoản tùy chọn đi kèm là mua thêm 10 chiếc nữa, lô 6 chiếc đầu tiên được bàn giao vào tháng 9/2015.

Bangladesh mua phi đội Yak-130 bằng tín dụng trực tiếp từ Moskva, tổng số tiền vay lên tới 1 tỷ USD. Tuy nhiên thời hạn bàn giao máy bay cho thấy Nga đã không đáp ứng được tiến độ giao hàng cho đối tác.

Theo quy định trong hợp đồng, vào năm 2015 lẽ ra Bangladesh phải nhận được tới 14 máy bay, 2 chiếc còn lại giao trong năm 2016. Khi Nga không đáp ứng được tiến độ và chất lượng chưa như kỳ vọng, quốc gia Nam Á quyết định không đặt hàng thêm.

Vào tháng 7/2017, thảm họa đầu tiên liên quan đến máy bay huấn luyện Yak-130 của Không quân Bangladesh xảy ra, một phi cơ bị rơi do lỗi kỹ thuật, may mắn là cả hai thành viên phi hành đoàn đều kịp thoát ra ngoài.

Cuối tháng 12/2017, sự cố tiếp theo xảy ra khi hai chiếc Yak-130 va chạm trên không, cả 4 phi công đều kịp thoát ra ngoài. Như vậy tai nạn mới đây đã là lần thứ ba liên quan đến Yak-130 của Không quân Bangladesh, họ đã mất tổng cộng 4 phi cơ loại này.

Số liệu từ trang Military Balance 2023 chỉ ra rằng vào đầu năm ngoái, Không quân Bangladesh “trên giấy tờ” có 13 máy bay huấn luyện - chiến đấu Yak-130, nhưng tình trạng thực tế của phi đội vẫn chưa rõ.

Liệu nhà sản xuất máy bay Nga có cung cấp dịch vụ bảo trì đầy đủ cho những chiếc Yak-130 được bàn giao cho quốc gia Nam Á Bangladesh hay không vẫn là một câu hỏi bị bỏ ngỏ.

Vào cuối tháng 12/ 2021, Bangladesh có ý định mua 8 chiếc Mi-28NE từ Nga. Nhưng thay vì hợp đồng, Moskva lại nhận được lệnh cấm tàu bè qua lại, điều này cho thấy giữa hai bên đang tồn tại mâu thuẫn lớn.

Để thay thế những máy bay Nga bị rơi, Bangladesh đang để ý sản phẩm thay thế từ Trung Quốc, đó sẽ là máy bay huấn luyện - chiến đấu JL-10 (L-15), được đánh giá cao hơn và có chế độ hậu mãi tương đối tốt.