Hợp nhất các tỉnh mở ra cơ hội và thách thức song hành cho ngành Công Thương

Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Các tỉnh phía Bắc đang nỗ lực phát triển công nghiệp thương mại với nhiều thành tựu đáng ghi nhận nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức, trong đó những vướng mắc khi bắt đầu vận hành chính quyền địa phương đang là thách thức lớn.

Đây là thông tin được đưa ra tại Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025 do Bộ Công Thương tổ chức ngày 17/10 tại Tuyên Quang.

Các địa phương bước vào giai đoạn phát triển mới

Tại hội nghị, nhiều địa phương đã chia sẻ những khó khăn trong việc triển khai nhiệm vụ sau khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp. Theo đánh giá, 3 tỉnh Phú Thọ, Ninh Bình và Thái Nguyên đang bước vào giai đoạn mới của phát triển công nghiệp thương mại. Mặc dù quy mô kinh tế đã tăng, địa bàn mở rộng và hạ tầng được cải thiện, nhưng đi kèm với đó là những khó khăn về tổ chức bộ máy, cơ chế chính sách và năng lực quản trị.

Ông Trần Quang Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ, cho biết sau hợp nhất, Phú Thọ có quy mô nền kinh tế trên 300.000 tỷ đồng, đứng thứ sáu cả nước. “Điều đó đồng nghĩa với việc trách nhiệm của ngành Công Thương đối với tỉnh rất lớn, đặc biệt trong vai trò tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh,” ông Tuấn chia sẻ.

Cũng theo ông Tuấn, sau hợp nhất, ngành Công Thương Phú Thọ đã có hơn 430 cán bộ, công chức, viên chức, đảm nhiệm khối lượng công việc tăng mạnh. Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ kịp thời từ Bộ Công Thương, bộ máy đã sớm ổn định, các hoạt động chuyên môn trở lại bình thường chỉ sau hơn ba tháng. Hiện tại, Phú Thọ duy trì tốc độ tăng trưởng 7-7,5%/năm, riêng ngành Công Thương đạt 26%/năm, một con số đáng chú ý trong bối cảnh kinh tế chung còn nhiều thách thức.

Tại Ninh Bình, sau khi hợp nhất ba tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, quy mô tỉnh mở rộng đã tạo điều kiện phát triển mạnh các ngành công nghiệp hỗ trợ, cơ khí, điện tử và chế biến nông sản. Ông Hoàng Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Ninh Bình, cho biết trong 9 tháng, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 22%, tổng mức bán lẻ đạt trên 200.000 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu khoảng 18 tỷ USD.

Tuy nhiên, ông Dũng cũng chỉ ra rằng, sau sáp nhập, nhiệm vụ quản lý trở nên phức tạp hơn. “Cán bộ cấp xã nhiều nơi còn kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn sâu về công thương, khiến việc triển khai xuống cơ sở gặp khó khăn,” ông Dũng thẳng thắn nhìn nhận.

Trong khi đó, Thái Nguyên đang đối diện với bài toán phục hồi sau thiệt hại lớn do thiên tai. Ông Phạm Văn Thọ, Giám đốc Sở Công Thương Thái Nguyên cho biết thiệt hại ước tính khoảng 12.200 tỷ đồng, riêng lĩnh vực công thương khoảng 5.000 tỷ đồng. Tuy vậy, Thái Nguyên vẫn giữ được đà sản xuất, với chỉ số phát triển công nghiệp 9 tháng đạt 9,4%, bán lẻ tăng gần 17%, xuất nhập khẩu tăng 8,2%.

Các hoạt động được duy trì nhờ sự chỉ đạo sát sao của Bộ Công Thương và sự chủ động từ cơ sở. “Tất cả cán bộ phụ trách công thương tại 92 xã được đưa vào cùng một nhóm trao đổi để hướng dẫn, chia sẻ tài liệu; khi có vướng mắc thì hỏi ngay và được hướng dẫn trực tiếp,” ông Thọ chia sẻ.

Tại hội nghị, nhiều địa phương đã chia sẻ những khó khăn trong việc triển khai nhiệm vụ sau khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Dù có nền tảng phát triển mạnh, ba địa phương phía Bắc vẫn đang đối mặt với nhiều vướng mắc mang tính hệ thống. Trước hết là bất cập trong quy định pháp lý khi triển khai dự án khu, cụm công nghiệp sau sáp nhập. Phú Thọ, với mục tiêu trở thành trung tâm logistics vùng trung du, đang gặp lúng túng trong việc lựa chọn nhà đầu tư cho cụm công nghiệp do chồng chéo giữa Luật Đầu tư công và Nghị định số 32/2024/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, phát triển cụm công nghiệp.

Ông Trần Quang Tuấn cho biết hiện Phú Thọ phải làm song song hai thủ tục: chấp thuận chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư, nhưng chưa rõ quy trình trước sau, gây khó khăn khi triển khai, trong khi tại tỉnh Ninh Bình, nhiều dự án cụm công nghiệp đã hoàn tất các bước chấm điểm, thẩm tra theo quy trình cũ, nhưng chưa kịp ban hành quyết định.

Một điểm nghẽn khác là hạ tầng năng lượng chưa đồng bộ. Mặc dù Phú Thọ có các công trình thủy điện lớn, nhiều vùng nông thôn và khu sản xuất vẫn phải chịu cảnh điện yếu, truyền tải kém ổn định. Ông Tuấn nêu thực tế: “Phú Thọ là nơi sản xuất ra điện nhưng hệ thống hạ thế chưa đồng bộ, dẫn đến điện yếu ở một số khu vực.”

Tại Ninh Bình, hạ tầng điện cũng là mối quan tâm lớn khi có tới 20 khu công nghiệp và 43 cụm công nghiệp đang hoạt động. Địa phương đề xuất Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị liên quan hỗ trợ nguồn vốn đầu tư nâng cấp hệ thống điện nông thôn và trạm biến áp.

Nhìn tổng thể, quá trình hợp nhất địa giới hành chính đã mở ra cơ hội lớn cho địa phương phía Bắc trong phát triển công nghiệp thương mại. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành động lực thực sự, điều kiện tiên quyết là hoàn thiện khung thể chế, thống nhất quy trình và đồng bộ hạ tầng kỹ thuật.

Ngành Công Thương có những sứ mệnh mới, tầm vóc mới

Sau khi lắng nghe các ý kiến phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định sản xuất công nghiệp tăng trưởng cao, tiếp tục là động lực chính của nền kinh tế. Các trung tâm công nghiệp lớn như Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Hải Phòng, Hưng Yên tiếp tục dẫn đầu cả nước trong nhiều lĩnh vực như điện tử, cơ khí, vật liệu xây dựng, dệt may và chế biến thực phẩm.

Điểm nổi bật là chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của các địa phương trong vùng đều tăng cao hơn mức bình quân cả nước, tiêu biểu là Hải Phòng, Bắc Ninh, Phú Thọ, Hưng Yên, Quảng Ninh và Ninh Bình. Kết quả này khẳng định sức chống chịu và khả năng phục hồi mạnh mẽ của khu vực công nghiệp thương mại.

Bên cạnh đó, thương mại nội địa cũng phát triển mạnh mẽ, với nhiều địa phương đạt mức tăng trưởng doanh thu hai con số, trở thành trụ cột quan trọng duy trì tăng trưởng kinh tế và ổn định đời sống nhân dân. Kim ngạch xuất nhập khẩu của khu vực phục hồi ấn tượng, đóng góp tới 60% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu quốc gia.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Bộ trưởng nhấn mạnh rằng thời gian tới, tình hình phát triển kinh tế của cả nước nói chung và các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc nói riêng sẽ có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Đặc biệt, những quyết sách đột phá, mang tầm chiến lược của Đảng và Nhà nước về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia sẽ đặt ra cho ngành Công Thương những sứ mệnh mới, tầm vóc mới.

Để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả nước từ 8,3-8,5% năm 2025 và tăng trưởng 2 con số trong những năm tới, Bộ trưởng đề nghị các địa phương, đặc biệt là các Sở Công Thương tập trung triển khai thực hiện một số nội dung trọng tâm như tháo gỡ khó khăn,hỗ trợ phục hồi sản xuất của doanh nghiệp và ổn định đời sống người dân sau ảnh hưởng của bão lụt; bám sát và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ về phát triển kinh tế-xã hội.

Ông Diên đề nghị các địa phương tập trung rà soát, tháo gỡ thực chất, hiệu quả những vướng mắc của các dự án công nghiệp, thương mại, năng lượng trên địa bàn; kích cầu tiêu dùng trong nước gắn với tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường.

Đối với các khó khăn trong thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị lãnh đạo các địa phương quan tâm chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các nội dung liên quan đến nhân sự và chuyên môn./.

(Vietnam+)