Hợp tác '3 nhà': Đột phá đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
Hợp tác giữa Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp có vai trò hết sức quan trọng để phát huy sức mạnh tổng hợp, huy động và khai thác có hiệu quả các nguồn lực.
Sáng 14/6, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị triển khai các Đề án về phát triển nguồn nhân lực và hợp tác 3 nhà (Nhà nước, Nhà trường và Doanh nghiệp).
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối từ điểm cầu chính tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông tới các điểm cầu trên cả nước.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc và Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn đồng chủ trì hội nghị.
Hợp tác ba nhà - chìa khóa khai thác hiệu quả các nguồn lực
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc phát biểu khai mạc hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định, trong thời gian vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành các nghị quyết và kết luận có tính chất đột phá, thể hiện tầm nhìn chiến lược, phát triển toàn diện, dài hạn của đất nước trong kỷ nguyên mới. Giáo dục và đào tạo, cùng với khoa học và công nghệ, đứng trước yêu cầu mới, cần đột phá để phát triển nhanh và bền vững đất nước.
Các nghị quyết, kết luận quan trọng của Bộ Chính trị mà ngành giáo dục đang tập trung triển khai:
Nghị quyết 57-NQ/TW khẳng định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược, là động lực then chốt của tăng trưởng và cạnh tranh quốc gia.
Kết luận 91-KL/TW nhấn mạnh tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo yêu cầu của NQ 29 của Ban Chấp hành Trung ương.
Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh việc đổi mới thể chế, pháp luật để tạo thuận lợi, tháo gỡ rào cản, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực.
Nghị quyết 68-NQ/TW coi kinh tế tư nhân là động lực quan trọng, yêu cầu nâng cao năng lực của lực lượng lao động để hỗ trợ khu vực này bứt phá và phát triển nhanh.
Nghị quyết 59-NQ/TW đã xác định hội nhập quốc tế là động lực chiến lược, gắn với việc phát triển kinh tế tự chủ, nâng cao năng lực quốc gia và đặc biệt là xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo Thứ trưởng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tổ chức triển khai thực hiện các nghị quyết trên. Hội nghị hôm nay là bước cụ thể hóa việc triển khai, cụ thể hóa thành các chương trình, đề án để thực hiện.
Trong đó, hội nghị lần này sẽ tập trung triển khai 4 đề án trọng điểm vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, bao gồm: Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm đến năm 2050; Đề án Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng tới năm 2045; Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030; Đề án Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035.
“Hợp tác giữa Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp có vai trò hết sức quan trọng để phát huy sức mạnh tổng hợp, huy động và khai thác có hiệu quả các nguồn lực, gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học với thị trường lao động và nền kinh tế, đáp ứng một cách tốt nhất nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển khoa học công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh.
Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, hoạch định thể chế, chính sách, tạo môi trường pháp lý thuận lợi để khuyến khích liên kết và chuyển giao tri thức, đầu tư ngân sách nhà nước.
Nhà trường không chỉ là nơi đào tạo, mà còn là trung tâm sáng tạo tri thức, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, và cần được khuyến khích, gắn kết chặt chẽ hơn với doanh nghiệp, đầu tư nhiều hơn hơn để đáp ứng nhu cầu thực tiễn và thị trường.
Doanh nghiệp không chỉ là nơi sử dụng lao động do nhà trường đào tạo ra, mà còn là nơi ứng dụng, triển khai, thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, là đối tác quan trọng nhất của các trường.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, mối quan hệ này không chỉ dừng lại ở đào tạo nguồn nhân lực, mà cần mở rộng sang các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, và đặc biệt là hình thành các hợp tác, liên doanh, liên kết, thành lập các doanh nghiệp spin-off, start-up công nghệ từ các trường đại học và viện nghiên cứu. Đây chính là phương thức để đưa khoa học vào sản xuất, đổi mới vào thị trường, và tri thức vào phát triển.
Trên cơ sở đó, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các trường đại học cần chủ động hơn nữa trong việc thiết lập các không gian sáng tạo mở, thúc đẩy văn hóa khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách để thúc đẩy hoạt động này.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cũng đề cập tới một nhiệm vụ trọng tâm đang được toàn ngành giáo dục triển khai nghiêm túc, quyết liệt theo chỉ đạo của Trung ương và của đồng chí Tổng Bí là Phong trào “Bình dân học vụ số”. Đây là phong trào có ý quan trọng nhằm phổ cập kỹ năng số thiết yếu cho người dân, từ học sinh, sinh viên, người lao động đến doanh nghiệp.
Cuối cùng, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ, tại hội nghị này, Ban tổ chức mong muốn tất cả các đại biểu tập trung thảo luận, đóng góp để làm sao thực hiện thật tốt, hiệu quả các nghị quyết của Đảng và các đề án mà Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt.
Sau hội nghị, các cơ sở giáo dục đại học cần có các kế hoạch, chương trình, đề án, dự án cụ thể để triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách lớn nêu trên. Đây vừa là trách nhiệm, vừa là cơ hội để các cơ sở giáo dục đại học phát triển nhanh, bứt phá trong thời gian tới.
Các đại biểu tham dự hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp
Triển khai đồng bộ các đề án lớn về đào tạo nhân lực chất lượng cao
Tại hội nghị, đại diện một số đơn vị của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình bày các đề án phát triển nguồn nhân lực đang được triển khai.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, trình bày tham luận thứ nhất về hướng dẫn triển khai Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Tham luận thứ hai tập trung vào hướng dẫn triển khai Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng đến năm 2045, Tiến sĩ Đặng Văn Huấn - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo trình bày.
Tiếp theo, Tiến sĩ Vũ Thanh Bình - Phó Cục trưởng Cục Khoa học và Công nghệ Thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo giới thiệu tham luận hướng dẫn triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035.
Tham luận thứ tư, do Tiến sĩ Trần Nam Tú - Phó Cục trưởng Cục Khoa học và Công nghệ Thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo trình bày, tập trung vào Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030.
Xây dựng nguồn lực chất lượng cao từ nền tảng STEM
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc và Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn (bên trái) chủ trì hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp
Sau phần trình bày, các đại biểu tham dự hội nghị đã tích cực thảo luận về các vấn đề liên quan đến quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học, lựa chọn các cơ sở trọng điểm, đào tạo nhân lực các ngành STEM, điện hạt nhân và các lĩnh vực công nghệ cao.
Trong đó, vấn đề lựa chọn cơ sở giáo dục đại học trọng điểm ở từng lĩnh vực thu hút sự quan tâm đặc biệt, nhiều trường thể hiện mong muốn được tham gia đào tạo nhân lực cho ngành điện hạt nhân.
Trao đổi với các đại biểu, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết hiện chúng ta đang triển khai nhiều đề án cùng lúc, đặc biệt các chính sách chung về khuyến khích đào tạo các ngành đào tạo STEM.
Theo Thứ trưởng, sinh viên tốt nghiệp các ngành STEM có thể phục vụ nhiều lĩnh vực khác nhau như công nghệ bán dẫn, đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân... Những lĩnh vực này không chỉ cần chuyên gia sâu mà còn cần đội ngũ nhân lực nền tảng từ các ngành STEM. Do đó, việc đào tạo nhân lực STEM chuyển tiếp sang chuyên sâu sẽ rất thuận lợi, góp phần tạo nguồn lực chất lượng cao cho các ngành mũi nhọn.
Thứ trưởng cho biết, trong quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học đã xác định các cơ sở trọng điểm, trong đó các đại học quốc gia, đại học vùng giữ vai trò then chốt trong đào tạo lĩnh vực STEM và đào tạo giáo viên.
Với các lĩnh vực khác như y tế, nông nghiệp... việc xác định cơ sở trọng điểm sẽ do các bộ ngành chuyên trách đề xuất. Ví dụ, các cơ sở đào tạo lĩnh vực sức khỏe sẽ do Bộ Y tế đề xuất.
Thứ trưởng cũng khuyến khích các trường nghiên cứu kỹ Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng tới năm 2045. Trong đề án này, Bộ sẽ triển khai nhiều chương trình đào tạo ở các lĩnh vực khác nhau, ưu tiên công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học… Các cơ sở giáo dục đại học có thể xây dựng các chương trình tài năng, trên cơ sở đó, Bộ sẽ lựa chọn theo năng lực, uy tín và kết quả triển khai.
Các đại biểu trao đổi ý kiến tại hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp
Chia sẻ thêm, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc lưu ý các trường về việc cử giảng viên tham gia đào tạo trong các đề án và chương trình mà Bộ đang triển khai. Trong đó, đối với việc cử giảng viên đi đào tạo trình độ tiến sĩ theo Đề án 89 (Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019-2030"), các trường cần xác định rõ các ngành phát triển lâu dài để ưu tiên cử giảng viên đi đào tạo, giúp nâng cao nội lực, gắn với việc đầu tư cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.
Bên cạnh Đề án 89, Chính phủ hiện đang triển khai nhiều chương trình học bổng theo hiệp định đã ký với các nước như Nga, các nước Đông Âu, Trung Quốc, Ấn Độ… Thông tin tuyển sinh các chương trình này được công bố hằng năm, tuy nhiên, vẫn có trường hợp số lượng giảng viên đăng ký chưa đủ chỉ tiêu. Qua các chuyến thăm và làm việc tại nước ngoài, Thứ trưởng cho biết nhiều quốc gia có thế mạnh về khoa học công nghệ rất sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam. Do đó, ông khuyến nghị các trường phổ biến thông tin học bổng rộng rãi, chủ động cử giảng viên tham gia khi có thông báo từ Bộ.
Cũng tại hội nghị, bốn cơ sở giáo dục đại học gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Bách khoa Hà Nội và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã chia sẻ kết quả triển khai mô hình hợp tác "3 nhà" trong thời gian qua, đồng thời công bố kế hoạch triển khai trong thời gian tới.
