Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn - điểm sáng với vùng sản xuất hơn 30ha VietGAP

Từ thực tiễn quản trị, vận hành và mở rộng sản xuất, HTX đã đúc kết nhiều kinh nghiệm quan trọng, đồng thời đề xuất những giải pháp phát triển bền vững cho khu vực kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.

Trồng rau theo quy trình VietGAP tại Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn. Ảnh: Nguyễn Mai

Từ nguồn nhân lực chuyên nghiệp...

Khi mới thành lập (năm 2016), HTX Rau quả sạch Chúc Sơn chỉ vỏn vẹn 16 thành viên, nay đã phát triển lên 73 thành viên, quản lý vùng sản xuất VietGAP 31,7ha và tiêu thụ hơn 1.013 tấn rau củ mỗi năm. Mô hình hoạt động của HTX không chỉ giúp cải thiện thu nhập cho nông dân, mà còn tạo việc làm thường xuyên cho 62 lao động địa phương, 100% được tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Doanh thu dự kiến hơn 30 tỷ đồng năm 2025.

Từ quá trình đi lên đầy nỗ lực đó, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc HTX Rau quả sạch Chúc Sơn Hoàng Văn Thám đã đúc kết được một loạt bài học. Theo đó, yếu tố đầu tiên tạo nên sự bền vững chính là công tác tuyên truyền, vận động và xây dựng niềm tin trong từng thành viên. “Thành viên phải thực sự thấy mình là chủ thể, là người hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển của HTX, thì mới có thể đồng hành lâu dài”, ông Hoàng Văn Thám nhấn mạnh.

HTX duy trì họp thành viên hằng tháng và tổ chức đại hội đúng quy định, công khai kế hoạch sản xuất, kinh doanh, kết quả tài chính và chiến lược phát triển. Sự minh bạch và tôn trọng vai trò thành viên, giúp HTX mở rộng quy mô nhanh chóng, huy động được nguồn lực nội tại, đặc biệt là nguồn vốn góp của chính nông dân là yếu tố có ý nghĩa quan trọng khi HTX cần mở rộng vùng sản xuất.

Một trong những yếu tố khác tạo nên thành công của HTX Rau quả sạch Chúc Sơn là vai trò trung tâm của Hội đồng quản trị và người đứng đầu. Chủ tịch HĐQT phải vừa có kinh nghiệm thực tiễn sản xuất nông nghiệp, vừa có năng lực quản trị nhân sự, thị trường và tài chính.

“HTX không thể mạnh, nếu giám đốc không mạnh”, ông Thám chia sẻ. Theo ông, người lãnh đạo HTX phải có tầm nhìn trung hạn để định hướng sản xuất, lựa chọn cây trồng, thị trường và mô hình liên kết phù hợp, đồng thời phải giữ được sự cân bằng giữa thu nhập của thành viên, quyền lợi người lao động và phần tích lũy để phát triển HTX. Đây cũng là tiêu chí quan trọng để các HTX nông nghiệp chuyển mình từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình kinh tế tập thể hoạt động theo nhu cầu của thị trường.

Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn xây dựng hệ thống nhà lưới, theo chuỗi khép kín từ sản xuất tới tiêu thụ. Ảnh: Nguyễn Mai

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chuyên nghiệp là điều kiện bắt buộc để một HTX vận hành hiệu quả. HTX đã xây dựng được đội ngũ nhân sự có chuyên môn về nông nghiệp, quản trị kinh doanh, kế toán, kỹ thuật, giúp HTX tổ chức sản xuất theo quy trình, quản lý chất lượng, kiểm soát chi phí, bảo đảm tính minh bạch trong điều hành.

Song song đó, HTX chú trọng đào tạo lực lượng lao động phổ thông, giúp người dân tiếp cận kỹ thuật mới, bảo đảm chất lượng sản phẩm đồng đều, đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của siêu thị, bếp ăn tập thể và các chuỗi cửa hàng nông sản sạch.

...đến bước đi chiến lược trong kinh tế số

Chuyển đổi số được xem là một trong những bước đột phá của HTX Rau quả sạch Chúc Sơn. HTX đã ứng dụng công nghệ vào truy xuất nguồn gốc, quản trị sản xuất, quản lý nhân sự, lập kế hoạch mùa vụ, theo dõi tiêu thụ và quản trị tài chính. Việc áp dụng internet vạn vật (IoT) vào sản xuất giúp quản lý điều kiện đất đai, nhiệt độ, độ ẩm hiệu quả hơn, giảm rủi ro dịch bệnh, bảo đảm sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP. “Công nghệ giúp chúng tôi minh bạch quy trình, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp thu mua và tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Đây là bước không thể thiếu nếu HTX muốn tham gia sâu vào chuỗi giá trị”, ông Thám khẳng định.

Sơ chế và đóng gói rau sạch trước khi đưa ra thị trường. Ảnh: Nguyễn Mai

Giải quyết vấn đề vốn đầu tư, Hợp tác xã đã ưu tiên huy động vốn nội bộ, coi vốn góp của thành viên là phần trách nhiệm đồng thời là cơ hội gia tăng lợi ích. Nhờ cách làm này, HTX đã chủ động tài chính, không phụ thuộc nhiều vào hỗ trợ bên ngoài, đồng thời nâng cao ý thức gắn bó của thành viên với hoạt động chung.

Để phát triển hợp tác xã nông nghiệp bền vững, ông Hoàng Văn Thám cũng kiến nghị chính quyền cấp xã, phường phân cấp mạnh mẽ trong triển khai chính sách hỗ trợ HTX, giúp HTX tiếp cận nguồn lực nhanh hơn và thực chất hơn; tăng cường đào tạo chuyên sâu cho Giám đốc HTX về quản trị, kỹ năng điều hành, phân tích thị trường và xây dựng chiến lược phát triển. Nhà nước tiếp tục hỗ trợ chính sách gắn với chuỗi giá trị, như: Cơ chế tiếp cận đất đai thuận lợi; hỗ trợ tín dụng; hỗ trợ đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số; xây dựng phần mềm quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc; các mô hình tuần hoàn, sinh thái và phát triển sản phẩm OCOP..., giúp HTX tham gia sâu vào thị trường, tạo đầu ra bền vững cho nông sản.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, kinh nghiệm từ HTX Rau quả sạch Chúc Sơn là gợi mở quan trọng cho khu vực kinh tế tập thể nói chung trong bối cảnh Hà Nội đang đẩy mạnh tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới giai đoạn mới. Đây có thể coi là gợi ý quan trọng cho nhiều HTX nông nghiệp đang đối diện thách thức chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật Hợp tác xã 2023.

Minh Phú