HSBC: Việt Nam là quốc gia đối diện với rủi ro thuế quan cao nhất trong ASEAN

Tại báo cáo "Vietnam at a glance: Câu chuyện về vốn" mà Ngân hàng HSBC vừa công bố, các chuyên gia phân tích đánh giá, thương mại Việt Nam đã khởi đầu năm 2025 bằng những "bước chân vững chắc" trong tháng 1, xét trong bối cảnh có những biến động do Tết.

Theo báo cáo, Tết năm nay không chỉ đến sớm vào tháng 1 mà còn kéo dài kỳ nghỉ lên đến chín ngày, nhiều hơn hai ngày so với năm ngoái. Điều này ảnh hưởng đến phân tích dữ liệu tháng khi nhiều người lao động về quê ăn Tết.

Không quá ngạc nhiên khi doanh số bán lẻ tăng 10% so với cùng kỳ năm trước, cả hàng hóa và dịch vụ đều ghi nhận mức tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, xu hướng tiêu dùng cho thấy chi tiêu của Việt Nam vẫn còn dư địa để phục hồi, vì doanh số bán lẻ vẫn thấp hơn 8% so với tiềm năng do xu hướng tăng trưởng mang lại.

Xuất khẩu hàng điện tử đang phân hóa mạnh khi kim ngạch xuất khẩu điện thoại giảm nhưng điện tử máy tính lại tăng mạnh. (Nguồn: HSBC).

Về lĩnh vực bên ngoài, thoạt nhìn, dữ liệu thương mại tháng 1 có phần yếu do nhiều nhà máy đóng cửa nghỉ lễ. Tuy nhiên, sau khi loại trừ biến động Tết, xuất khẩu tháng 1 giảm 4,3% so với cùng kỳ năm trước được đánh giá là phù hợp.

Một điểm thú vị đáng chú ý là sự phân hóa trong nhóm hàng điện tử. Trong những tháng qua, xuất khẩu điện thoại là yếu tố chính cản trở tăng trưởng, trong khi xuất khẩu điện tử máy tính lại là động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng xuất khẩu.

Tương tự, xu hướng này cũng diễn ra đối với nhập khẩu, do ngành sản xuất Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Với mức nhập khẩu giảm 2,6% so với cùng kỳ năm trước, tháng 1 ghi nhận thặng dư thương mại khá lớn, đạt hơn 3 tỷ USD, so với mức trung bình 2 tỷ USD vào năm 2024.

Rủi ro thuế quan của Việt Nam

Các chuyên gia từ HSBC đánh giá, mặc dù năm 2025 khởi đầu không quá tệ, rủi ro thuế quan vẫn phủ một bóng mây lên triển vọng thương mại. Việt Nam là quốc gia đối diện với rủi ro thuế quan cao nhất trong ASEAN do có thặng dư thương mại lớn với Mỹ.

Tuy nhiên, tình hình vẫn còn nhiều bất định. Sau động thái gần đây của Mỹ là hoãn việc áp thuế với Canada và Mexico trong 30 ngày, vấn đề thuế quan lại tiếp tục được đưa ra trên bàn đàm phán và các quyết định có thể thay đổi một cách nhanh chóng.

Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ vượt 100 tỷ USD trong năm 2024. (Nguồn: HSBC).

Các nhà phân tích từ HSBC nhấn mạnh, bài toán đặt ra cho Trung Quốc cũng như các nền kinh tế châu Á không giống nhau. Đối với Trung Quốc, định hướng chính sách dễ dự đoán hơn nhưng mức độ tác động lại chưa rõ ràng. Còn với các nền kinh tế châu Á khác, đặc biệt là các quốc gia ASEAN, câu hỏi đặt ra là liệu rủi ro thuế quan có trở thành hiện thực.

Bên cạnh đó, một câu hỏi đáng cân nhắc khác là: "Có bao nhiêu công ty sẵn sàng di chuyển chuỗi cung ứng, vốn gây tốn kém cả thời gian lẫn đầu tư, chỉ vì các yếu tố ngắn hạn?"

"Vị thế của Việt Nam như một trung tâm sản xuất toàn cầu đang lên không chỉ đến từ yếu tố địa chính trị mà còn nhờ vào các yếu tố nền tảng đang được cải thiện", Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu đánh giá.

Trái ngược với sự bất định trong thương mại, sức hút của Việt Nam trong vai trò một điểm đến du lịch đã gia tăng đáng kể. Ngành du lịch đã ghi nhận kỷ lục mới trong tháng khi đón hơn hai triệu du khách quốc tế, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, số lượng khách du lịch từ Trung Quốc đại lục đã tăng gấp đôi so với tháng 1/2024, thu hẹp khoảng cách so với mức cao trước đại dịch từ 36% trong năm 2024 xuống chỉ còn 10% vào tháng 1/2025.

Trong khi đó, lạm phát tháng 1 tăng 1% so với tháng trước. Kết quả này đưa lạm phát tăng lên 3,6% so với cùng kỳ năm trước, vượt kỳ vọng của thị trường. Trước đó, HSBC đã dự báo lạm phát ở Việt Nam ở khoảng 3,0%, Bloomberg dự báo lạm phát 3,1%.

Yếu tố gây tăng bất ngờ chủ yếu do giá thực phẩm tăng cao, đặc biệt là thịt lợn. Bên cạnh đó, chi phí y tế tăng 9,5% so với tháng trước cũng là yếu tố tác động lên lạm phát tháng vừa qua.

"Mặc dù cũng cần theo dõi chặt chẽ diễn biến lạm phát, chúng tôi cho rằng đây chưa phải là dấu hiệu đáng lo ngại, vì cả hai yếu tố này đều có khả năng mang tính thời vụ hoặc chỉ là tác động nhất thời", các nhà phân tích HSBC nhìn nhận.

Hạ An