HTX cần ưu đãi tín dụng đột phá để phát triển bền vững

Câu chuyện về HTX Sản xuất Dịch vụ Nông nghiệp Tấn Đạt (Vĩnh Long) đã trở thành tâm điểm tại Diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2021-2025 và tham vấn chính sách 2026-2030 diễn ra ngày 4/11/2025.

Thành công tiên phong đối đầu với rào cản tín dụng

HTX Tấn Đạt kiên định với con đường canh tác hữu cơ và hệ sinh thái đa tầng từ năm 2010, đã gặt hái được những thành công vang dội. Minh chứng là chuyến thăm và ghi nhận của đoàn chuyên gia quốc tế từ Đức (DGRV), Thái Lan và Philippines ngay trước thềm diễn đàn. Sau khi tham quan vùng lúa hữu cơ và khu chế biến, đại biểu Thái Lan đã bày tỏ sự kinh ngạc rằng: “Nếu ở Thái Lan, để làm được một mô hình như thế này, phải cần đến rất nhiều chuyên gia và sự can thiệp đồng bộ của chính phủ. Không thể tưởng tượng được ở đây chỉ vài người mà làm được cả một đề án hoàn chỉnh như vậy!”. Lời khen ngợi này là sự ghi nhận lớn cho nỗ lực, trí tuệ và tinh thần sáng tạo của những thành viên HTX Tấn Đạt.

Tuy nhiên, đằng sau thành công về mặt kỹ thuật và mô hình kinh doanh xanh, HTX Tấn Đạt lại đang gặp phải một "nút thắt" tài chính mang tính sống còn, cũng là vấn đề chung của phần lớn HTX muốn chuyển đổi xanh trên cả nước. Đại diện HTX Tấn Đạt đã thẳng thắn chia sẻ vấn đề này tại Diễn đàn: Nhu cầu vốn của HTX hữu cơ không chỉ dừng lại ở vốn lưu động mà là vốn đầu tư dài hạn cho chế biến sâu và hạ tầng công nghệ. Chi phí cho việc đầu tư máy móc chế biến để đa dạng hóa sản phẩm và chi phí cho chuyển đổi số để thực hiện truy xuất nguồn gốc là rất lớn.

HTX cần thêm nguồn vốn để đầu tư cho sản xuất bền vững.

Vấn đề nằm ở chỗ, HTX Tấn Đạt và các mô hình tương tự gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc tiếp cận vốn ngân hàng do thiếu tài sản đảm bảo đủ lớn, và quy mô tài chính nhỏ không đáp ứng được các điều kiện vay thông thường. Đặc biệt, các dự án chế biến sâu và chuyển đổi xanh cần thời gian hoàn vốn dài (thường trên 5 năm), trong khi các khoản vay thương mại thường có thời hạn ngắn và lãi suất cao, không phù hợp với tính chất rủi ro và chu kỳ sinh trưởng của nông nghiệp hữu cơ. Rào cản tín dụng này đang trực tiếp ngăn cản HTX Tấn Đạt nhân rộng quy mô và tăng cường chế biến sâu để tối đa hóa giá trị nông sản hữu cơ mà họ đã dày công tạo dựng.

Đột phá cơ chế tín dụng ưu đãi

Trước thực tiễn trên, các chuyên gia quốc tế và trong nước đều đồng thuận rằng, thành công của Tấn Đạt chỉ là một điểm sáng, nhưng để nhân rộng, cần có sự thay đổi căn bản trong hệ thống chính sách, đặc biệt là cơ chế tài chính.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, Giám đốc DGRV tại Việt Nam, đã cho rằng chính sách cần chuyển dịch trọng tâm từ hỗ trợ đầu vào đơn thuần sang hỗ trợ xây dựng và củng cố chuỗi giá trị. Chính sách phải tập trung vào hỗ trợ chi phí chứng nhận hữu cơ quốc tế – một rào cản tài chính và kỹ thuật lớn đối với HTX – để nông sản Việt Nam dễ dàng gia nhập các thị trường khó tính. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh việc hỗ trợ HTX đầu tư vào công nghệ chế biến sâu sau thu hoạch để tăng giá trị sản phẩm.

Về vấn đề tài chính, các đại biểu đồng tình rằng cần có một cơ chế tín dụng ưu đãi đặc thù cho HTX đi theo con đường bền vững, với lãi suất thấp, thời gian vay dài hạn và chấp nhận các hình thức đảm bảo bằng tài sản vô hình như hợp đồng bao tiêu hoặc chuỗi liên kết giá trị, nhằm giải quyết khó khăn về vốn đầu tư dài hạn cho chế biến sâu và công nghệ.

Ông Thái Phước Lộc, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Vĩnh Long cho biết sẽ tham mưu với các ban ngành để rà soát và lồng ghép các chính sách hỗ trợ này vào nghị quyết phát triển nông nghiệp tỉnh, ưu tiên các dự án mang lại lợi ích môi trường và xã hội cao.

Đồng thời, các chính sách sắp tới cần phải mang tính đột phá, ưu tiên cho HTX phát triển chất lượng, chế biến sâu, chuyển đổi số và tính bền vững. Chỉ khi gỡ bỏ được các rào cản thể chế về tài chính mà các chính sách cần đồng thời hỗ trợ HTX xây dựng liên kết chuỗi giá trị chuẩn mực, từ đó các HTX Việt Nam mới có thể nhân rộng các mô hình thành công như Tấn Đạt, hiện thực hóa mục tiêu trở thành trụ cột của nền nông nghiệp xanh, hội nhập và bền vững của quốc gia.

Huyền Trang