Hút dịch màng phổi thai nhi từ trong bụng mẹ

Giải phóng sự chèn ép trong màng phổi bào thai

Thai phụ mang thai nhờ thụ tinh ống nghiệm (IVF), có tiền sử đa u xơ tử cung, được phát hiện thai nhi có bất thường từ tuần thai thứ 16. Khi đến trung tâm Can thiệp bào thai, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội khám, siêu âm hội chẩn cho thấy thai bị tràn dịch màng phổi hai bên số lượng nhiều, gây xẹp phổi thụ động, lệch trục của tim. Ngoài ra, màng bụng có ít dịch dưới bao gan, ruột non tăng âm vang và thành tử cung có nhiều nhân xơ kích thước lớn, làm tăng nguy cơ biến chứng trong thai kỳ.

Nhận thấy tình trạng tràn dịch màng phổi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của phổi cùng khả năng hô hấp của thai nhi và đe dọa tính mạng trẻ sau khi sinh, Tiến sĩ, bác sĩ Mai Trọng Hưng - Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội và các bác sĩ tiến hành hội chẩn, cần phải can thiệp sớm cho bào thai trước khi sinh.

Là thai đầu tiên đầy khó khăn, gia đình tha thiết xin các bác sĩ can thiệp để giữ được thai khỏe mạnh. Các bác sĩ cũng chứng kiến nhiều sản phụ có bào thai bị tràn dịch màng phổi, phải đối diện nhiều nguy cơ về sức khỏe khi chào đời. Bởi vậy, việc can thiệp lúc này liệu có thật sự tốt cho cả mẹ và con không là điều ê-kíp rất cân nhắc.

Các bác sĩ cân não can thiệp hút dịch màng phổi cho thai nhi.

“Chúng tôi cũng rất lo lắng nguy cơ em bé bị nhiễm trùng. Việc hút dịch làm giảm áp lực khoang màng phổi cho em bé, nhưng khi phổi nở ra, không còn chèn ép tim nữa thì tình huống sẽ tốt lên hay xấu đi, đó là điều lo lắng. Đặc biệt là chúng tôi chưa có nhiều kinh nghiệm trong can thiệp này”, bác sĩ Đạt bày tỏ.

Vào đúng thời điểm này, Giáo sư Valentina Tsibizova - chuyên gia đến từ Viện Y học Chu sinh, Sơ sinh và Sinh sản quốc tế & châu Âu, Florence, Ý (PREIS) đến thăm và trao đổi chuyên môn về Y học bào thai. Dưới sự hướng dẫn của Giáo sư, các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã tự tin thực hiện ca can thiệp bào thai hút dịch màng phổi đầu tiên.

Tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Tuấn Đạt, Trưởng khoa Sản bệnh A4, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cho biết, thách thức nhất với ê-kíp chính là làm sao để tiêm được giảm đau cho bào thai và đưa được kim hút dịch từ bên ngoài vào chính xác khoang màng phổi của thai.

Trong thì đầu tiên, các bác sĩ tiến hành chọc kim qua thành bụng mẹ, thành tử cung vào tới bào thai. Dưới hướng dẫn của siêu âm, các bác sĩ tiến hành đưa kim vào đùi bào thai để tiến hành gây mê. Chiếc kim vừa chạm tới bào thai, bào thai cử động mạnh khiến kim bật ra ngoài. Các bác sĩ lại cẩn thận, lách kim một lần nữa để tiến hành tiêm giảm đau lần thứ 2.

Tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Tuấn Đạt, Trưởng khoa Sản bệnh A4, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội chia sẻ với phóng viên về ca hút dịch màng phổi thai nhi từ trong bụng mẹ.

Lần tiêm này thành công, bào thai đã được gây mê, nằm yên trong buồng ối để các bác sĩ tiến hành thì hai đưa kim qua thành ngực, xuyên vào khoang màng phổi để chọc hút dịch màng phổi.

Ca can thiệp kéo dài chừng 30 phút, nhưng đó là thời gian nghẹt thở với cả ê-kíp. Bào thai nằm trong buồng ối nên dù được gây mê cũng vẫn bồng bềnh, không cố định một chỗ. Các bác sĩ vừa làm, vừa nghe ngóng sức khỏe của mẹ và bé.

“Chúng tôi dự kiến ban đầu chọc 2 bên phổi nhưng khi chọc hút xong một bên thuận lợi, chúng tôi thấy lượng dịch ở phổi phía bên đối diện giảm theo nên đã tiến hành hội chẩn một lần nữa ngay trong mổ và quyết định dừng can thiệp”, bác sĩ Đạt nói.

Cũng như bất kỳ ca can thiệp bào thai nào, lần đầu tiên hút dịch màng phổi bào thai khiến cả ê-kíp đều tập trung hết sức. Nhờ sự hỗ trợ của Giáo sư người Italia, mọi vướng mắc được hướng dẫn trực tiếp càng tạo thêm sự tự tin cho các bác sĩ Việt Nam.

Sau thủ thuật, 2 phổi thai nhi nở ra, tim được đưa về vị trí bình thường, tình trạng thai nhi bước đầu ổn định và tiếp tục được theo dõi chặt chẽ. “Chúng tôi đang chờ xét nghiệm dịch để biết chính xác là dịch gì để có phương án điều trị tiếp cho sản phụ”, bác sĩ Đạt nói.

Mở ra những hy vọng mới

Đến nay, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã triển khai hàng trăm ca can thiệp bào thai, giúp các sản phụ sinh con khỏe mạnh, an toàn. Bệnh viện đã làm chủ kỹ thuật can thiệp truyền máu song thai, dải xơ buồng ối cũng như truyền ối và giảm ối.

Các bác sĩ đã tiếp cận kỹ thuật hút dịch màng phổi thai nhi từ trong bụng mẹ từ 3 năm trước, tuy nhiên, việc nhập dụng cụ y tế về Việt Nam còn nhiều khó khăn nên đến nay, bệnh viện mới chinh phục được ca đầu tiên hút dịch màng phổi bào thai.

Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Thúy Linh - Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Giám đốc Trung tâm sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh khẳng định, đây là tia hy vọng cho những thai kỳ nguy cơ cao có thể sửa chữa những bất thường thai nhi ngay từ trong bụng mẹ.

Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Thúy Linh - Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Giám đốc Trung tâm sàng lọc, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh nhấn mạnh việc tầm soát trước sinh.

Các ca can thiệp bào thai và hút dịch màng phổi vừa qua một lần nữa khẳng định trình độ chuyên môn cao và sự tận tâm của đội ngũ bác sĩ Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội. Nhờ áp dụng các kỹ thuật tiên tiến trong điều trị thai kỳ nguy cơ cao, nhiều em bé đã có cơ hội chào đời khỏe mạnh, mang lại niềm hạnh phúc vô bờ cho các gia đình.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Đinh Thúy Linh, tỷ lệ bất thường bào thai chiếm 2-3% tổng số trẻ sinh ra hằng năm. Trẻ có thể gặp nhiều bất thường về hình thái: tim mạch, thần kinh trung ương, tiêu hóa, tiết niệu, hàm mặt, xương, chi, xương thủy tinh, khiếm khuyết bất thường tư thế chi, vẹo chân tay…; hoặc bệnh lý do di truyền như down, rối loạn nhiễm sắc thể…

Việc sàng lọc, chẩn đoán trước sinh thời kỳ bào thai rất có giá trị để phát hiện bào thai có vấn đề cần can thiệp sớm, giúp em bé có được sự chăm sóc ngay từ giờ vàng sau sinh, tăng tỷ lệ cứu sống, điều trị thành công. Với một số bệnh lý có thể can thiệp trong bào thai, các bác sĩ sẽ có chiến lược điều trị để giảm tác động nặng nề của dị tật đến thai nhi.

Là trung tâm tiếp nhận tất cả những sản phụ có bất thường về bào thai ở khu vực phía bắc, bác sĩ Linh cho hay, số ca có tình trạng tràn dịch màng phổi chiếm tỷ lệ không ít. Những em bé này đối diện với nguy cơ phổi phình to ra, đè ép tim, làm giảm chức năng tim thời kỳ bào thai, nguy cơ gây ra suy chức năng tim.

Các bác sĩ dẫn lưu dịch màng phổi trong buồng ối để trẻ có thể phát triển bình thường, sau sinh mới điều trị đúng căn nguyên của bệnh.

Với trường hợp sản phụ trên, lượng dịch tăng lên trong phổi bào thai khiến nhu mô phổi không phát triển được. Nếu bé chào đời và kịp dẫn dịch màng phổi ra ngoài thì trẻ cũng bị thiểu sản phổi nặng gây ra tình trạng suy hô hấp. Do đó, trong trường hợp này, các bác sĩ dẫn lưu dịch màng phổi trong buồng ối để trẻ có thể phát triển bình thường, sau sinh mới điều trị đúng căn nguyên của bệnh.

Trung bình một tháng, Trung tâm khám, sàng lọc cho khoảng 400-500 sản phụ có thai nhi bất thường bẩm sinh. Hằng tuần, Trung tâm triển khai các buổi hội chẩn liên viện giữa các chuyên gia đầu ngành để làm sao mỗi ca bệnh có ý kiến hội chẩn nhiều chuyên gia, từ đó xây dựng chiến lược theo dõi quản lý.

“Nhờ đó, nhiều em bé có dị tật bẩm sinh được sinh ra, cứu, điều trị thành công, nhiều gia đình đưa em bé quay lại bệnh viện gặp gỡ bác sĩ, đó là lời cảm ơn tuyệt vời nhất của bệnh nhân”, Tiến sĩ Linh chia sẻ.

Dự kiến thời gian tới, các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hà Nội sẽ tiếp tục chinh phục 2 kỹ thuật mới trong can thiệp bào thai là đặt bóng nội khí quản trong điều trị thoát vị hoành để giúp phổi giãn từ trong bào thai, giúp phổi phát triển bình thường và tim, ruột được sắp xếp đúng vị trí. Hai là thực hiện can thiệp tim cho một số trường hợp bào thai bị tim bẩm sinh.

Ngoài cử bác sĩ đi học tập tại nước ngoài, bệnh viện thường xuyên mời các chuyên gia đầu ngành trên thế giới đến Việt Nam, tổ chức các buổi đào tạo tại chỗ, nâng cao kiến thức cho các bác sĩ để triển khai nhiều kỹ thuật mới khác, đưa việt Nam tiếp cận gần nhất với nền y học thế giới.

THIÊN LAM