Huyền thoại các chòm sao liên quan đến rắn

Từ xa xưa, hình tượng rắn đã gắn liền với nhiều câu chuyện thần thoại có tính biểu tượng trong nhiều nền văn hóa. Trên bầu trời đêm, rắn hiện lên qua những chòm sao độc đáo, mỗi chòm mang trong mình một huyền thoại riêng.

Hydra, con rắn nước khổng lồ, đại diện cho sức mạnh và hiểm họa tự nhiên trong thần thoại Hy Lạp, gắn liền với chiến công của Heracles. Serpens, chòm sao rắn duy nhất bị chia đôi, quấn quanh Ophiuchus, "Người giữ rắn," thường được liên hệ với Asclepius – vị thần y học có khả năng hồi sinh sự sống.

Ophiuchus và Serpens – Huyền thoại về Người giữ rắn

Chòm sao Ophiuchus và Serpens trên bầu trời đêm. (Ảnh: NBC)

Chòm sao Ophiuchus, hay còn gọi là Người giữ rắn, cùng với chòm sao Serpens, tạo nên một hình ảnh đã khá cổ xưa trên bầu trời đêm, hiện nay được công nhận là 2 trong số 88 chòm sao hiện đại. Trong thần thoại Hy Lạp, Ophiuchus được coi là biểu tượng của Asclepius, vị thần y học, con trai của Apollo.

Truyền thuyết kể rằng Asclepius từng giết một con rắn, nhưng chứng kiến nó được hồi sinh bởi một loại thảo dược do con rắn khác mang tới. Chính từ đó, ông khám phá ra khả năng phục hồi sự sống, từ đó mà có biểu tượng con rắn quấn quanh cây gậy – biểu tượng của y học ngày nay.

Serpens là chòm sao độc đáo nhất trong 88 chòm sao hiện đại, vì nó bị chia thành hai phần: Serpens Caput (đầu rắn) ở phía tây và Serpens Cauda (đuôi rắn) ở phía đông, được Ophiuchus nắm giữ phần giữa. Phần đầu của Serpens chứa ngôi sao sáng nhất là Unukalhai, có nghĩa là "cổ của con rắn", trong khi Alya là đuôi rắn.

Chòm sao Serpens còn xuất hiện trong các truyền thuyết Babylon cổ, nơi nó được biết đến với tên Bašmu – một con rắn có sừng. Người Hy Lạp sau này dựa trên hình ảnh đó để tạo ra chòm sao Ὄφις, tiền thân của Serpens ngày nay.

Ophiuchus và Serpens không chỉ là biểu tượng của sức mạnh thần thánh, tái sinh và chữa lành mà còn phản ánh mối liên kết sâu sắc giữa con người và những quy luật của thế giới tự nhiên.

Chòm sao Hydra – Mãng xà

Hydra là một trong những chòm sao lớn nhất trên bầu trời đêm.

Hydra, hay còn gọi là "Rắn Nước", "Trường Xà" là chòm sao lớn nhất trên bầu trời, trải rộng 1.303 độ vuông và nằm ở bán cầu nam. Hydra được nhà thiên văn học Hy Lạp Ptolemy ghi nhận vào thế kỷ 2 và gắn liền với hai câu chuyện thần thoại Hy Lạp nổi tiếng.

Câu chuyện đầu tiên liên quan đến thử thách thứ hai của Heracles trong 12 kỳ công huyền thoại. Hydra là quái vật nhiều đầu sống tại đầm lầy Lerna, với mỗi chiếc đầu bị chặt đứt sẽ mọc thêm hai chiếc khác.

Heracles, nhờ sự giúp đỡ của người đánh xe Iolaus, đã đốt cháy các vết cắt để ngăn đầu mới mọc, cuối cùng chặt đứt đầu bất tử và chôn dưới tảng đá. Máu độc của Hydra sau đó được Heracles dùng để tẩm độc mũi tên, nhưng cũng chính nó đã dẫn đến cái chết của ông.

Câu chuyện thứ hai kể về việc thần Apollo gửi con quạ (chòm Corvus) đi lấy nước bằng một chiếc cốc (chòm Crater). Con quạ lười biếng, mải mê ăn trái sung và đổ lỗi sự chậm trễ cho con rắn nước Hydra. Phát hiện lời nói dối, Apollo trừng phạt cả ba bằng cách đặt chúng lên bầu trời. Trong phiên bản thần thoại này, Hydra nằm giữa Corvus và Crater, vĩnh viễn ngăn quạ uống nước từ chiếc cốc.

Hydra còn mang những ngôi sao nổi bật như Alphard "trái tim cô đơn" và được xem như biểu tượng của sự bất khuất, dù là trong truyền thuyết hay trên bầu trời đêm.

Chòm sao Hydrus – Rắn nước đực của bầu trời phương Nam

Hydrus là chòm sao rắn nhỏ, phân biệt với chòm Hydra là rắn lớn.

Hydrus, hay còn gọi là “Rắn nước đực”, hoặc Rắn nước nhỏ để phân biệt với Hydra, là một chòm sao nhỏ nằm ở bán cầu nam, trải rộng 243 độ vuông. Chòm sao này không gắn liền với thần thoại cổ đại mà được các nhà thiên văn học Hà Lan Petrus Plancius, Frederick de Houtman, và Pieter Dirkszoon Keyser ghi nhận lần đầu vào cuối thế kỷ 16. Hydrus xuất hiện trên quả cầu thiên văn của Plancius năm 1597 và trong bản đồ sao Uranometria của Johann Bayer năm 1603.

Hydrus nằm giữa hai Đám mây Magellan, cách xa chòm sao Hydra lớn hơn, với các chòm sao Eridanus và Orion cùng Dải Ngân hà ngăn cách. Chòm sao này không chứa các vật thể Messier hay sao có tên riêng, nhưng có 4 ngôi sao với hành tinh đã biết. Ngôi sao sáng nhất là Beta Hydri, cách Trái đất chỉ 24,38 năm ánh sáng, với độ sáng biểu kiến 2,80.

Do là chòm sao phương Nam, Hydrus không được người Hy Lạp hay La Mã cổ đại quan sát. Thay vào đó, nó đại diện cho rắn nước mà các thủy thủ Hà Lan gặp trên biển. Nhà thiên văn Pháp Nicolas Louis de Lacaille sau này gọi Hydrus là l’Hydre Mâle (Rắn nước đực) để phân biệt với chòm sao Hydra, "Rắn nước cái", trong bản đồ bầu trời phương Nam năm 1756.

Thạch Anh