'Huyết mạch' bị cắt, kinh tế Nga sống sót qua 2022... nhưng đêm tối đang ở phía trước?

‘Huyết mạch’ bị cắt, kinh tế Nga sống sót qua 2022... nhưng đêm tối đang ở phía trước? (Nguồn: The Economist)

Điều gì đã thực sự xảy ra với nền kinh tế Nga trong năm 2022?

Người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Nga mới đây cho biết, GDP của Nga sẽ chỉ giảm 3% vào năm 2022, trong khi Tổng thống Vladimir Putin dự đoán mức giảm 2,5%.

Nhà kinh tế học Janis Kluge thuộc Viện Các vấn đề An ninh và quốc tế (SWP) của Đức nói với The Moscow Times: “Nền kinh tế Nga đã sống sót qua năm 2022 một cách đáng kinh ngạc”. “Nhưng chúng tôi chưa thể nói, nền kinh tế này “sống sót” như thế nào sau lệnh trừng phạt “hàng loạt” từ Mỹ và phương Tây, vì chúng vẫn đang diễn ra”.

Vị chuyên gia của Viện SWP cảnh báo, đằng sau những số liệu thống kê cuối năm có vẻ tích cực, có rất nhiều dấu hiệu của thời kỳ đen tối ở phía trước.

Và ngay cả những con số GDP cũng có thể không "màu hồng" như vẻ ngoài của chúng.

Việc đưa tháng 1 và tháng 2 - giai đoạn không bị trừng phạt vào số liệu GDP tạo ra một hình ảnh sai lệch về thiệt hại thực sự của kinh tế Nga — và các nhà kinh tế chỉ ra rằng, thiệt hại kinh tế liên quan đến chiến dịch quân sự của Nga cao hơn đáng kể, bởi vì — trước cuộc xung đột — nền kinh tế dự kiến sẽ tăng trưởng khoảng 3 %.

Nhà kinh tế học Oleg Itskhoki phân tích, ngay cả mức giảm 3% cũng là một “cuộc suy thoái khổng lồ", do tất cả các nền kinh tế thế giới dự kiến sẽ tăng trưởng 3% hoặc 4% sau đại dịch Covid-19.

Theo nhà kinh tế Kluge, trước xung đột Nga-Ukraine, nền kinh tế Nga dự kiến sẽ tăng trưởng tới 4% trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 12. Thay vào đó, nó đã giảm 6% trong thời gian đó. Điều này có nghĩa là các biện pháp trừng phạt của phương Tây “về cơ bản đã làm giảm 10% nền kinh tế Nga”.

Có thể hình dung rõ ràng hơn, bằng cách so sánh số liệu GDP hiện nay của Nga và mức giảm 7,8% GDP trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2009. Bởi vậy, bất chấp những thiệt hại kinh tế to lớn, các chuyên gia vẫn không đồng ý về cách Nga xoay xở để tránh một cuộc suy thoái kinh tế, thậm chí còn lớn hơn so với giai đoạn khó khăn hơn 10 năm trước.

Theo quan điểm của các nhà kinh tế được hãng truyền thông Meduza phỏng vấn, nhiều dự đoán về "ngày tận thế" đối với nền kinh tế Nga dựa trên các giả định rằng, nước này sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính ngân hàng. Tuy nhiên, đã không có cuộc khủng hoảng ngân hàng nào nổi lên. Tại sao vậy?

Nền kinh tế Nga may mắn được "tài trợ" bởi doanh thu kỷ lục từ nguồn lực năng lượng khổng lồ, ngay cả khi giá cả hàng hóa, bao gồm dầu mỏ và khí đốt, tăng vọt sau chiến dịch quân sự.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và không khí sạch có trụ sở tại Phần Lan, Nga đã thu về khoảng 158 tỷ USD từ xuất khẩu năng lượng trong 6 tháng đầu tiên sau cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Trong tháng 3 và tháng 4, Nga thậm chí còn lập kỷ lục mới về doanh thu từ dầu khí.

Nhưng phương Tây đang ngày càng tập trung vào việc tấn công và cắt giảm "huyết mạch" này đối với Nga. Liên minh châu Âu vào tháng trước đã cấm vận chuyển dầu thô của Nga bằng đường biển và áp đặt trần giá dầu. Theo đó, xuất khẩu dầu qua đường biển của Nga đã giảm 22% trong tháng 12, sau khi lệnh cấm vận được áp dụng, theo số liệu từ công ty dữ liệu hàng hóa Kpler được WSJ trích dẫn.

Chuyên gia Kruge cho biết: “Nga đang bước vào năm mới mà không có “tấm đệm lớn” bấy lâu nay - không có thị trường châu Âu để xuất khẩu khí đốt, với giá dầu thấp hơn nhiều và khối lượng xuất khẩu dầu cũng thấp hơn”.

“Đây sẽ là một vấn đề rất lớn”, chuyên gia Janis Kluge của Viện SWP kết luận.

Xuất khẩu dầu và khí đốt giảm dự kiến sẽ làm suy yếu đồng tiền của Nga - và trên thực tế, đồng Ruble đã mất giá 13% so với đồng USD, kể từ khi lệnh áp đặt trần giá có hiệu lực.

Theo nhận định của chuyên gia Kruge, xu hướng này có thể sẽ tiếp tục. “Đồng Ruble sẽ suy yếu và thậm chí sẽ dẫn đến lạm phát ở Nga. Vấn đề này thậm chí đang trở thành một vấn đề chính trị”.

Lạm phát hàng năm ở Nga năm 2022 dự kiến sẽ đạt 12%.

Những hậu quả khác của xung đột quân sự, bao gồm việc hơn 1.000 công ty nước ngoài phải rời bỏ nước này và các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với hàng xuất khẩu sang Nga, cũng có thể có tác động chậm hơn.

“Nhiều công ty sẽ mất khả năng tiếp cận với công nghệ, phần mềm và máy móc của phương Tây” nhà kinh tế học Kruge phân tích. Điều này giống như sự xói mòn năng suất một cách từ từ.

Tuy nhiên, trong các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế Nga lại có kết quả rất khác nhau, với một số bị ảnh hưởng nặng nề - trong khi những lĩnh vực khác lại phát triển mạnh.

Một trong những hoạt động tồi tệ nhất là ngành sản xuất ô tô, với doanh số bán ô tô dự kiến kết thúc vào năm 2022 ở mức 660.000 chiếc - giảm 60% so với cùng kỳ năm ngoái.

Mặt khác, năm 2022 lại là một năm thành công rực rỡ của ngành nông nghiệp, được dự đoán sẽ ghi nhận mức tăng trưởng chung ít nhất 4%.

Andrey Sizov, Giám đốc điều hành của SovEcon, một công ty nghiên cứu nông nghiệp tập trung vào khu vực Biển Đen, cho biết, ngành nông nghiệp Nga vào năm 2022 sẽ “là điểm sáng nhất của nền kinh tế Nga đang rất khó khăn”.

Kết quả bội thu – phần thưởng của nông dân Nga được hỗ trợ bởi điều kiện thời tiết gần như hoàn hảo, nhưng chuyên gia Sizov không quên cảnh báo rằng, năm 2022 rất có thể là một ngoại lệ.

“Trong vòng 3 đến 5 năm tới, chúng ta sẽ thấy sự đình trệ trong lĩnh vực trồng trọt và thậm chí có thể giảm sản lượng trừ khi có điều gì đó thay đổi,” Sizov nói với The Moscow Times. Sự suy giảm một cách từ từ và "ổn định" như vậy trong những năm tới dường như sẽ "lây lan rộng" ở các mức độ khác nhau, trong toàn bộ nền kinh tế Nga.

Nhà kinh tế Itskhoki cho rằng, nền kinh tế Nga sẽ giảm tới 5% vào năm 2023, trong khi những người khác tin rằng mức giảm sẽ còn lớn hơn.

Nhà kinh tế trưởng của Alfa Bank, Natalia Orlova dự đoán, kinh tế Nga sẽ giảm 6,5% do nhu cầu của người tiêu dùng giảm, đầu tư thấp hơn và mất tiềm năng xuất khẩu.

Nhưng sự không chắc chắn về chính trị và tính không thể đoán trước của các sự kiện quân sự ở Ukraine có nghĩa là bất kỳ dự đoán nào cũng có thể thay đổi vào bất cứ lúc nào.

Nhà kinh tế Itskhoki cho biết, hồi đầu tháng này: “Kinh tế khó có thể trở thành nguồn tin tức chính vào năm 2023. “Thật khó để tưởng tượng cuộc xung đột có thể kéo dài thêm 10 tháng nữa, mà không dẫn đến một trận đại hồng thủy”.

(theo Moscow Times)

Minh Anh