IMF hạ dự báo tăng trưởng, khuyến nghị loạt biện pháp ngắn và dài hạn

Sau khi phải chống chọi với một loạt cú sốc kéo dài và chưa từng có, kinh tế thế giới tưởng chừng đã ổn định trở lại, với mức tăng trưởng duy trì đều dù kém ấn tượng. Tuy nhiên, cục diện đã thay đổi khi các chính phủ trên thế giới điều chỉnh lại ưu tiên chính sách, giữa lúc mức độ bất định leo thang lên những ngưỡng mới.

Triển vọng ảm đạm

Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới (WEO) công bố ngày 22-4, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm xuống còn 2,8% vào năm 2025, so với mức 3,3% của năm 2024. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ sau đại dịch COVID-19.

Nguyên nhân chính là do tác động của các chính sách thuế mới từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong đó bao gồm việc áp đặt mức thuế nhập khẩu cao đối với một loạt nền kinh tế trên thế giới, cùng với làn sóng bất ổn kéo theo.

Khung cảnh cảng Los Angeles (Mỹ). Ảnh: OFFSHORE-ENERGY

Không chỉ các nước khác chịu thiệt hại, kinh tế Mỹ cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Theo IMF, tăng trưởng GDP của Mỹ sẽ giảm hẳn 1%, chỉ còn 1,8% trong năm 2025, so với mức 2,8% năm ngoái. Nguyên nhân chính đến từ môi trường chính sách không chắc chắn, căng thẳng thương mại leo thang, tiêu dùng hộ gia đình yếu hơn dự kiến và gánh nặng từ các biện pháp thuế quan mới.

Tốc độ tăng trưởng của nhóm nền kinh tế phát triển được dự báo giảm từ mức 1,8% năm 2024 xuống còn 1,4% năm 2025 và sẽ chỉ nhích nhẹ lên 1,5% vào năm 2026, phản ánh bối cảnh toàn cầu gia tăng bất định và tác động lan tỏa của căng thẳng thương mại.

Khu vực đồng tiền chung euro chứng kiến mức tăng trưởng giảm còn 0,8% trong năm 2025 do tác động từ thuế quan và bất định, trước khi phục hồi nhẹ lên 1,2% vào năm 2026 nhờ tiêu dùng tăng và chính sách tài khóa nới lỏng tại Đức.

Canada, Anh và Nhật đều bị hạ dự báo tăng trưởng rõ rệt, lần lượt ở mức 1,4%, 1,1%, và 0,6%.

Tăng trưởng của nhóm nền kinh tế mới nổi và đang phát triển cũng bị điều chỉnh giảm, từ mức 4,3% năm 2024 xuống 3,7% năm 2025 và 3,9% năm 2026. Các yếu tố như căng thẳng thương mại, bất định toàn cầu và điều kiện tài chính thắt chặt đã kéo lùi đà phục hồi của nhiều quốc gia.

Khu vực châu Á, đặc biệt các nước ASEAN, chịu ảnh hưởng nặng nề từ làn sóng áp thuế mới. Trong đó, Philippines tăng trưởng 5,5%, còn Thái Lan tăng trưởng khiêm tốn chỉ 1,8% trong năm 2025.

IMF đã hạ dự báo tăng trưởng của Trung xuống còn 4,0% trong năm nay và năm tới, dưới sức nặng của mức thuế nhập khẩu 145% mà Mỹ đang áp dụng. Ấn Độ giữ mức tăng trưởng tương đối ổn định ở 6,2% năm 2025 (chỉ giảm nhẹ 0,3%) nhờ tiêu dùng khu vực nông thôn tiếp tục hỗ trợ kinh tế quốc nội.

Tại Mỹ Latinh, tăng trưởng năm 2025 được hạ xuống 2,0%, với điểm nhấn là sự sụt giảm đáng kể ở Mexico (giảm tới 1,7%) do tác động kết hợp của thuế quan từ Mỹ, căng thẳng địa chính trị và điều kiện tài chính khắt khe hơn.

Khu vực Trung Đông và Trung Á bước vào giai đoạn hồi phục chậm sau nhiều năm trì trệ. Tăng trưởng được nâng dần từ 2,4% (2024) lên 3,0% (2025) và 3,5% (2026).

Tại khu vực châu Phi Hạ Sahara, tăng trưởng kinh tế được dự báo sẽ giảm nhẹ từ mức 4,0% năm 2024 xuống còn 3,8% năm 2025, trước khi phục hồi trở lại ở mức 4,2% vào năm 2026.

Thương mại toàn cầu được dự báo sẽ chậm lại đáng kể trong năm 2025, với mức tăng trưởng chỉ đạt 1,7%, giảm 1,5% so với dự báo tháng 1. Nguyên nhân chủ yếu là các hàng rào thuế quan gia tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng chảy thương mại, trong khi các yếu tố chu kỳ từng hỗ trợ thương mại hàng hóa gần đây dần suy yếu.

IMF gợi ý chính sách

Kinh tế toàn cầu đang đối mặt nhiều bất định và rủi ro. Trong bối cảnh này, các chính sách vĩ mô cần linh hoạt và thận trọng. Mục tiêu là khôi phục niềm tin, giữ ổn định tài chính và tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.

Trong ngắn hạn, các nước cần điều chỉnh chính sách tiền tệ phù hợp để kiểm soát lạm phát mà không làm tổn hại đến tăng trưởng. Về tài khóa, việc từng bước củng cố ngân sách là cần thiết để chuẩn bị cho các cú sốc trong tương lai. Về dài hạn, đẩy mạnh cải cách cơ cấu và tận dụng công nghệ mới sẽ là chìa khóa để nâng cao năng suất và thúc đẩy tăng trưởng.

Quang cảnh cảng ở San Pedro (TP Los Angeles, bang California, Mỹ) vào ngày 3-4. Ảnh: GETTY IMAGES

Các quốc gia cần ưu tiên đối thoại, hợp tác để giải quyết xung đột thương mại, tránh gây tổn thương thêm cho chuỗi cung ứng toàn cầu. Hợp tác quốc tế – cả trong khu vực và toàn cầu – là yếu tố không thể thiếu để giải quyết các thách thức chung như biến đổi khí hậu, thuế doanh nghiệp toàn cầu, và hỗ trợ phát triển.

Với nhiều cú sốc đồng thời từ thương mại, lãi suất, tỉ giá và giá tài sản, các ngân hàng trung ương cần thận trọng khi điều chỉnh chính sách tiền tệ. Mục tiêu là cân bằng giữa ổn định giá cả và hỗ trợ tăng trưởng.

Trong bối cảnh tỉ giá biến động mạnh, các nước nên có biện pháp để giảm rủi ro từ biến động ngoại hối. Đồng thời, chính sách tài chính vững vàng và các công cụ kiểm soát rủi ro cần được duy trì, để giảm thiểu nguy cơ đổ vỡ hệ thống khi thị trường gặp sóng gió.

Ngoài ra các nước cũng cần cân nhắc các biện pháp như: Xây dựng kế hoạch điều chỉnh để phục hồi bền vững tài khóa; Thực hiện cải cách tài khóa có trọng tâm; Bảo vệ tăng trưởng và nhóm dễ bị tổn thương; Sử dụng hỗ trợ kịp thời, có mục tiêu, tạm thời ở những nơi cần thiết, một cách có trách nhiệm…

DƯƠNG KHANG