Israel đã ám sát chỉ huy 'bóng ma' của Hezbollah như thế nào?

"Thủ lĩnh bóng tối"

Fuad Shukr đã trốn tránh các lực lượng đặc nhiệm Mỹ trong 4 thập kỷ, kể từ khi một vụ đánh bom mà Nhà Trắng nói rằng ông đã giúp lên kế hoạch, giết chết 241 binh sĩ Mỹ tại một doanh trại thủy quân lục chiến ở Beirut (thủ đô Lebanon) năm 1983. Nhưng vào cuối tháng 7 năm nay, một cuộc không kích của Israel đã tìm thấy Shukr trên tầng bảy của một tòa nhà dân cư tại Beirut.

Thủ lĩnh Hezbollah, Hassan Nasrallah phát biểu trên truyền hình tại lễ tang Fuad Shukr (ảnh nhỏ). Ảnh: WSJ

Fuad Shukr là một trong những người sáng lập Hezbollah và hiện là một trong những thành viên cấp cao nhất, một người bạn đáng tin cậy lâu năm của thủ lĩnh Hassan Nasrallah. Người này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kho vũ khí tên lửa giúp Hezbollah trở thành lực lượng dân quân phi nhà nước được trang bị vũ khí tốt nhất thế giới. Trong 10 tháng qua, Shukr đã chỉ huy cuộc giao tranh xuyên biên giới ngày càng dữ dội của Hezbollah với Israel.

Dù là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử Hezbollah, Fuad Shukr vẫn sống một cuộc sống gần như vô hình, chỉ xuất hiện trong những cuộc tụ họp nhỏ của những cựu chiến binh đáng tin cậy.

Lần hiếm hoi nhân vật được giới chức Mỹ và Israel xem như "bóng ma" này xuất hiện trước công chúng là khi ông tham dự đám tang của một người cháu trai tử trận vì chiến đấu với Israel vào đầu năm nay, nhưng chỉ trong vài phút. Shukr bí mật đến mức một số phương tiện truyền thông Lebanon lúc đầu đưa tin về cái chết của ông đã công bố…. nhầm ảnh của người khác.

Một viên chức Hezbollah cho biết vị chỉ huy ẩn dật đã dành ngày cuối đời, ngày 30/7, trong văn phòng của mình ở tầng hai của một tòa nhà dân cư tại khu phố Dahiyeh ở phía nam Beirut. Ông sống ở tầng 7 của cùng tòa nhà, có thể là để hạn chế nhu cầu di chuyển ngoài trời. Thủ lĩnh Nasrallah cho biết trong bài điếu văn ở tang lễ của Shukr rằng vài giờ trước khi người bạn chiến đấu bị sát hại, cả hai vẫn còn liên lạc điện thoại với nhau.

Tối hôm đó, theo thông tin từ Hezbollah, Shukr nhận được cuộc gọi từ một người nào đó mời ông lên căn hộ của ông ta ở tầng 7 của tòa nhà. Khoảng 7 giờ tối, hỏa lực của Israel đã tấn công vào căn hộ và ba tầng phía dưới, giết chết Shukr, vợ ông, hai người phụ nữ khác và hai đứa trẻ. Theo Bộ Y tế Lebanon, hơn 70 người đã bị thương.

Cuộc gọi để dụ Shukr lên tầng 7, nơi ông dễ bị nhắm mục tiêu hơn giữa các tòa nhà xung quanh, có thể đến từ một người đã xâm nhập vào mạng lưới liên lạc nội bộ của Hezbollah. Hezbollah và Iran tiếp tục điều tra các lỗ hổng phản gián nhưng tin rằng Israel đã xâm nhập được vào hệ thống của nhóm này bằng công nghệ và những tin tặc có khả năng tốt hơn.

Đòn chí mạng với Hezbollah

Vụ ám sát là một đòn giáng mạnh vào Hezbollah, tiêu diệt một trong những chiến lược gia giỏi nhất và phơi bày những lỗ hổng an ninh của phong trào này. Cùng với cái chết vài giờ sau đó của nhà lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh trong một cuộc tấn công cũng được cho rằng là của Israel ở Tehran, vụ việc cũng đẩy Trung Đông đến bờ vực của một cuộc chiến tranh khu vực.

Carmit Valensi, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv và là chuyên gia về Hezbollah, cho biết: "Những vụ ám sát có chủ đích của Israel có tác động tích lũy rất lớn đến năng lực hoạt động của tổ chức này".

“Ông ấy là nguồn kiến thức”, bà Valensi nói về Shukr. “Ông ấy biết cách làm việc và giao tiếp với Nasrallah. Họ có chung thế giới quan với nhau”.

Phần còn lại của tòa nhà nơi Fuad Shukr sống và bị giết trong một cuộc không kích của Israel ở Beirut hôm 30/7. Ảnh: WSJ

Shukr đã sống gần như toàn bộ cuộc đời trưởng thành của mình tại trung tâm hoạt động và ra quyết định của Hezbollah. Năm 1982, khi mới ngoài 20 tuổi, người này đã tham gia tổ chức các đội du kích Shiite ở Beirut để chống lại cuộc tấn công Lebanon của Israel.

Sau khi Israel bao vây Beirut vào năm đó, lực lượng kháng chiến đã rút lui về Thung lũng Bekaa ở miền đông Lebanon, nơi họ đã liên lạc với khoảng 1.500 thành viên của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã đến Lebanon qua ngả Syria. Shukr lúc đó làm việc cho Tổng cục An ninh tổng hợp, cơ quan tình báo của chính quyền Lebanon.

Theo Qassem Kassir, một nhà phân tích chính trị hiểu rõ Hezbollah và đã biết Shukr từ đầu những năm 1980, Shukr khi đó có bí danh Hajj Mohsin đã đến Iran để giám sát việc huấn luyện lực lượng Hezbollah tinh nhuệ.

Hezbollah chính thức tuyên bố thành lập vào năm 1985, và Shukr trở thành chỉ huy quân sự đầu tiên của tổ chức này. Ông này tiếp tục tiến hành chiến dịch du kích ở miền nam Lebanon cho đến khi lực lượng Israel rút khỏi đất nước vào năm 2000 và nổi tiếng là một nhà tư tưởng chiến lược có hiểu biết về toàn bộ khu vực.

Shukr rất gắn bó với một nhóm bạn thân thiết, nhiều người trong số họ đã trưởng thành cùng ông ta, bao gồm cả Nasrallah, người đã trở thành thủ lĩnh Hezbollah vào năm 1992 sau khi Israel ám sát người tiền nhiệm Abbas al-Musawi.

Hanin Ghaddar, thành viên cấp cao và chuyên gia về Hezbollah tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết: “Những quân nhân cấp cao này được kỳ vọng sẽ có cuộc sống và nhiệm vụ rất bí mật. Họ không xuất hiện trước công chúng, không chụp ảnh trước công chúng và chắc chắn không tương tác với những người khác trong cộng đồng Shia”.

Khi cuộc chiến tranh tàn khốc tiếp theo xảy ra ở Lebanon vào năm 2006, Shukr lại một lần nữa đóng vai trò quan trọng. Ông này đã giúp chỉ huy các chiến binh xâm nhập vào miền bắc Israel, giết chết 8 binh sĩ và bắt cóc hai người khác, gây ra cuộc tấn công đáp trả kéo dài một tháng của Israel, tàn phá nhiều khu vực của Lebanon.

Sau chiến tranh, Shukr giám sát việc tăng cường quân sự, mở rộng kho vũ khí của Hezbollah từ khoảng 15.000 tên lửa và rocket lên khoảng 150.000, bao gồm tên lửa chống hạm và tên lửa hành trình, máy bay không người lái và rocket.

Chỉ bước ra ánh sáng khi đã chết

Năm 2008, bạn của Shukr và là chỉ huy trưởng của Hezbollah, Imad Mughniyeh đã bị giết bởi một quả bom xe trong một chiến dịch chung của CIA-Mossad tại Damascus (Syria). Mughniyeh rời khỏi buổi tiệc mừng kỷ niệm ngày thành lập Cộng hòa Hồi giáo Iran, vừa bước lên ô tô thì một quả bom giấu trong lốp dự phòng phát nổ.

Năm 2016, một người bạn khác của Hezbollah là Mustafa Badreddine đã bị giết trong một vụ nổ, cũng tại thủ đô Syria. Hezbollah đổ lỗi cho các chiến binh Sunni về vụ việc, trong khi Israel nói rằng ông đã bị chính những người của mình giết do sự ganh đua nội bộ theo lệnh của Nasrallah.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Shukr dường như trở nên thoải mái hơn. Bạn bè của ông đã bị giết ở Damascus, không phải Beirut, nơi mà một vụ ám sát có chủ đích dường như không thể xảy ra. “Các quy tắc giao chiến với Israel đã được thiết lập”, Kassir nói. “Có những ranh giới đỏ”.

Những người ủng hộ Hezbollah cầm chân dung Fuad Shukr trong lễ tang của ông này tại Beirut. Ảnh: Zuma Press

Các quy tắc này vẫn được duy trì ngay cả sau khi chiến sự giữa Hamas và Israel nổ ra vào ngày 7/10 năm ngoái. Hezbollah bắt đầu nổ súng vào Israel vào ngày hôm sau, gây ra một cuộc giao tranh qua lại khiến khoảng 400 thành viên của phong trào này thiệt mạng, bao gồm cả các chỉ huy chủ chốt, nhưng không phải ở Beirut.

Thủ lĩnh Nasrallah, lo ngại về sự cố tình báo dẫn đến việc giết hại các điệp viên của mình, đã ra lệnh cho các chiến binh và gia đình của họ không được sử dụng điện thoại thông minh vào tháng 2: "Hãy bỏ điện thoại, vô hiệu hóa, chôn nó, khóa nó trong hộp kim loại", ông nói. Để ngăn chặn việc nghe lén của Israel, Hezbollah đã dùng đến ngôn ngữ được mã hóa ngay cả trong mạng lưới liên lạc nội bộ.

Shukr đã lọt vào tầm ngắm của Israel sau khi một quả tên lửa được phóng từ Lebanon rơi xuống một sân bóng đá ở khu vực Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng vào cuối tháng 7, giết chết hàng chục thanh thiếu niên.

Vào đầu ngày Shukr bị nhắm mục tiêu, Hezbollah đã gửi lệnh yêu cầu các chỉ huy cấp cao giải tán vì lo ngại họ đang gặp nguy hiểm. Sau cuộc tấn công, cũng không rõ liệu Shukr đã bị giết hay chưa bởi một số thành viên Hezbollah nghĩ rằng ông có thể đã tuân theo lệnh di tản. Phải mất một thời gian, người ta mới tìm thấy thi thể của Shukr bị văng vào một tòa nhà lân cận.

Cái chết của Fuad Shukr cuối cùng đã đưa ông ra khỏi bóng tối. Trong lễ tang, chân dung của ông được treo khắp nơi và cảnh quay về cuộc sống của ông trên chiến trường được chiếu lên màn hình lớn. Nhiều người hàng xóm bây giờ mới ngỡ ngàng biết mình sống cạnh một lãnh đạo cao cấp của Hezbollah nhiều năm mà không hay.

Nguyễn Khánh