Israel đang thắng cuộc chiến nhưng thua lòng người?

Những ngày sau vụ tấn công ngày 7-10-2023 do Hamas thực hiện nhằm vào Israel, tòa nhà Empire State (Mỹ), tháp Eiffel (Pháp) và cổng Brandenburg (Đức) đã được thắp sáng bằng màu xanh và trắng của quốc kỳ Israel. Đây được xem là dấu hiệu cho thấy rất nhiều quốc gia phương Tây đã sát cánh cùng Israel sau sự kiện kinh hoàng.

Nhưng gần 2 năm sau, chiến dịch kéo dài của Israel ở Gaza đã làm xói mòn sự đồng cảm đó và khiến niềm tin của nhiều nước, ngay cả những đồng minh lâu năm của Israel, bị lung lay.

Cuộc chiến ở Gaza đã giết chết hàng chục ngàn thường dân, khiến hàng trăm ngàn người phải sơ tán và dẫn đến nạn đói lan rộng.

Xe tăng của Israel gần biên giới Gaza vào đầu tháng 9. Ảnh: Jack Guez/AFP

Theo tờ The Wall Street Journal, trong bất kỳ cuộc chiến nào cũng có hai chiến trường: một chiến trường diễn ra giao tranh và một cuộc chiến thông tin và quan hệ công chúng để giành được trái tim và khối óc của người dân. Trong cuộc chiến ở Gaza, Israel rõ ràng chiếm ưu thế trên chiến trường, nhưng lại phải đối mặt nhiều khó khăn trong cuộc chiến thông tin.

"Cuộc chiến giành trái tim và khối óc đã thất bại. Thực tế ở đây là dư luận đang thay đổi rất nhanh chóng và mạnh mẽ, rời xa Israel” – ông Howard Wolfson, chiến lược gia kỳ cựu của đảng Dân chủ, nói.

Lung lay sự ủng hộ từ phương Tây

Cuộc không kích của Israel vào giới lãnh đạo chính trị Hamas tại Qatar tuần trước là động thái gây tranh cãi mới nhất của chính phủ Israel, do Thủ tướng Benjamin Netanyahu chỉ đạo.

Israel trước đây đã thực hiện các vụ ám sát có chủ đích tại các quốc gia như Lebanon và Iran, nhưng vụ việc này lại diễn ra trên lãnh thổ của một đồng minh của Mỹ và nhắm vào các nhà lãnh đạo Hamas – những người có vai trò quan trọng trong cuộc đàm phán ngừng bắn tại Gaza.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đồng cảm với động lực của Israel về việc muốn loại bỏ Hamas, nhưng ông chỉ trích gay gắt cuộc không kích và nói rằng nó không "thúc đẩy lợi ích của Mỹ hay Israel". Đức và Anh lên án cuộc không kích, còn Canada cho biết họ đang "đánh giá mối quan hệ" với Israel.

Theo The Wall Street Journal, ông Trump là một trong số nhiều đồng minh lâu năm của Israel bày tỏ sự lo ngại về những hành động gần đây của nước này.

"Họ có thể đang thắng thế trong cuộc chiến, nhưng họ không thắng thế trong lĩnh vực quan hệ công chúng, bạn biết đấy. Và điều đó đang gây tổn hại cho họ" – ông Trump nói.

Theo số liệu của The Wall Street Journal, 60% người Mỹ được khảo sát hiện nói rằng họ không tán thành hành động quân sự của Israel ở Gaza. Chỉ 32% người Mỹ nói rằng họ tán thành, giảm so với con số hơn 50% vào tháng 11-2023. Và một nửa số thành viên đảng Cộng hòa (Mỹ) hoặc có khuynh hướng ủng hộ đảng Cộng hòa dưới 50 tuổi hiện nói rằng họ có quan điểm tiêu cực về Israel.

Trên khắp châu Âu, tỉ lệ ủng hộ Israel hiện ghi nhận mức thấp kỷ lục. Gần một nửa số người trưởng thành ở Anh nói rằng Israel đang đối xử với người Palestine giống như Đức Quốc xã đã đối xử với người Do Thái trong cuộc diệt chủng Holocaust, và thái độ bài Do Thái ở Anh đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua.

Cuộc chiến ở Gaza cũng đang dẫn đến sự gia tăng chủ nghĩa bài Do Thái trên toàn cầu, gây khó khăn cho cuộc sống của hàng triệu người Do Thái.

Biểu tình kêu gọi kết thúc cuộc chiến ở Gaza tại New York (Mỹ) hôm 16-8. Ảnh: Leonardo Munoz/AFP

Ảnh hưởng nhiều mặt

Nhiều nhà phân tích cũng tin rằng hai năm xung đột vừa qua có thể làm suy yếu an ninh lâu dài của Israel khi làm gia tăng bất đồng giữa nước này với các nước thuộc thế giới Ả Rập và Hồi giáo, bao gồm các quốc gia vùng Vịnh ôn hòa. Ngoài ra, những hành động này còn làm suy yếu sự ủng hộ của các đồng minh của Israel, đặc biệt là Mỹ, Anh và Đức.

Không chỉ vậy, một số quốc gia phương Tây vốn có truyền thống thân thiện với Israel, bao gồm Pháp, Anh, Canada, Úc và Bỉ, có kế hoạch chính thức công nhận Nhà nước Palestine trong cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng này. Các quan chức Israel cho rằng động thái này sẽ được coi là phần thưởng cho cuộc tấn công của Hamas.

Trong khi đó, Đức – nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai của Israel – đã tạm dừng một số hoạt động xuất khẩu vũ khí cho Israel.

“Chúng tôi đã không ngần ngại bảo vệ Israel, nhưng đồng thời chúng tôi không thể im lặng trước một phản ứng đã vượt xa nguyên tắc tương xứng” – Thủ tướng Ý Giorgia Meloni phát biểu gần đây.

Trong lĩnh vực giáo dục, hàng chục trường đại học, chủ yếu ở châu Âu, đã chấm dứt quan hệ với các trường đại học Israel. Hiệu trưởng trường y tại ĐH Tel Aviv cho biết đang có một làn sóng tẩy chay Israel trong lĩnh vực y tế, bao gồm việc cấm các bác sĩ Israel thực tập ở nước ngoài.

Người dân Gaza tại TP Gaza sơ tán vào đầu tháng 9. Cuộc chiến ở Gaza kéo dài gần 2 năm. Ảnh: Ali Hassan/FLASH90

Israel cũng từng là điểm đến du lịch hấp dẫn và nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa lớn. Theo lời nhà báo Israel Amit Segal, “Israel hồi đó là một quốc gia du lịch. Bạn có thể thấy quảng cáo về Tel Aviv ở London hoặc Paris. Ngày nay, nhắc đến Israel, người ta nghĩ đến [tình hình ở] Gaza, nạn đói và nạn đói". Hiệp hội huấn luyện viên bóng đá Ý cũng đã kêu gọi đình chỉ Israel khỏi Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA).

Nhà báo Segal ước tính cuộc chiến ở Gaza đã khiến Israel thiệt hại 300 tỉ shekel, tương đương khoảng 89 tỉ USD. Tuy nhiên, ông Segal cho rằng trong số tiền trên, khoảng 1 tỉ shekel đã được chi cho các sáng kiến quan hệ công chúng, chẳng hạn mời các phái đoàn hoạch định chính sách hoặc những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội đến Israel.

"Khi cuộc chiến ở Gaza kết thúc, mọi thứ sẽ không trở lại nguyên trạng như trước. Hình ảnh của người dân về Israel sẽ thay đổi theo những cách lâu dài và điều đó mang lại đủ loại tác động đến Israel về kinh tế, ngoại giao, quân sự" – ông Michael Koplow, chuyên gia tại Diễn đàn Chính sách Israel (Mỹ), nhận định.

KHOA ĐIỀM