Israel và Iran không kích nhau dữ dội, thế giới đối mặt rủi ro suy thoái

Cơ sở khai thác khí đốt South Pars của Iran đã ngừng hoạt động sau cuộc không kích của Israel

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei cũng là mục tiêu tấn công

Suốt đêm 14 và rạng sáng 15-6, Iran đã phát động đợt tấn công mới nhắm vào các cơ sở quân sự trọng yếu của Israel. Đây là một phần của chiến dịch mang tên “Lời hứa Chân thật 3” do Lực lượng vệ binh cách mạng Iran (IRGC) thực hiện. Theo thông tin từ Hãng thông tấn Mehr của Iran, IRGC đã triển khai một loạt tên lửa đạn đạo tầm trung, bao gồm Emad có tầm bắn 1.700km, Kheibar Shekan với tầm bắn 1.500km và Ghadr có khả năng đạt tới 2.000km, cùng tên lửa siêu vượt âm. Các tên lửa này cùng máy bay không người lái tập trung tấn công vào các cơ sở sản xuất nhiên liệu phục vụ máy bay chiến đấu cùng các trung tâm cung cấp năng lượng của Israel. IRGC cũng đưa ra cảnh báo sẽ tiếp tục mở rộng quy mô tấn công nếu Israel không chấm dứt các hành động nhằm vào Iran.

Cuộc tấn công đã gây thiệt hại nặng nề tại Israel, khiến 3 người thiệt mạng và 204 người bị thương, trong đó có nhiều trường hợp nguy kịch. Các nguồn tin truyền thông Israel cho biết, khoảng 35 người đang mất tích sau khi một tòa dân cư ở thành phố Bat Yam bị trúng tên lửa trực tiếp. Lực lượng cứu hộ đang phải chạy đua với thời gian để tìm kiếm những người mắc kẹt trong bối cảnh tòa nhà có thể sụp đổ bất cứ lúc nào. Viện Khoa học Weizmann cũng bị hư hại do trúng tên lửa. Ít nhất một tòa nhà chứa phòng thí nghiệm đã bốc cháy. Truyền thông Israel cho biết, có lo ngại về người bị mắc kẹt bên trong.

Bộ chỉ huy mặt trận nội địa Israel ngày 14-6 thông báo, toàn bộ đất nước vẫn đang hoạt động theo chế độ khẩn cấp và chỉ duy trì các hoạt động thiết yếu. Toàn bộ các cơ sở giáo dục, bao gồm nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường học phổ thông, chương trình giáo dục đặc biệt, trại hè, tổ chức thanh thiếu niên và cơ sở giáo dục đại học đều đóng cửa. Mọi hoạt động học tập chính thức và không chính thức đều bị đình chỉ. Các giải đấu thể thao dành cho trẻ em và thanh thiếu niên cũng bị hủy bỏ.

Giao thông hàng không chịu ảnh hưởng nghiêm trọng kể từ khi Israel không kích Iran và các hoạt động leo thang sau đó giữa hai bên. Sân bay Ben-Gurion gần như tê liệt. Bộ Giao thông vận tải Israel đang lên kế hoạch triển khai mô hình “chuyến bay cứu hộ”, có thể sớm nhất từ đầu tuần tới nếu được quân đội chấp thuận. Ông Shmuel Zakai, người đứng đầu Cơ quan hàng không dân dụng Israel cảnh báo, việc đóng cửa không phận sẽ kéo dài “theo tuần, chứ không phải ngày hay giờ”.

Ở chiều ngược lại, Israel cũng thực hiện các cuộc không kích nhằm vào nhiều mục tiêu tại Tehran, bao gồm trụ sở Bộ Quốc phòng Iran và 2 kho dầu. Theo báo Wall Street Journal, một quan chức cấp cao Israel cho biết, “không phải là vùng cấm” trong các nỗ lực hiện tại của Israel nhằm vô hiệu hóa chương trình hạt nhân của Tehran. Tuyên bố này cho thấy chiến lược của Israel không chỉ dừng lại ở việc phá hủy các cơ sở hạt nhân, mà còn mở rộng sang việc làm suy yếu các trụ cột chính trị và quân sự của chính quyền Iran.

Theo các nguồn tin, nhiều hành động tiếp theo của Israel đang được chuẩn bị, bao gồm các đợt tấn công có quy mô lớn. Dù có ý kiến hoài nghi về khả năng của Israel trong việc xóa sổ toàn diện hạ tầng hạt nhân của Iran, đặc biệt là các cơ sở được chôn sâu dưới lòng đất, nhưng quan chức trên khẳng định các cuộc tấn công vừa qua đã gây thiệt hại đáng kể cho năng lực hạt nhân của Tehran. Trong đó có cơ sở Natanz, nơi đặt hàng nghìn máy ly tâm tiên tiến, được cho là đã chịu tổn thất lớn về cấu trúc.

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, vòng đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran, dự kiến diễn ra ngày 15-6 tại Thủ đô Muscat của Oman đã không được tổ chức. Oman là nước trung gian trong tiến trình này. Trong khi đó, một quan chức Mỹ giấu tên cùng ngày cho biết, Washington vẫn mong muốn tiến hành cuộc đàm phán với Tehran, bất chấp tuyên bố trước đó của Iran rằng việc đàm phán là “vô nghĩa” trong bối cảnh xung đột giữa Israel và Iran hiện nay. Quan chức này chia sẻ: “Chúng tôi vẫn hy vọng có thể tổ chức đàm phán”.

Giá dầu có thể tăng lên tới 200 - 300 USD/thùng

Căng thẳng leo thang tại Trung Đông đe dọa cắt đứt nguồn cung dầu và khí đốt, đẩy giá vận chuyển, hàng hóa, năng lượng lên cao, khiến thế giới đối mặt rủi ro suy thoái diện rộng. Ngày 14-6, một phần mỏ khí đốt South Pars lớn nhất thế giới, nằm ở tỉnh Bushehr phía Nam Iran, đã bị đình chỉ hoạt động sản xuất sau khi trúng hỏa lực tấn công của Israel. Thiết bị bay không người lái của Israel đã gây hỏa hoạn tại nhà máy Fajr Jam, một trong 4 đơn vị thuộc giàn khoan Giai đoạn 14 của South Pars, dẫn đến việc phải dừng sản xuất 12 triệu m3 khí đốt. Hiện hỏa hoạn tại đây đã được dập tắt nhưng hoạt động sản xuất vẫn chưa thể được khôi phục. Các cuộc không kích của Israel còn đánh trúng 2 kho nhiên liệu ở Thủ đô Tehran, bao gồm kho dầu ở Shahran thuộc Tây Bắc Tehran và một kho chứa khác ở phía Nam Thủ đô.

Trong thông báo ngày 14-6, ông Esmaeil Kowsari - thành viên Ủy ban an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại Quốc hội Iran cho biết, Tehran đang cân nhắc khả năng phong tỏa eo biển Hormuz, tuyến đường vận chuyển lượng lớn dầu thô và các sản phẩm tinh chế từ Trung Đông đến các điểm khác nhau trên thế giới. Giới phân tích cảnh báo, nếu kênh nước hẹp trên vịnh Arập giữa Iran và Oman này bị gián đoạn, khoảng 20 triệu thùng dầu và các sản phẩm tinh chế mỗi ngày sẽ bị ảnh hưởng.

Theo đánh giá mới nhất của phía Iraq, giá dầu có thể tăng lên tới 200 - 300 USD/thùng do leo thang xung đột ở Trung Đông và đóng cửa eo biển Hormuz. Cảnh báo được Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Iraq Fuad Hussein đưa ra trong cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul. Ông nói: “Xung đột tiếp diễn trong khu vực và đóng cửa eo biển Hormuz có thể dẫn đến những cú sốc kinh tế nghiêm trọng. Trong trường hợp xấu, giá dầu có thể lên tới 200-300 USD/thùng”.

Trước tình hình căng thẳng ở Trung Đông, lãnh đạo nhiều nước và tổ chức quốc tế tiếp tục cảnh báo hậu quả nghiêm trọng từ cuộc xung đột leo thang nhanh chóng giữa Israel và Iran, đồng thời kêu gọi các bên liên quan đối thoại để giải quyết bất đồng. Trong cuộc điện đàm ngày 14-6, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El-Sisi và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nhấn mạnh, cần phải chấm dứt các hành động quân sự giữa Israel và Iran, cũng như nối lại đàm phán giữa Mỹ và Iran do Oman làm trung gian vì đây là con đường duy nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay.

Cùng ngày, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cũng đã có cuộc điện đàm với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman cảnh báo về làn sóng di cư do cuộc xung đột leo thang giữa Israel và Iran. Tuyên bố của Phủ Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nêu rõ, trong cuộc trao đổi, ông Erdogan nhấn mạnh rằng cuộc xung đột Israel - Iran đang là mối đe dọa lớn nhất đối với ổn định khu vực. Ông kêu gọi các bên liên quan hạ nhiệt căng thẳng và cho rằng bất đồng hạt nhân chỉ có thể được giải quyết thông qua đàm phán.

Liên minh châu Âu (EU) cũng lên tiếng bày tỏ “quan ngại sâu sắc nhất” trước leo thang xung đột quân sự Israel - Iran, đồng thời kêu gọi các bên kiềm chế nhằm tránh dẫn đến rò rỉ phóng xạ hạt nhân. Trong một tuyên bố, EU hối thúc tất cả các bên tuân thủ luật pháp quốc tế, kiềm chế và không thực hiện thêm các bước đi có nguy cơ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như khả năng phát tán phóng xạ.

Hoàng Sơn