Jensen Huang: Từ quyết định suýt làm NVIDIA phá sản đến vị thế thống lĩnh ngành chip AI toàn cầu

Năm 1993, tại một quán ăn Denny's ở San Jose, California, ba kỹ sư trẻ Jensen Huang, Chris Malachowsky và Curtis Priem đã đặt nền móng cho NVIDIA. Khi đó, thị trường chip đồ họa đã có hàng chục đối thủ. Ít ai ngờ rằng công ty khởi nghiệp này một ngày nào đó sẽ có giá trị vượt mốc 2.000 tỷ USD và trở thành trụ cột của nền công nghệ thế giới. Người lèo lái con thuyền đó, Jensen Huang, đã làm được điều không tưởng bằng những quyết định gai góc và một tầm nhìn vượt trước thời đại.

CEO Nvidia Jensen Huang. Ảnh: Nvidia

Nền tảng từ quá khứ và khởi đầu gian nan

Jensen Huang sinh năm 1963 tại Đài Loan. Năm 9 tuổi, ông cùng anh trai được gửi đến Mỹ sống với người thân. Do một sự nhầm lẫn, hai anh em đã phải theo học tại một trường nội trú dành cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn ở Kentucky. Chính môi trường khắc nghiệt này đã sớm tôi luyện cho Huang tính tự lập và sự kiên cường.

Sau khi tốt nghiệp kỹ sư điện tại Đại học Oregon State và lấy bằng thạc sĩ tại Đại học Stanford, Huang có thời gian làm việc tại LSI Logic và AMD. Chính tại Stanford, những cuộc trao đổi về tiềm năng của chip xử lý đồ họa (GPU) đã gieo mầm ý tưởng về NVIDIA.

Tuy nhiên, con đường không hề bằng phẳng. Sản phẩm đầu tiên của NVIDIA, chip NV1 ra mắt năm 1995, là một thất bại thương mại. Nó tích hợp quá nhiều chức năng phức tạp và không tương thích tốt với tiêu chuẩn DirectX của Microsoft đang nổi lên. Thất bại này khiến NVIDIA mất gần hết vốn liếng và phải sa thải một nửa nhân viên. Công ty chỉ còn đủ tiền hoạt động trong 30 ngày.

Đó là bài học đầu tiên về sự tập trung. Thay vì cố gắng tạo ra một sản phẩm "tất cả trong một", NVIDIA quyết định tập trung hoàn toàn vào việc phát triển GPU cho đồ họa 3D trên máy tính cá nhân. Quyết định này đã cứu sống công ty. Năm 1997, chip RIVA 128 ra đời, thành công vang dội với 1 triệu đơn vị được bán ra chỉ trong bốn tháng đầu tiên, giúp NVIDIA chính thức ghi tên mình lên bản đồ công nghệ.

Bước ngoặt lớn và cú đặt cược vào tương lai

Thành công với RIVA 128 và các thế hệ GPU tiếp theo giúp NVIDIA phát triển mạnh mẽ và niêm yết trên sàn chứng khoán Nasdaq vào năm 1999. Nhưng Jensen Huang không dừng lại ở việc phục vụ game thủ. Ông nhận thấy một tiềm năng lớn hơn nhiều: sức mạnh xử lý song song của GPU có thể được ứng dụng để giải quyết các bài toán tính toán phức tạp, vượt xa khả năng của CPU truyền thống.

Năm 2006, NVIDIA đưa ra quyết định mang tính lịch sử: ra mắt CUDA (Compute Unified Device Architecture). Đây là một nền tảng lập trình cho phép các nhà phát triển khai thác sức mạnh của GPU cho các tác vụ tính toán đa mục đích, không chỉ riêng đồ họa.

Đây là một canh bạc cực lớn. NVIDIA đã đầu tư hàng tỷ USD trong nhiều năm để phát triển CUDA mà không có một thị trường rõ ràng. Giới đầu tư và các nhà phân tích Phố Wall liên tục chỉ trích Jensen Huang, cho rằng ông đang "đốt tiền" vào một dự án viển vông và làm sao lãng mảng kinh doanh cốt lõi là game. Giá cổ phiếu của công ty đã sụt giảm nghiêm trọng trong giai đoạn này. Huang từng thừa nhận, quyết định theo đuổi CUDA đã đẩy công ty đến gần bờ vực phá sản một lần nữa.

Ông kiên định với niềm tin rằng tính toán song song chính là tương lai. Ông và đội ngũ của mình đã đi khắp các trường đại học, viện nghiên cứu để thuyết phục các nhà khoa học sử dụng CUDA cho công việc của họ. Sự kiên trì đó đã được đền đáp.

Vài năm sau, một cuộc cách mạng thầm lặng diễn ra trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng kiến trúc của GPU với hàng nghìn lõi xử lý song song là nền tảng hoàn hảo để huấn luyện các mô hình mạng nơ-ron sâu (deep learning). CUDA từ một dự án bị hoài nghi bỗng trở thành "chìa khóa vàng", biến GPU của NVIDIA thành công cụ không thể thiếu cho bất kỳ ai muốn phát triển AI.

Triết lý thành công và những bài học cốt lõi

Thành công của NVIDIA không phải là một chuỗi may mắn, mà được định hình bởi một hệ thống triết lý kinh doanh nhất quán và khác biệt của Jensen Huang.

Cốt lõi trong tư duy của ông là khả năng nhìn xa hơn thực tại để giải quyết những vấn đề của tương lai. Thay vì chỉ tập trung vào việc thỏa mãn thị trường game trước mắt, Jensen Huang đã sớm nhận thấy nhu cầu về một mô hình tính toán hoàn toàn mới. Quyết định đầu tư vào nền tảng CUDA chính là minh chứng rõ nhất cho tầm nhìn này – tạo ra một công cụ mạnh mẽ cho những bài toán mà thế giới thậm chí còn chưa biết rằng mình có.

Tuy nhiên, một tầm nhìn đột phá sẽ trở nên vô nghĩa nếu thiếu đi sức mạnh của sự kiên định và tập trung chiến lược. Đây chính là trụ cột thứ hai làm nên thành công của NVIDIA. Khi cả Phố Wall và giới phân tích đều hoài nghi về CUDA, NVIDIA vẫn "cược tất tay" vào một kiến trúc hợp nhất, xây dựng một nền tảng duy nhất (GPU + CUDA) thay vì phân tán nguồn lực. Sự tập trung đầy rủi ro này cuối cùng đã mang lại lợi thế cạnh tranh tuyệt đối khi cuộc cách mạng AI bùng nổ, biến những chỉ trích năm xưa thành lời thán phục ngày nay.

Để duy trì được sự kiên định trong một hành trình dài đầy mạo hiểm như vậy, yếu tố con người và văn hóa doanh nghiệp trở nên tối quan trọng. Jensen Huang hiểu rằng sự sáng tạo không thể nảy nở trong nỗi sợ hãi. Vì vậy, ông đã xây dựng một văn hóa không sợ thất bại. Ông nổi tiếng với phong cách quản lý minh bạch, thường xuyên công khai thừa nhận sai lầm của chính mình trong các email gửi toàn công ty. Triết lý này không phải để cổ xúy cho sai lầm, mà để khuyến khích sự trung thực, giúp tổ chức học hỏi nhanh hơn và dám chấp nhận rủi ro có tính toán – một yếu tố sống còn trong ngành công nghệ biến đổi không ngừng.

Di sản và vị thế ngày nay

Ngày nay, NVIDIA không chỉ là một công ty sản xuất card đồ họa. Họ là một công ty nền tảng tính toán, cung cấp sức mạnh cho các siêu máy tính, trung tâm dữ liệu, xe tự lái và đặc biệt là cuộc cách mạng AI. Gần như mọi mô hình AI đột phá nhất hiện nay đều được huấn luyện trên GPU của NVIDIA.

Di sản của Jensen Huang không chỉ là một tập đoàn trị giá hàng nghìn tỷ USD. Ông đã trao cho thế giới công cụ để hiện thực hóa một cuộc cách mạng công nghệ mới. Từ một người nhập cư đối mặt với nhiều khó khăn, câu chuyện của ông là bài học sâu sắc về việc theo đuổi tầm nhìn đến cùng, ngay cả khi phải đi ngược lại đám đông.

Khánh Chi