'Kẻ giết người thầm lặng' nguy hiểm như Covid-19 trỗi dậy ở Ấn Độ

Theo SCMP, khi Covid-19 tấn công Ấn Độ vào năm 2020-2021, những nỗ lực ngăn chặn đại dịch đã vô tình khiến cuộc chiến chống lại “sát thủ khổng lồ” tại quốc gia này trở nên nghiêm trọng hơn. Đó chính là bệnh lao.

Hơn 1.000 người chết mỗi ngày vì bệnh lao tại Ấn Độ

Ấn Độ là quốc gia chiếm 25% số ca nhiễm lao trên toàn thế giới. Mỗi năm, quốc gia này có thêm 2,8 triệu người mắc bệnh lao.

Ước tính khoảng nửa triệu người chết vì căn bệnh này vào năm 2020, chiếm 1/3 tổng số ca tử vong của toàn cầu. Căn bệnh này đã cướp đi mạng sống của hơn 1.000 người tại Ấn Độ mỗi ngày.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhận định vì đại dịch Covid-19, số người chết trên toàn cầu do “kẻ giết người thầm lặng” mang tên bệnh lao đã tăng lên đáng kể sau hơn một thập kỷ vào năm 2020. Những con số này làm đảo ngược nỗ lực trong nhiều năm của WHO. Các mục tiêu phòng, chống lao toàn cầu đến năm 2020 hầu hết đều chưa đạt được, mặc dù cũng có một số quốc gia và khu vực vẫn đạt được những thành công nhất định.

Tác động rõ ràng nhất là sự sụt giảm đáng kể trên toàn cầu về số lượng bệnh nhân mới được phát hiện và báo cáo. Con số này giảm từ 7,1 triệu người năm 2019 xuống 5,8 triệu người năm 2020, giảm 18% so với mức năm 2019 và thấp hơn rất nhiều so với con số khoảng 9,9 triệu người ước tính mới mắc lao năm 2020. Ấn Độ, Indonesia và Philippines là những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Một bệnh nhân lao được chụp X-quang ngực trong buổi tư vấn với bác sĩ tại phòng khám Médecins Sans Frontìeres, ở Mumbai, Ấn Độ vào đầu tháng 3. Ảnh: AFP.

Tại Ấn Độ, số ca mắc bệnh lao được phát hiện vào năm 2020 giảm khoảng 25% xuống còn 1,8 triệu người do các hạn chế của Covid-19 và nguồn lực tập trung cho đại dịch. Song, theo cuộc khảo sát của chính phủ trên toàn quốc năm 2019 - 2021, gần 2/3 số người có các triệu chứng bệnh lao đã không tìm cách điều trị. Kết quả này được công bố vào Ngày Thế giới Phòng chống Lao hôm 24/3.

Cho đến khi được chẩn đoán, những người mắc bệnh lao có thể lây nhiễm cho bất kỳ ai xung quanh. Khi Covid-19 ập đến kèm theo phong tỏa, những bệnh nhân nghèo buộc phải sống trong ngôi nhà nhỏ thiếu thốn điều kiện. Khi chờ đợi để được chẩn đoán, họ cũng đã nhiễm nCoV và khiến nguy cơ tử vong cao gấp nhiều lần.

Đặc biệt, những bệnh nhân lao đã được điều trị nhưng không cải thiện còn phải chờ để xét nghiệm xem họ có mắc dạng đặc biệt gây chết người là lao kháng đa thuốc hay không.

“Chúng tôi nhận được cuộc gọi đau khổ từ một người đàn ông có cha đang điều trị lao nhưng không cải thiện. Bác sĩ muốn ông ấy được xét nghiệm lao kháng thuốc trước khi phong tỏa. Vì vậy, anh con trai điên cuồng tìm người giúp đỡ”, Chapal Mehra, một chuyên gia y tế công cộng từ nhóm phi lợi nhuận Những người sống sót chống lại bệnh lao, cho biết.

Một bác sĩ khám cho bệnh nhân lao tại Bệnh viện Lao Quốc gia, Allahabad, Ấn Độ, năm 2014. Ảnh: AP.

Vật lộn để sống sót với đại dịch kép

Ashna Ashesh, 29 tuổi, được chẩn đoán mắc bệnh lao kháng đa thuốc cách đây 4 năm. Anh đã chứng kiến cách các bệnh nhân, phải vật lộn để được hỗ trợ. Nhiều người trong số họ bị cô lập và thất nghiệp vì lệnh giãn cách xã hội.

“Họ vô cùng sợ hãi… Họ tiếp cận với bất kỳ loại thông tin nào để có thể được xét nghiệm và cấp thuốc. Covid-19 đã tác động rất lớn, đẩy ngược cuộc chiến chống lại bệnh lao. Kế hoạch giảm ca mắc và ảnh hưởng của nó với sức khỏe cộng đồng rất quan trọng”, Ashesh, thành viên nhóm sống sót sau bệnh lao đa kháng thuốc, cho hay.

Uống thuốc đúng giờ, không nghỉ là điều quan trọng để ngăn vi khuẩn lao trở nên kháng thuốc. Nhưng điều này trở thành thách thức với các bệnh nhân trong đại dịch.

Một phụ nữ ở độ tuổi 20 bị lao kháng thuốc đã liên hệ với nhóm Những người sống sót sau khi mắc bệnh lao và nói rằng cô sắp hết thuốc mình cần, không có cửa hàng nào gần đó. “Cô ấy không thực sự hiểu được mức độ nghiêm trọng của bệnh. Cô ấy liên tục nói sẽ ổn trong một tuần mà không cần dùng thuốc. Nếu họ không nhận ra điều này sẽ rất nguy hiểm”, Mehra nói.

Ấn Độ đang phải đối mặt cuộc chiến khó khăn hơn để đạt được mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2025, sớm hơn 5 năm so với mục tiêu của Liên Hợp Quốc.

Các chuyên gia và những người sống sót nỗ lực kêu gọi nhiều chiến dịch chuyên sâu nhằm tìm ra “bệnh nhân mất tích”, tài trợ thêm vaccine, thuốc, chống lại suy dinh dưỡng - nguyên nhân chính gây ra bệnh lao.

Kuldeep Singh Sachdeva, chuyên gia tại Liên minh Quốc tế Chống Lao và Bệnh phổi, cho biết các bang tại Ấn Độ cần tăng cường nhiều dịch vụ như thăm khám từng nhà và khám sàng lọc hàng loạt. “Đó là cách duy nhất hiện nay để chúng ta có thể loại bỏ bệnh lao”, vị chuyên gia nói.

Covid-19 đã cướp đi mạng sống của 520.000 người tại Ấn Độ. Song, các chuyên gia tin rằng con số thực sự còn lớn gấp nhiều lần. Đại dịch đã thay thế lao trở thành bệnh truyền nhiễm gây chết người nhiều nhất thế giới. Chúng ta có thể ngăn ngừa bằng cách đeo khẩu trang và cách làm này cũng mang lại lợi ích cho công cuộc phòng chống bệnh lao.

Sachdeva ước tính điều này có thể làm giảm 20% sự lây truyền của bệnh lao. Ngoài ra, các máy chẩn đoán bổ sung phục vụ việc chống Covid-19 có thể được triển khai lại với bệnh lao.

Một bác sĩ kiểm tra phim chụp X-quang của bệnh nhân lao trong buổi tư vấn định kỳ tại phòng khám Médecins Sans Frontìeres ở Mumbai, Ấn Độ. Ảnh: AFP.

Thành phố Mumbai với 20 triệu dân là điểm nóng về bệnh lao tại Ấn Độ. Nơi này đã triển khai chương trình kết hợp với những người trẻ sống sót khỏi lao như Seema Kunchikorve. Anh nhận được chẩn đoán mắc bệnh lao cách đây 5 năm, khi mới 20 tuổi. Giờ đây, anh tham gia dự án này để giúp các bệnh nhân lao theo dõi thuốc.

“Phương pháp điều trị có rất nhiều tác dụng phụ và người bệnh không thể chịu đựng được”, Kunchikorve nói trong buổi nâng cao nhận thức về lao được tổ chức tại một trường hợp ở Dharavi.

Họ sẽ bị buồn nôn, nhiễm nấm, rối loạn tâm thần hoặc co giật… Trước khi Covid-19 xảy ra, các bệnh nhân sẽ được theo dõi kỹ khi dùng thuốc mạnh để chữa lao. Nhưng để đối phó với đại dịch, các nhân viên y tế, bác sĩ đều phải ra tiền tuyến để điều trị, chăm sóc người mắc Covid-19. Vì vậy, gần như người bệnh khó có thể duy trì uống thuốc và được hỗ trợ khi cần.

Vijay Chavan, người điều trị cho bệnh nhân lao kháng thuốc tại phòng khám Medecins Sans Frontieres (MSF) ở Mumbai, cho biết trận chiến với Covid-19 đã mang tới cách mới để chống lại đại dịch cũ.

“Nếu có ý chí chiến đấu với bệnh lao mạnh mẽ như Covid19, chắc chắn chúng sẽ mang lại kết quả tốt”, ông Chavan nói. Phòng khám của ông hiện điều trị cho những trẻ em dưới 5 tuổi mắc bệnh lao.

Bảo Hân