Kẹo rau củ Kera của Quang Linh, Hằng Du Mục quảng cáo chứa chất không in trên sản phẩm: Sorbitol gây hại cho sức khỏe thế nào?

Kẹo rau củ Kera có chứa chất tạo ngọt sorbitol nhưng không ghi trên nhãn mác.

Thời gian qua, việc Quang Linh Vlog và Hằng Du Mục quảng cáo thổi phồng công dụng sản phẩm kẹo rau Kera "1 viên kẹo bằng 1 đĩa rau" đã khiến dư luận xã hội xôn xao.

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã công bố kết quả kiểm nghiệm mẫu thực phẩm bổ sung SUPERGREENS GUMMIES (kẹo rau củ Kera) mà Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs quảng cáo.

Viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia đã phát hiện sản phẩm có chứa Sorbitol là một chất tạo ngọt với hàm lượng 33,4 g/100g nhưng không được ghi trên nhãn sản phẩm theo quy định.

Nhiều người thắc mắc, vậy Sorbitol có gây hại gì cho sức khỏe hay không? Nếu sử dụng lâu dài thì chất tại ngọt này sẽ có những hệ lụy gì với cơ thể?

Báo Lao động đưa tin, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) thông tin, Sorbitol là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm rượu đường, với công thức hóa học C6H14O6. Nó có dạng lỏng màu trắng, không mùi, vị ngọt và tan hoàn toàn trong nước, rượu. Sorbitol được sử dụng phổ biến như một phụ gia thực phẩm để tạo vị ngọt, giữ ẩm và tạo độ bóng cho sản phẩm. Trong công nghiệp, Sorbitol được sản xuất từ glucose thông qua quá trình hydro hóa với niken, tức là đường glucose sẽ được hydro hóa với xúc tác niken để tạo ra Sorbitol.

Sorbitol cũng có mặt tự nhiên trong các loại trái cây như táo, lê, mận, và có thể được chiết xuất từ ngô, bí ngô, đào, dâu rừng, mận khô, v.v... Ngoài ra, Sorbitol có tính khử và khả năng chống vi khuẩn, giúp cải thiện khả năng bảo quản các sản phẩm béo.

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) định nghĩa Sorbitol là một loại rượu đường có vị ngọt khoảng 60% so với đường mía nhưng ít calo hơn, chỉ khoảng 2,6 kcal mỗi gram, so với 4 kcal của đường thông thường. Kể từ năm 1929, Sorbitol đã được sử dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm tại Mỹ, và thực phẩm có thể chứa tối đa 7% Sorbitol theo tiêu chuẩn của FDA. Sự phổ biến của Sorbitol trong các chất tạo ngọt thay thế đường ngày càng tăng.

Sorbitol có ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp, không chỉ trong thực phẩm mà còn trong các sản phẩm như sơn, polymer, chất tẩy rửa, keo dán, và trong các lĩnh vực như dệt may, giấy, da,... Ngoài ra, Sorbitol còn được sử dụng trong thực phẩm như bạc hà, siro ho, kẹo không đường nhai, giúp giữ ẩm và làm cho sản phẩm mềm mại hơn.

Trong ngành dược phẩm, Sorbitol được dùng làm thuốc nhuận tràng và là tá dược trong các loại thuốc như vitamin C. Nó cũng được ứng dụng trong việc điều trị tăng kali trong máu và các môi trường nuôi cấy vi khuẩn. Tuy nhiên, khi tiêu thụ quá mức (trên 50g mỗi ngày), Sorbitol có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, làm mất cân bằng đường ruột.

Một đặc điểm nổi bật của sorbitol là chất ngọt nhưng hấp thu chậm, do đó nó không làm tăng lượng insulin như đường và sẽ không gây sâu răng, sử dụng trong bánh kẹo ít calo và trong rất nhiều thực phẩm khác và còn được dùng để giải độc gan, tẩy trắng thịt, cá trong chế biến...

Ngoài tác dụng làm chất thay thế chất ngọt, vị đường trong thực phẩm giảm lượng đường, Sorbitol còn được sử dụng làm chất giữ ẩm trong bánh quy và thực phẩm có độ ẩm thấp như trái cây và bơ đậu phộng bảo quản. Trong bánh nướng, hóa chất này cũng có tác dụng vì hoạt động như một chất dẻo và làm chậm quá trình đốt cháy.

Mặc dù Sorbitol có nhiều lợi ích, nhưng người tiêu dùng cần lưu ý lượng tiêu thụ và đọc kỹ nhãn sản phẩm để tránh những tác dụng không mong muốn.

Trên báo Giao thông, TS Nguyễn Hồng Vũ (Viện Nghiên cứu ung thư quốc gia City of Hope, Mỹ) cho biết: Sorbitol là một loại carbohydrate (chất có chứa các nguyên tử carbon, hydrogen và oxygen). Vì có chứa nhóm OH- (hydroxyl group) trong phân tử, sorbitol thuộc nhóm “rượu đường”, hay còn gọi là polyol. Tuy có vị ngọt nhưng không giống đường bình thường (như glucose, fructose, sucrose…), sorbitol không dễ phân hủy bằng các enzyme có trong cơ thể nên chúng ta ít hấp thụ loại đường này. Nhờ đặc điểm này mà ngoài tác dụng tạo ngọt nó còn có tác dụng “trị táo bón”.

Theo như kết quả các nghiên cứu trước đó, đối với người lớn, việc tiêu thụ một lượng tương đối nhỏ (5-20 g) mỗi ngày có thể gây ra các triệu chứng đường tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng và đau bụng. Liều cao hơn (20-50 g) có thể gây tiêu chảy. Do đặc điểm này mà nó được sử dụng như “thành phần chính” của một số loại thuốc giúp “nhuận tràng”.

Ông Vũ cũng cho rằng, vì lý do nguy cơ khi tiêu thụ sorbitol quá liều mà hầu hết các cơ quan quản lý thực phẩm ở các nước đều có những quy định về dán nhãn sản phẩm. Cụ thể, FDA của Hoa Kỳ yêu cầu các sản phẩm thực phẩm có chứa sorbitol phải ghi rõ trên nhãn sản phẩm và phải có dòng cảnh báo "tiêu thụ quá nhiều có thể có tác dụng nhuận tràng".

EU yêu cầu rằng các thực phẩm chứa sorbitol phải ghi trên nhãn với thông tin về lượng sorbitol và cảnh báo tương tự như FDA nếu sản phẩm chứa hơn 10g sorbitol mỗi 100g sản phẩm.

Do vậy, với lượng sorbitol là 33,4g/100g trong sản phẩm kẹo rau củ KERA, tức khoảng 1g sorbitol trong mỗi viên kẹo (3,2g) thì việc tiêu thụ khoảng 20 viên kẹo 1 ngày có thể gây khó chịu đối với một số người nhạy cảm với sorbitol.

Tuy nhiên, sử dụng sorbitol để chống táo bón chỉ nên là phương pháp “tạm thời” vì nếu sử dụng sorbitol hoặc bất kỳ loại thuốc nhuận tràng nào quá thường xuyên, cơ thể có thể trở nên phụ thuộc vào chúng để duy trì chức năng ruột bình thường. Điều này có thể dẫn đến táo bón mãn tính hoặc giảm khả năng tự nhiên của ruột để thải chất thải. Ngoài ra, tác dụng phụ của nó có thể gây ra các vấn đề về mất nước cơ thể, mất cân bằng điện giải, tổn thương ruột và giảm nhu động ruột.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ thực phẩm cho biết: Sorbitol là chất thuộc nhóm phụ gia tạo vị ngọt, được phép sử dụng trong thực phẩm với liều lượng cho phép theo tiêu chuẩn Việt Nam. Tuy nhiên, việc lạm dụng sorbitol có thể gây ra các hệ lụy cho sức khỏe.

Do sorbitol là chất tạo ngọt nên trong 1g có chứa khoảng 2.6 calo. Ăn nhiều thực phẩm chứa sorbitol cũng không khác gì ăn nhiều đường. Việc ăn nhiều sorbitol có thể gây ra dư thừa năng lượng, tăng nguy cơ thừa cân, béo phì. Đối với người đái tháo đường, ăn thực phẩm có sorbitol sẽ gây tăng đường huyết...

Huy Hoàng (t/h)