Kết nối cơ sở dữ liệu để phát triển thị trường công nghệ

Ông Nguyễn Văn Thành.

Giám đốc Trung tâm Thúc đẩy phát triển thị trường KHCN (Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ KHCN) NGUYỄN VĂN THÀNH đã có những chia sẻ với phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Nai về những tiềm năng, cơ hội về phát triển thị trường KHCN hiện nay nói chung và ở tỉnh Đồng Nai nói riêng.

Nhiều cơ hội lớn để phát triển thị trường khoa học, công nghệ

Thưa ông, việc phát triển thị trường KHCN đóng vai trò quan trọng trong đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội ở các địa phương. Vậy thị trường KHCN hiện nay tại Việt Nam gồm những thành phần cơ bản nào?

- Thị trường KHCN có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nâng cao năng suất lao động, chất lượng hàng hóa, dịch vụ và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam nói chung và các địa phương nói riêng, trong đó có Đồng Nai.

Hiện nay, thị trường KHCN của Việt Nam được hình thành với 6 nhóm thành phần cơ bản gồm: cơ quan quản lý nhà nước - xây dựng thể chế, chính sách và kiến tạo môi trường thuận lợi cho giao dịch công nghệ; nguồn cung công nghệ gồm các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp KHCN, tổ chức và cá nhân sở hữu kết quả nghiên cứu và phát triển (R&D), sáng chế, giải pháp kỹ thuật; nguồn cầu công nghệ là các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, năng lượng, nông nghiệp… có nhu cầu cải tiến đổi mới quy trình/dây chuyền công nghệ, tự động hóa, số hóa.

Bên cạnh đó, còn có tổ chức trung gian như: sàn giao dịch công nghệ, đơn vị tư vấn, môi giới, định giá, giám định, ươm tạo… đóng vai trò cầu nối, thúc đẩy thương mại hóa công nghệ; tổ chức tài chính và đầu tư bao gồm các quỹ KHCN, quỹ đổi mới sáng tạo, nhà đầu tư mạo hiểm, ngân hàng… hỗ trợ vốn và chia sẻ rủi ro cho hoạt động đổi mới công nghệ; hệ thống dữ liệu và nền tảng số là hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu, nền tảng giao dịch trực tuyến giúp kết nối cung - cầu công nghệ.

Trong giai đoạn hiện nay, Nhà nước đang chuyển mạnh từ vai trò “quản lý” sang “kiến tạo thị trường”, tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý, chính sách khuyến khích, đầu tư cho hạ tầng dữ liệu và nền tảng số, tạo điều kiện thuận lợi để các chủ thể tham gia tương tác, giao dịch và lan tỏa đổi mới sáng tạo trên phạm vi cả nước.

Những tiềm năng, hạn chế của thị trường KHCN hiện nay ra sao, thưa ông?

- Tiềm năng phát triển của thị trường KHCN ở nước ta hiện nay rất lớn khi nhu cầu đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp tăng nhanh, chính sách và hành lang pháp lý về lĩnh vực này ngày càng hoàn thiện, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia và các địa phương ngày càng mở rộng.

Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thế giới đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ, KHCN và đổi mới sáng tạo đã trở thành động lực then chốt của năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh. Hoạt động đầu tư vào công nghệ cao, năng lượng sạch, vật liệu mới được quan tâm, chú trọng; chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn góp phần quan trọng vào phát triển thị trường KHCN nói riêng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội nói chung. Qua đó, tạo ra nhiều cơ hội để các địa phương phát triển thị trường KHCN, góp phần hội nhập quốc tế và mở rộng thị trường toàn cầu…

Bên cạnh những tiềm năng, cơ hội lớn để phát triển, thị trường KHCN ở nước ta hiện nay còn tồn tại một số hạn chế như: giao dịch công nghệ còn thấp và phân tán. Phần lớn giao dịch công nghệ vẫn diễn ra trực tiếp, nhỏ lẻ, tỷ lệ giao dịch qua sàn giao dịch công nghệ chưa cao, thị trường chưa vận hành theo đúng cơ chế cung - cầu và khó thống kê, tổng hợp.

Ngoài ra, các tổ chức trung gian còn yếu và thiếu; các sàn công nghệ và tổ chức môi giới chủ yếu dừng lại ở việc giới thiệu công nghệ, chưa thể hiện rõ vai trò định giá, giám định, tư vấn và xúc tiến đầu tư. Đội ngũ tư vấn viên còn mỏng, chưa được chuẩn hóa về nghiệp vụ, đồng thời thiếu cơ sở dữ liệu chung và nền tảng kết nối đồng bộ giữa các vùng, địa phương. Hoạt động cung - cầu công nghệ còn gặp nhiều khó khăn, chưa kết nối được với nhau…

Lễ ký kết Biên bản ghi nhớ (MoU) về kết nối cung - cầu công nghệ tại Techfest Dong Nai 2025. Ảnh: Hải Quân

Hướng tới thị trường công nghệ mở, kết nối đa chiều

Theo ông, xu hướng phát triển thị trường KHCN hiện nay có những thay đổi như thế nào?

- Thị trường KHCN ở Việt Nam đang dịch chuyển từ cung ứng công nghệ sang thị trường công nghệ mở, kết nối đa chiều và hình thành các sàn giao dịch công nghệ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Xu hướng thị trường hóa hoạt động đổi mới sáng tạo dần trở nên phổ biến; tăng trưởng các ngành ứng dụng công nghệ cao như: AI, internet vạn vật (IoT), công nghệ sinh học, năng lượng sạch, bán dẫn, vật liệu mới… đang trở thành đầu tàu của đổi mới sáng tạo với nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích, tạo động lực phát triển. Bên cạnh đó, động lực phát triển mới của thị trường KHCN có sự chuyển dịch từ “nhà nước quản lý” sang “nhà nước - doanh nghiệp - nhà đầu tư” cùng vận hành thị trường công nghệ.

Đặc biệt, Việt Nam đang chuyển mình từ nền kinh tế dựa vào tài nguyên và lao động sang nền kinh tế dựa vào tri thức, dữ liệu và công nghệ. Thị trường công nghệ trở thành trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nơi chính sách, doanh nghiệp, nhà khoa học và nhà đầu tư gặp nhau.

Ông đánh giá tiềm năng phát triển thị trường KHCN của tỉnh Đồng Nai ra sao?

- Với vị trí chiến lược quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, tỉnh Đồng Nai có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển mạnh mẽ thị trường KHCN. Sau khi hợp nhất tỉnh, không gian kinh tế của Đồng Nai được mở rộng, tạo thêm dư địa phát triển mới cho hoạt động giao dịch, kết nối và chuyển giao công nghệ. Cơ cấu kinh tế đa dạng, với các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao và dịch vụ phát triển năng động, là nền tảng thuận lợi để hình thành và mở rộng thị trường KHCN trên địa bàn.

Đồng Nai có nhiều nhóm sản phẩm và ngành hàng tiềm năng để thúc đẩy kết nối cung - cầu công nghệ, đặc biệt trong công nghiệp hỗ trợ, chế biến nông sản, năng lượng tái tạo, vật liệu mới, logistics thông minh...

Trong thời gian tới, tỉnh cần chú trọng xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu về thị trường công nghệ, thường xuyên cập nhật và xác định rõ nhu cầu công nghệ của các doanh nghiệp, đồng thời tổng hợp, phân loại và giới thiệu các công nghệ sẵn sàng chuyển giao trong và ngoài tỉnh phù hợp với đặc thù ngành nghề. Bên cạnh đó, địa phương cần phát triển các tổ chức trung gian và tổ chức tư vấn, kết nối, môi giới, định giá, giám định và chuyển giao công nghệ. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất; xây dựng nền tảng dữ liệu mở phục vụ đối sánh cung - cầu công nghệ.

Đồng thời, tỉnh cần xác định nhóm doanh nghiệp chủ lực để định hướng tìm kiếm, tiếp nhận và làm chủ các công nghệ, tài sản trí tuệ phù hợp. Đây sẽ là cơ sở quan trọng giúp Đồng Nai phát huy lợi thế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế địa phương trong giai đoạn tới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Hải Quân (thực hiện)