Khả năng tận dụng ưu đãi từ các FTA của doanh nghiệp Việt còn thấp

Bà Hồ Thị Quyên - Phó Giám đốc ITPC phát biểu. Ảnh: H.Phạm

Phát biểu khai mạc, bà Hồ Thị Quyên - Phó Giám đốc ITPC cho biết, những thách thức của quá trình xuất khẩu sang thị trường quốc tế hiện nay là không nhỏ, như yêu cầu ngày càng cao về quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng, trách nhiệm xã hội, phát triển bền vững cùng với áp lực cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp nước ngoài ngay tại thị trường nội địa.

Thực tế này đòi hỏi doanh nghiệp trong nước phải đổi mới chiến lược kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, chủ động hội nhập để tận dụng hiệu quả các ưu đãi từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Theo bà Bùi Hoàng Yến - Đại diện văn phòng Cục xúc tiến thương mại phía Nam (Bộ Công Thương), với việc tham gia các FTA và tiếp cận các thị trường rộng lớn như CPTPP, EU, Việt Nam trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn.

Mặc dù độ bao phủ của các FTA là lớn nhưng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan của doanh nghiệp Việt chỉ ở mức trung bình khoảng 30 - 40%. Nguyên nhân là các rào cản như sự phụ thuộc vào các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc; tỷ lệ nội địa hóa còn thấp dẫn đến sản xuất đòi hỏi nhiều nguyên phụ liệu nhập khẩu; rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng khi nguồn nhập bị gián đoạn; áp lực tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe...

Bà Bùi Hoàng Yến - Đại diện văn phòng Cục xúc tiến thương mại phía Nam (Bộ Công Thương). Ảnh: H.Phạm

Cục Xúc tiến thương mại phía Nam cho hay, Bộ Công Thương đã ghi nhận sự gia tăng đáng kể các cảnh báo liên quan đến kiểm dịch động thực vật (SPS). Năm mặt hàng thường xuyên bị thanh tra và liên tục nhận cảnh báo do vi phạm mức dư lượng tối đa cho phép (MRL), gồm: Thanh long, sầu riêng, đậu bắp, ớt và các loại gia vị, thảo dược.

Để vượt qua thách thức, các đại biểu đề xuất nhiều giải pháp, cụ thể như: Chủ động đầu tư nâng cao chất lượng môi trường và điều kiện lao động để tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Song song đó, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ và tăng cường liên kết nội khối là yếu tố then chốt để đáp ứng các quy tắc về nguồn gốc xuất xứ.

Đồng thời, các chính sách hỗ trợ tài chính, tín dụng từ nhà nước sẽ là đòn bẩy quan trọng để doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có đủ nguồn lực để tuân thủ các yêu cầu của FTA.

Bà Đinh Thị Hương Giang - Giám đốc tư vấn (Công ty kiểm toán và tư vấn Grant Thornton Việt Nam) đưa ra những phân tích cụ thể. Ảnh: C.Quốc

Bà Đinh Thị Hương Giang - Giám đốc Tư vấn - Công ty Kiểm toán và tư vấn Grant Thornton Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải đối mặt với một số thách thức trong chuẩn bị cho việc thẩm định nhà cung cấp, như thiếu minh bạch và chuẩn mực báo cáo, hệ thống kế toán và dữ liệu chưa được số hóa, thiếu các chỉ số hiệu suất tài chính (KPI) tiêu chuẩn quốc tế, các vấn đề về thuế và khả năng quản trị rủi ro tài chính còn yếu.

"Nếu chuẩn bị tốt về tài chính - kế toán, doanh nghiệp không chỉ mở cửa được một thị trường, mà còn xây dựng nền tảng vững chắc để phát triển trong tương lai", bà Giang khẳng định.

Đưa ra lời khuyên cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tận dụng FTA, theo bà Trần Thị Ngọc Lan - đại diện Công ty Cổ phần may Chiến Thắng, doanh nghiệp nên chuyển sang sử dụng các nguyên liệu có thể tái chế; ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tính minh bạch của chuỗi cung ứng. Mặt khác, doanh nghiệp nên tham gia các hội chợ thương mại quốc tế để mở rộng mạng lưới kinh doanh; liên tục đánh giá và điều chỉnh chiến lược theo các tín hiệu mới của thị trường.

Theo Bộ Công Thương, hiện Việt Nam đã ký kết 18 FTA, trong đó 17 hiệp định đã có hiệu lực, mở ra cánh cửa tiếp cận thị trường hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ chiếm gần 90% GDP toàn cầu.

Hà Phạm