Khai thác khoáng sản nhưng không đánh đổi nguy cơ môi trường

Các ý kiến nhấn mạnh yêu cầu phải đặt an toàn môi trường và giám sát độc lập lên hàng đầu, tránh đánh đổi dài hạn vì nhu cầu ngắn hạn.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cho rằng, việc khai thác vượt độ sâu cho phép đã xảy ra tại đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng. Dù quy định chỉ cho phép khai thác âm 20m, thực tế có nơi xuống tới 30-50m, dẫn tới sạt lở bờ sông, sụt lún đất và ảnh hưởng nguồn nước ngầm.

"Khai thác vượt độ sâu quy định là nguyên nhân gây ra các vấn đề nghiêm trọng như sạt lở bờ sông, bờ biển, sụt lún và tích nước ngầm. Điều này đòi hỏi phải có kiểm tra, giám sát nghiêm ngặt và chế tài xử phạt rõ ràng, đặc biệt đối với hành vi khai thác vượt quá độ sâu cho phép (ví dụ: quy định 20 - 30 m nhưng thực thực tế khai thác 40 - 50 m); đồng thời cần thiết phải xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc để xảy ra tình trạng khai thác quá mức dẫn đến sạt lở”, Đại biểu Phạm Văn Hòa nêu ý kiến.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh cho rằng: "Dự án đầu tư khai thác khoáng sản hoặc phương án khai thác khoáng sản phải có nội dung về an toàn trong khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường, xác định mức ký quỹ, cải tạo, phục hồi môi trường. Trong các khu vực khoáng sản nhóm 4 thì đều có khả năng xuất hiện khoáng sản nhóm 3 và ngược lại. Do đó đề nghị điều chỉnh thời gian ưu tiên thống nhất là 3 tháng để các đơn vị đánh giá kỹ lưỡng lại khoáng sản trong khu vực thay vì 45 ngày như quy định hiện hành”.

Cùng quan điểm, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng nhấn mạnh: đất hiếm - tài nguyên chiến lược nền tảng cho sản xuất bán dẫn, xe điện và công nghiệp quốc phòng, là nhóm khoáng sản có hệ số rủi ro môi trường cực lớn. Toàn bộ quy trình tuyển, tách đất hiếm đều phát sinh chất thải phóng xạ tự nhiên (Thori, Uran), kim loại nặng và dung dịch axit có độ độc hại cao nếu không được xử lý bằng công nghệ tiên tiến.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh kiến nghị: "Luật phải quy định các ngưỡng an toàn kỹ thuật bắt buộc, như công nghệ tuyển - tách khép kín, hệ thống quan trắc liên tục, mô hình hóa phát tán phóng xạ và phục hồi môi trường ngay sau từng giai đoạn khai thác. Chỉ những doanh nghiệp có năng lực công nghệ và quản trị môi trường đạt chuẩn quốc tế mới được cấp phép tham gia”.

Các đại biểu thống nhất nhận định rằng, khai thác khoáng sản. đặc biệt là trong tình trạng khẩn cấp và với các loại tài nguyên nhạy cảm như đất hiếm - không thể tách rời yêu cầu bảo vệ môi trường, an ninh và lợi ích lâu dài của quốc gia. Luật sửa đổi lần này cần đặt chuẩn giám sát cao hơn, khép kín hơn, để bảo đảm khai thác đi đôi với bền vững, an toàn và không gây hệ lụy cho cộng đồng và môi trường.

Hoàng Hợp