Khám phá vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ của Quảng Bình: Hành trình vào miền di sản - Viên ngọc lạ giữa Trường Sơn hùng vĩ (Bài 1)

Bài 1: Hành trình vào miền di sản - Viên ngọc lạ giữa Trường Sơn hùng vĩ

Có những nơi chốn khi đặt chân đến, ta bất giác thấy mình nhỏ bé lạ thường trước sự hùng vĩ của tạo hóa, như hạt cát mỏng manh trước những dãy núi đồ sộ, cảm nhận thời gian như ngưng đọng trong giây phút tĩnh lặng, và tâm hồn như được gột rửa bởi vẻ đẹp nguyên sơ, thanh khiết. Với tôi, Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng chính là một nơi như thế. Đó không chỉ là một điểm đến trên bản đồ du lịch tỉnh Quảng Bình, mà còn là hành trình trở về với thiên nhiên hoang sơ, một cuộc phiêu lưu vào lòng đất mẹ để khám phá những bí ẩn hàng triệu năm.

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hai lần được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản Thiên nhiên Thế giới (năm 2003 và 2015) là sự khẳng định mạnh mẽ về “Giá trị nổi bật toàn cầu” của vùng đất này

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng - Viên ngọc di sản UNESCO

Ngay từ khoảnh khắc đầu tiên hít thở bầu không khí trong lành và ngắm nhìn khung cảnh núi non trùng điệp, tôi biết mình đã lạc vào một “viên ngọc quý” thiên nhiên ưu ái ban tặng cho mảnh đất miền Trung. Nơi đây không chỉ làm say mê lòng người bởi cảnh sắc tuyệt mỹ như chốn thần tiên, mà còn chứa đựng những giá trị địa chất, lịch sử và sinh học độc đáo, xứng đáng với danh hiệu Di sản Thiên nhiên thế giới. Những ấn tượng ban đầu cùng cảm xúc bùng cháy trước vẻ đẹp lạ kỳ của Phong Nha - Kẻ Bàng thôi thúc tôi mời bạn cùng khám phá, để thêm yêu, thêm tự hào về một Việt Nam kỳ diệu.

Nằm ẩn mình giữa dãy Trường Sơn hùng vĩ tựa bức tường thành thiên nhiên, Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng trải rộng trên địa phận các huyện Bố Trạch, Minh Hóa của tỉnh Quảng Bình. Với diện tích rộng đến 123.326ha, đây là một trong những vùng núi đá vôi nhiệt đới lớn nhất, cổ xưa nhất châu Á, với lịch sử hình thành kéo dài hơn 400 triệu năm kể từ kỷ Đại Cổ sinh.

Vẻ đẹp của Phong Nha - Kẻ Bàng nằm ở sự đa dạng cảnh quan. Những dãy núi đá vôi trùng điệp như tòa thành thiên nhiên vững chãi được bao phủ bởi những cánh rừng nguyên sinh xanh mướt, với độ che phủ lên tới hơn 93%, tạo nên tấm thảm thực vật khổng lồ, gần như còn nguyên vẹn.

Quang cảnh một góc nhỏ của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

Phong Nha - Kẻ Bàng còn là một cuốn sách lịch sử khổng lồ. Vùng đất này từng là một phần của nền văn hóa Chăm Pa cổ xưa, di tích Chăm Pa ẩn hiện trong lòng những hang động, minh chứng cho một trung tâm tín ngưỡng và giao thương quan trọng. Nơi đây cũng từng là căn cứ địa cách mạng, là mái nhà che chở trong những năm tháng kháng chiến gian khổ, góp phần làm nên lịch sử hào hùng của dân tộc.

Chính sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp thiên nhiên trác tuyệt, bề dày lịch sử và giá trị địa chất độc đáo đã đan dệt nên sức hấp dẫn lạ kỳ của Phong Nha - Kẻ Bàng. Có lẽ chính vì vậy mà vẻ đẹp ấy đã đi vào thơ ca, như một lời khẳng định về sức hút của mảnh đất này: “Kẻ Bàng rơi tiếng chim suông/ Chiều mưa sáng nắng ngọn nguồn chi đây/ Đại ngàn xưa vẫn là nay/ Núi cao cao núi – lòng say say lòng”.

Những câu thơ ấy vang vọng như tiếng lòng của biết bao người đã từng say đắm trước vẻ đẹp của di sản, góp phần tô điểm cho bức tranh Phong Nha - Kẻ Bàng thêm phần thi vị và cuốn hút.

Sự độc đáo và giá trị vượt trội của Phong Nha - Kẻ Bàng

Sức hấp dẫn của Phong Nha - Kẻ Bàng toát ra từ những giá trị nổi bật toàn cầu, được UNESCO khẳng định bằng ba tiêu chí quan trọng: địa chất - địa mạo (tiêu chí viii), tiến trình sinh thái (tiêu chí ix) và đa dạng sinh học (tiêu chí x).

Kỳ quan Địa chất - Địa mạo: Phong Nha - Kẻ Bàng là minh chứng hùng hồn cho lịch sử phát triển lâu dài và phức tạp của vỏ Trái Đất. Hệ thống núi đá vôi nơi đây không chỉ thuộc hàng cổ xưa nhất châu Á (hơn 400 triệu năm tuổi) mà còn có cấu trúc cực kỳ phức tạp. Hàng triệu năm kiến tạo karst, qua sự bào mòn miệt mài của dòng nước và thời gian, đã tạo nên một “Vương quốc hang động” với hơn 400 hang động lớn nhỏ đã được khảo sát.

Sự đa dạng ở đây thể hiện qua hệ thống hang động phong phú, từ hang khô đến hang có sông ngầm, cùng với các đặc điểm địa mạo độc đáo trên bề mặt như những dãy núi bị chia cắt sâu và các thung lũng polje rộng lớn, tạo nên một cảnh quan karst phức hợp hiếm có ở Đông Nam Á. Nơi đây ẩn chứa những hang động quy mô khổng lồ với vẻ đẹp kỳ vĩ, thu hút sự chú ý của toàn thế giới.

Sự giàu có về Đa dạng Sinh học: Phong Nha - Kẻ Bàng hiện lên như một trung tâm đa dạng sinh học hàng đầu Việt Nam và khu vực. Với những cánh rừng nguyên sinh rộng lớn trải dày trên địa hình karst cổ kính, nơi đây tựa ngôi nhà chung của một hệ động thực vật phong phú không ngờ, với gần 3.000 loài thực vật và gần 1.400 loài động vật có xương sống đã được ghi nhận.

Đặc biệt, ở đây có tỷ lệ loài đặc hữu và quý hiếm rất cao: từ những cổ thụ Bách xanh đá đặc trưng của núi đá vôi cho đến những loài linh trưởng quý hiếm, và thậm chí các loài mới vẫn liên tục được phát hiện, minh chứng cho sự phong phú đáng kinh ngạc của hệ sinh thái nơi này. Hệ sinh thái trong các hang động ngầm cũng chứa đựng nhiều loài sinh vật đã tiến hóa để thích nghi với bóng tối và sự khắc nghiệt, tô đậm thêm sự giàu có kỳ vĩ của thiên nhiên Phong Nha - Kẻ Bàng.

Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được thiên nhiên ban tặng một tài nguyên vô cùng quý giá, nơi đó chứa đựng tính đa dạng của các hệ sinh thái tự nhiên

Tiến trình sinh thái độc đáo: Phong Nha - Kẻ Bàng là minh chứng sống động cho quá trình tiến hóa và phát triển của các hệ sinh thái trên cạn. Điều này được thể hiện qua sự hiện diện của một trong những vùng rừng ẩm nhiệt đới trên núi đá vôi lớn nhất và còn tương đối nguyên vẹn ở Đông Dương.

Nền địa chất karst cổ đại và phức tạp tại đây đã kiến tạo nên vô số môi trường sống đa dạng, từ thấp đến cao, cho phép các quá trình tiến hóa tự nhiên diễn ra, tạo nên sự đa dạng sinh học phi thường và mức độ đặc hữu cao. Các hệ sinh thái trong các hang động độc đáo nơi đây cũng là minh chứng quan trọng cho tiêu chí này.

Tầm quan trọng của một Di sản Thiên nhiên thế giới

Việc Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hai lần được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản Thiên nhiên Thế giới (năm 2003 và 2015) là sự khẳng định mạnh mẽ về “Giá trị nổi bật toàn cầu” của vùng đất này. Đây là niềm tự hào lớn của Việt Nam và đưa Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành ngôi sao lấp lánh trên bản đồ di sản thế giới. Đạt được cả ba tiêu chí tự nhiên của UNESCO (viii, ix, x) thực sự là một thành tích đáng nể.

Sự công nhận này đã thổi bùng bước phát triển du lịch, biến nơi đây thành điểm đến hấp dẫn thu hút đông đảo du khách. Nhiều loại hình du lịch đa dạng đã nở rộ, từ thăm hang động huyền ảo đến du lịch sinh thái và mạo hiểm, góp phần cải thiện đời sống cho người dân địa phương.

Tuy nhiên, danh hiệu Di sản thế giới cũng đi kèm trách nhiệm lớn lao. Cân bằng giữa bảo tồn các giá trị cốt lõi, đặc biệt là hệ sinh thái và đa dạng sinh học nhạy cảm, với phát triển du lịch bền vững là một thách thức không nhỏ. Những vấn đề như khai thác tài nguyên trái phép và áp lực ngày càng tăng từ du lịch đòi hỏi những nỗ lực quản lý và bảo vệ bền bỉ, kiên trì.

Lời Thì Thầm Của Đá và Rừng

Khi đứng giữa lòng Phong Nha - Kẻ Bàng, trái tim tôi không khỏi bồi hồi trước bức tranh thiên nhiên hùng vĩ do tạo hóa công phu kiến tạo. Cảm giác ấy như thu nhỏ con người lại trước những dãy núi đá vôi triệu năm tuổi sừng sững giữa trời xanh và đem đến sự tĩnh lặng khi lắng nghe tiếng thở dài của rừng già, tiếng chim hót líu lo và âm thanh nước suối róc rách văng vẳng đâu đó. Không khí trong lành cùng cảnh sắc nguyên sơ nơi đây như một liều thuốc quý làm dịu tâm hồn, gắn kết con người với thiên nhiên một cách sâu sắc nhất.

Giữa lòng di sản, tôi mời bạn bè khắp nơi hãy một lần đến với Phong Nha - Kẻ Bàng. Hãy đến để tự mình cảm nhận vẻ đẹp độc đáo có một không hai, để thấy được niềm tự hào về non sông gấm vóc Việt Nam. Chắc chắn những trải nghiệm ở đây sẽ khắc sâu vào tâm trí bạn những dấu ấn khó phai, và bạn sẽ hiểu vì sao nơi này được ví như một “viên ngọc” quý giá cần được nâng niu trân trọng.

Vẻ đẹp nguyên sơ này không chỉ là của riêng chúng ta hôm nay, mà còn là món quà vô giá dành cho thế hệ mai sau. Khi đứng trước kỳ diệu ấy, tôi tự nhủ mỗi người trong chúng ta đều mang trong mình một phần trách nhiệm nhỏ bé để gìn giữ “viên ngọc” Phong Nha - Kẻ Bàng.

Có lẽ cách tốt nhất để thể hiện tình yêu với nơi này là qua những hành động giản dị hàng ngày: một chuyến đi nhẹ nhàng tôn trọng thiên nhiên, một ý thức gìn giữ môi trường trọn vẹn, và việc sẻ chia câu chuyện về di sản này với mọi người xung quanh. Như thế, Phong Nha - Kẻ Bàng sẽ mãi là biểu tượng đẹp đẽ của Việt Nam, nơi tiếng vọng của đá và lời thì thầm của rừng xanh còn ngân vang, chạm đến trái tim của muôn đời sau./.

(Còn tiếp)

Bách Việt