Khẩn trương cứu nhà rường ở phố cổ Bao Vinh

Ngôi nhà rường cổ 77 Bao Vinh có tuổi đời hơn 150 năm là một trong những ngôi nhà xuống cấp nghiêm trọng nhất trong hệ thống nhà cổ tại Bao Vinh. Trong đó, tầng 2 đang trong tình trạng không sử dụng được và để hoang; toàn bộ ngôi nhà đã xuống cấp do chưa được tu bổ một cách triệt để, bộ khung gỗ tầng 2 đã bị mối mục, hệ xương đỡ mái cong võng, mất liên kết; hệ thống đà, sàn tầng 2 đã hư hỏng nặng. Bà Phan Thị Diệu Liên, chủ nhà rường cho biết, do không có kinh phí để tu sửa nên nhiều năm qua, ngôi nhà ngày càng bệ rạc, thấm dột khắp nơi, khó khăn lắm mới tìm được một nơi an toàn để trú ẩn qua ngày. Song, do kinh phí tu sửa nhà khá lớn trong khi gia đình không có điều kiện nên mọi việc đều trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Trải qua thời gian, nhà rường cổ 77 Bao Vinh (Huế) đang xuống cấp, hư hỏng nặng.

Cạnh đó, ngôi nhà 79 Bao Vinh là ngôi nhà rường nằm trong hệ thống nhà rường cổ tại Bao Vinh được xây dựng từ những năm 1945. Nhà có đặc trưng kiến trúc nhà rường truyền thống Huế với 3 gian. Theo thời gian và sự khắc nghiệt của thời tiết, hiện nhà đã xuống cấp, bộ khung gỗ đã bị mối mục, hệ xương đỡ mái cong võng, mất liên kết; mái ngói liệt trôi tụt, hỏng vỡ thấm dột nhiều chỗ; nền nhà láng xi măng bong bộp, thủng; hệ thống liên ba, vách ván đã hư hỏng.

UBND TP Huế cho biết, đến nay khu phố cổ Bao Vinh còn 14 ngôi nhà rường cổ và 7 nhà tứ giác có kiến trúc đặc thù và đều trong tình trạng mục nát, xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều ngôi nhà tuy vẫn còn giữ được dáng dấp của nhà cổ, nhưng hầu hết những hàng cột, tường chịu lực chính của căn nhà đã bị mối mọt gặm gần hết, cá biệt có một số nhà phải dùng tre, gỗ tạp để gia cố thêm. Có nhiều nhà phải dùng bạt nilon, tôn… để che mưa, che nắng.

Ông Nguyễn Thanh Hà, chủ ngôi nhà rường cổ số 79 Bao Vinh cho biết, từ khi bộ phim “Mắt Biếc” được công chiếu, phố cổ Bao Vinh nói chung, các ngôi nhà cổ nói riêng cùng các địa danh ở Bao Vinh trở nên nổi tiếng và thu hút nhiều người dân, du khách đến tham quan, chụp ảnh lưu niệm. Từ đó, khu phố cổ khá đông đúc nên nhiều quán cà phê, dịch vụ ẩm thực mọc lên đáp ứng nhu cầu của khách. Có nhiều đoàn khách quốc tế đã đến phố cổ, dạo quanh các nhà rường để chuyện trò, chụp ảnh lưu niệm…

Theo ông Trần Quốc Thắng, Bí thư Đảng ủy phường Hương Vinh, cùng với các dự án chỉnh trang đô thị của tỉnh, TP Huế nhằm đưa phố cổ Bao Vinh trở thành địa điểm tham quan, du lịch phục vụ người dân và du khách, thời gian qua phường đã huy động nguồn lực cùng với công tác xã hội hóa đầu tư hệ thống thoát nước các tuyến đường kiệt, chỉnh trang hạ tầng chợ, lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng trên địa bàn. Đối với 2 dãy nhà mặt tiền khu vực phố cổ, phường đã vận động, vận động bà con, các mạnh thường quân lắp đặt đèn lồng treo ở 2 dãy nhà... Tuy nhiên, do các ngôi nhà cổ xuống cấp khiến bộ mặt của phố cổ Bao Vinh hiện khá nhếch nhác. Người dân và chính quyền địa phương mong chờ triển khai đề án trùng tu, tôn tạo các ngôi nhà rường cổ nhằm hoàn thiện hạ tầng, tạo bộ mặt cho phố cổ Bao Vinh ngày càng khang trang, sạch đẹp để đưa phố cổ Bao Vinh trở thành một địa điểm tham quan, du lịch nổi tiếng của Huế.

Còn nhớ, từ năm 2003, UBND tỉnh đã ban hành quyết định về việc phê duyệt quy hoạch xây dựng bảo tồn và phát huy đô thị cổ Bao Vinh, xã Hương Vinh (thị xã Hương Trà, nay là phường Hương Vinh, TP Huế). Tuy nhiên, sau hơn 20 năm, đến nay nội dung quyết định hầu như chưa thực hiện được do chưa có các chính sách hỗ trợ đầu tư cụ thể, việc triển khai còn nhiều lúng túng, không có nguồn lực, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan còn nhiều bất cập. Vì vậy, hệ thống nhà rường cổ Bao Vinh trong một thời gian dài không được trùng tu, sửa chữa dẫn đến tình trạng xuống cấp trầm trọng, có một số nhà có nguy cơ sụp đổ, một số thì bị phá dỡ hoàn toàn để xây mới theo lối hiện đại.

Trên cơ sở khảo sát thống kê của đoàn công tác, mới đây, UBND TP Huế đã lựa chọn danh mục 7 nhà rường cổ tự nguyện đăng ký tham gia đề án hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà rường cổ Bao Vinh giai đoạn 2023 – 2026.

Theo đề án này, kinh phí hỗ trợ trùng tu, tôn tạo nhà chính, bao gồm hỗ trợ chi phí khảo sát, lập báo cáo kinh tế kỹ thuật, thiết kế trùng tu nhà chính tối đa không quá 50 triệu đồng/nhà; hỗ trợ trùng tu, tôn tạo nhà rường cổ tối đa 1 tỷ đồng/nhà (nhà loại 1), tối đa 800 triệu đồng/nhà (nhà loại 2) và tối đa 600 triệu đồng/nhà (nhà loại 3)… Ngoài ra, đề án cũng đưa ra một số chính sách hỗ trợ khác, như hỗ trợ tổ chức kinh doanh khai thác, phát triển dịch vụ, du lịch tại nhà rường cổ; hỗ trợ xây mới, cải tạo nâng cấp nhà vệ sinh, thiết bị thu gom và xử lý rác thải, nước thải; hỗ trợ đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, truyền nghề; hỗ trợ quy hoạch xây dựng và đầu tư hạ tầng…

Theo kế hoạch, năm 2024 sẽ triển khai hỗ trợ trùng tu 2 nhà rường cổ (loại 1); năm 2025 trùng tu 3 nhà rường cổ (loại 1) và năm 2026 trùng tu 2 nhà rường cổ (1 nhà loại 2 và 1 nhà loại 1). Lãnh đạo UBND TP Huế cho rằng, việc bảo tồn và phát huy các giá trị đặc trưng của phố cổ Bao Vinh, đặc biệt là hệ thống nhà rường cổ là nền tảng dần khôi phục, bảo tồn và phát huy giá trị đô thị cổ trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nhằm phục vụ phát triển du lịch - dịch vụ.

Hải Lan