Kháng thuốc - 'đại dịch thầm lặng' đang bào mòn thành quả y học

Nhân viên y tế chuẩn bị thuốc để cấp cho bệnh nhân. (Ảnh: Xuân Triệu/TTXVN)

Chiều 24/11, phát biểu tại Lễ míttinh hưởng ứng "Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc" và Hội thảo đánh giá thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2025, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia nhấn mạnh: “Kháng thuốc đã, đang và sẽ tiếp tục là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với y tế toàn cầu. Mỗi năm, hàng triệu người tử vong trên thế giới vì nhiễm trùng, kháng thuốc và mối nguy này đang gia tăng ở mọi châu lục, trong mọi hệ thống, từ bệnh viện đến cộng đồng, từ con người đến động vật, môi trường...”

Sự kiện Míttinh hưởng ứng "Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc" và Hội thảo đánh giá thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2025 do Bộ Y tế cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế cùng phối hợp tổ chức tại Hà Nội.

Thúc đẩy hiểu biết và hành động về kháng thuốc

Theo Bộ Y tế, Tuần lễ Thế giới nâng cao nhận thức về kháng thuốc (18-24/11) là một chiến dịch toàn cầu nhằm thúc đẩy hiểu biết và hành động về kháng thuốc.

Thông điệp của WHO năm 2025 "Hành động ngay: Bảo vệ hiện tại, bảo đảm tương lai của chúng ta" không chỉ là lời kêu gọi mà là cảnh báo mạnh mẽ về sự cấp bách.

Kháng thuốc không chỉ là vấn đề của tương lai; đó là thách thức đang diễn ra từng ngày, từng giờ và nếu chúng ta chậm trễ, những loại thuốc cứu sống con người suốt nhiều thập kỷ sẽ trở nên vô hiệu.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đánh giá kháng thuốc là một "đại dịch thầm lặng," không ồn ào nhưng âm thầm bào mòn thành quả y học, đẩy lùi tiến bộ nhân loại và làm suy yếu nền kinh tế.

Nhiều yếu tố đã đẩy nhanh mối đe dọa kháng thuốc trên toàn thế giới, bao gồm việc sử dụng quá mức và không hợp lý thuốc ở người, vật nuôi và nông nghiệp, cũng như khả năng tiếp cận kém với nước sạch và vệ sinh. Việt Nam cũng trong bối cảnh toàn cầu về gia tăng kháng thuốc.

Để ứng phó với kháng thuốc, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng. Năm 2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia về Phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030. Chiến lược quốc gia thể hiện nỗ lực, cam kết của Chính phủ Việt Nam, phối hợp với WHO và các đối tác quốc tế khác nhằm chống lại sự gia tăng của tình trạng kháng thuốc, sự chủ động tham gia và phối hợp giữa các ngành y tế, nông nghiệp và môi trường, công thương từ trung ương đến địa phương trong lĩnh vực sức khỏe con người, thú y, môi trường.

Cấp phát thuốc. (Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN)

Chiến lược đặt ra bốn mục tiêu cụ thể, gồm: nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền địa phương và hiểu biết của nhân viên y tế, thú y và người dân về phòng, chống kháng thuốc; củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc để cảnh báo kịp thời về sự xuất hiện, lan truyền, mức độ và xu hướng kháng thuốc của các vi sinh vật; giảm sự lan truyền của vi sinh vật và bệnh truyền nhiễm; sử dụng thuốc kháng vi sinh vật ở người và động vật hợp lý, an toàn và có trách nhiệm.

Kế hoạch hành động Quốc gia theo các giai đoạn trong lĩnh vực y tế và nông nghiệp cũng đã được phê duyệt bởi Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đặt ra các mục tiêu cụ thể về nhận thức, giáo dục, giám sát, nghiên cứu, kiểm soát nhiễm trùng, tối ưu hóa sử dụng kháng sinh.

Các chuyên gia y tế nhấn mạnh đầu tư vào hoạt động phòng, chống kháng thuốc là một bước đi thông minh cho một tương lai an toàn và lành mạnh hơn. Từ việc một nhà quản lý bệnh viện thành lập nhóm quản lý sử dụng kháng sinh hay một người nông dân áp dụng thực hành quản lý chất thải bền vững…, mọi hành động đều có giá trị.

Cần hành động ngay

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho rằng con đường phía trước của cuộc chiến phòng, chống kháng thuốc còn nhiều thách thức.

"Tốc độ xuất hiện các chủng vi sinh vật kháng thuốc mới ngày càng nhanh; áp lực sử dụng thuốc bất hợp lý còn tồn tại; hành vi kê đơn, bán thuốc, tự điều trị trong cộng đồng đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ; năng lực xét nghiệm, giám sát, kiểm soát nhiễm khuẩn vẫn cần tiếp tục được nâng cao và yêu cầu ứng phó đòi hỏi sự bền bỉ, nhất quán của cả hệ thống," Thứ trưởng Trần Văn Thuấn dẫn chứng.

Chính vì vậy, theo Thứ trưởng Bộ Y tế, "hành động ngay" không chỉ là khẩu hiệu của Tuần lễ năm nay mà là phương châm xuyên suốt của chúng ta trong giai đoạn tiếp theo. Đây là thời điểm để chúng ta nhìn lại một cách nghiêm túc, đánh giá toàn diện và đề xuất những giải pháp chiến lược, dài hạn, hướng đến mục tiêu bảo đảm thuốc kháng vi sinh vật vẫn còn hữu hiệu cho thế hệ mai sau.

"Bộ Y tế cam kết tiếp tục phát huy vai trò điều phối trung tâm; tăng cường hợp tác liên ngành; hoàn thiện hệ thống giám sát; thúc đẩy quản lý sử dụng kháng sinh dựa trên bằng chứng; nâng cao năng lực xét nghiệm; đẩy mạnh truyền thông; đồng thời huy động mạnh mẽ sự tham gia của toàn xã hội, đúng theo tinh thần các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị," Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho biết.

Một quầy thuốc. (Ảnh: T.G/Vietnam+)

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, kháng thuốc là cuộc chiến không của riêng ngành y tế. Đó là cuộc chiến của mọi ngành, mọi lĩnh vực và của mỗi người. Từng liều thuốc được kê đơn đúng hay sai, từng hành vi sử dụng thuốc kháng sinh của người dân, từng nỗ lực kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện, từng chiến lược trong chăn nuôi, sản xuất thực phẩm đều góp phần định hình thành công của cuộc chiến này.

Tại lễ míttinh, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng kháng thuốc không chỉ là thách thức trong y tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp và môi trường. "

Chúng tôi cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế và các bộ, ngành liên quan triển khai các giải pháp quản lý về sử dụng kháng sinh hợp lý, an toàn, có trách nhiệm trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và xử lý môi trường theo hướng bền vững, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và an ninh lương thực quốc gia," đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ.

Cũng tại đây, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam khẳng định: WHO sẽ tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam để mở rộng giám sát vi sinh, tăng cường năng lực phòng xét nghiệm và thúc đẩy sử dụng kháng sinh hợp lý.

Ông Vinod Ahuja, Trưởng đại diện, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Thế giới tại Việt Nam (FAO) nhấn mạnh FAO cam kết tiếp tục thúc đẩy các quan hệ đối tác hiệu quả và định hướng hành động để hỗ trợ triển khai thành công Chiến lược Quốc gia về kháng thuốc.

“Kháng thuốc không chỉ là vấn đề của hệ thống y tế mà còn tác động sâu sắc đến sản xuất nông nghiệp và an toàn thực phẩm. Chúng tôi đánh giá cao vai trò lãnh đạo mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam, được thể hiện qua Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045," Trưởng đại diện, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Thế giới tại Việt Nam cho biết./.

(TTXVN/Vietnam+)