Khi Thân - Tâm - Trí trở thành hệ điều hành của cuộc đời và doanh nghiệp

Chúng ta liên tục đầu tư nâng cấp ERP, CRM, HRM và các hệ thống quản trị doanh nghiệp hiện đại, nhưng lại bỏ quên việc bảo trì hệ thống quan trọng nhất - thân thể, hệ thần kinh và đời sống nội tâm.

Những đêm mất ngủ kéo dài, các cơn đau đầu dai dẳng, cảm xúc thất thường, sự cáu gắt, những quyết định vội vàng, thiếu cân nhắc… không hề ngẫu nhiên. Đó là các tín hiệu cảnh báo cho thấy “hệ điều hành” bên trong con người đang gặp trục trặc nghiêm trọng.

Thân - Tâm - Trí: Ba tầng hệ điều hành của con người

Thân - Phần cứng của cuộc đời

Trong thế giới công nghệ, không một phần mềm nào có thể vận hành ổn định trên một phần cứng lỗi. Con người cũng vậy. Thân thể chính là phần cứng của cuộc đời và sự nghiệp. Tuy nhiên, nghịch lý ở chỗ, đây lại là bộ phận bị khai thác nhiều nhất nhưng được chăm sóc ít nhất.

Chúng ta ép cơ thể làm việc liên tục trong tình trạng thiếu ngủ, nạp vào những thực phẩm tiện lợi nhưng nghèo dinh dưỡng, ngồi bất động hàng giờ trước màn hình, thở nông và gấp gáp. Cà phê, thuốc giảm đau hay thực phẩm chức năng được sử dụng như những giải pháp tạm thời để “vá lỗi” cho một hệ thống đã quá tải.

Cơ thể con người không giao tiếp bằng ngôn ngữ, mà bằng triệu chứng. Đó là sự mệt mỏi kéo dài, đau vai gáy, rối loạn tiêu hóa, huyết áp, đường huyết, mỡ máu bất ổn, suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung. Một người được xem là “không bệnh” chưa chắc đã khỏe mạnh, cũng như một doanh nghiệp “không lỗ” chưa chắc đã bền vững.

Tâm là nơi cảm xúc được hình thành, tích tụ và chuyển hóa. Trong doanh nghiệp, người ta thường nói nhiều đến văn hóa tổ chức, nhưng ít khi nhìn thẳng vào thực tế rằng văn hóa ấy phản chiếu trực tiếp trạng thái nội tâm của người lãnh đạo. Một nhà lãnh đạo căng thẳng sẽ tạo ra một tổ chức căng thẳng; một nhà lãnh đạo bất an thường điều hành bằng kiểm soát. Người không biết lắng nghe chính mình sẽ khó có khả năng lắng nghe đội ngũ. Những cảm xúc bị dồn nén không tự biến mất, mà lắng đọng trong cơ thể dưới dạng căng cơ, rối loạn thần kinh, mất ngủ và các bệnh lý mạn tính.

Trí là nơi diễn ra tư duy, phân tích, lập kế hoạch và ra quyết định. Tuy nhiên, trí tuệ không tồn tại độc lập. Một bộ não thiếu oxy, một hệ thần kinh mệt mỏi hay một trái tim chất chứa uất ức sẽ không thể đưa ra những quyết định sáng suốt. Trong thực tiễn điều hành, có một chân lý giản dị nhưng nghiêm khắc: chất lượng của quyết định không bao giờ cao hơn trạng thái thân - tâm - trí của người ra quyết định.

Trí tuệ cơ thể - Năng lực lãnh đạo nội tại bị bỏ quên

Trí tuệ cơ thể không phải là điều huyền bí, mà là khả năng lắng nghe, thấu hiểu và hợp tác với cơ thể như một cố vấn trung thành. Một nhà lãnh đạo có trí tuệ cơ thể là người nhận diện được các tín hiệu tinh vi từ cơ thể, hiểu rõ mối liên hệ giữa tư duy, cảm xúc và sức khỏe, làm chủ trạng thái nội tâm trước khi dẫn dắt người khác và biết dừng đúng lúc để đi xa hơn.

Giới doanh nhân nói nhiều về governance - quản trị, nhưng lại hiếm khi đặt ra một câu hỏi nền tảng: liệu chúng ta đang thực sự lãnh đạo doanh nghiệp, hay đang bị chính cơ thể mệt mỏi và những cảm xúc chưa được chữa lành của mình chi phối?

Doanh nghiệp như một cơ thể sống

Doanh nghiệp có thể được nhìn nhận như một cơ thể sống, trong đó ban lãnh đạo đóng vai trò như não bộ, văn hóa là trái tim, dòng tiền là máu, hệ thống thông tin - truyền thông là hệ thần kinh, quản trị rủi ro là hệ miễn dịch và khả năng tái tạo nguồn lực chính là giấc ngủ của tổ chức. Một doanh nghiệp không thể khỏe mạnh nếu người lãnh đạo luôn ở trong trạng thái kiệt quệ.

Thiếu ngủ, căng thẳng mãn tính, rối loạn tiêu hóa hay đau mỏi kéo dài khiến nhà quản lý rơi vào tình trạng “thiếu oxy sinh học”, từ đó làm suy giảm nghiêm trọng khả năng tập trung, sáng tạo và ra quyết định. Cơ thể con người không chỉ chứa cơ bắp và xương, mà còn lưu giữ những uất ức chưa được nói ra, những tổn thương chưa được chữa lành và những áp lực bị nuốt vào trong suốt nhiều năm. Chúng ta có thể mua đủ loại bảo hiểm cho tài sản, nhưng không có bảo hiểm nào có thể bù đắp cho một cơ thể bị hủy hoại bởi lối sống sai lầm kéo dài.

Tỉnh thức - Nâng cấp hệ điều hành thân - tâm - trí

Tỉnh thức không phải là điều xa xỉ, mà là sự quay về với những điều căn bản như ngủ đủ và ngủ sâu, thở đúng và thở sâu, ăn uống có ý thức, vận động đều đặn, lắng nghe cảm xúc và dành không gian cho sự tĩnh lặng. Đây không phải là biểu hiện của sự yếu đuối, mà là trách nhiệm của một nhà lãnh đạo trưởng thành.

Khi thân - tâm - trí vận hành hài hòa, con người không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn sáng suốt hơn, nhân ái hơn và bền bỉ hơn. Những doanh nghiệp được dẫn dắt bởi các nhà lãnh đạo như vậy sẽ không chỉ tăng trưởng, mà còn có khả năng trường tồn.

Hệ điều hành tốt nhất của cuộc đời và doanh nghiệp không nằm trong máy chủ hay phần mềm, mà nằm ngay trong chính mỗi chúng ta. Và đôi khi, nâng cấp quan trọng nhất mà một nhà lãnh đạo cần thực hiện chính là quay về, lắng nghe nhịp thở của mình.

(*) Tổng giám đốc Công ty TNHH Bao bì giấy nhôm New Toyo Việt Nam

Nhan Húc Quân (*)