Khi tư nhân tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện: Cần quy định rõ và có kiểm soát

Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, sáng 10-1, Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.

Việc sửa đổi một số điều khoản của Luật Điện lực trong dự thảo luật là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, thảo luận.

Theo Tờ trình của Chính phủ, để thể chế hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về thu hút, xã hội hóa đầu tư lưới điện truyền tải đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Điều 5 dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 4 Luật Điện lực theo hướng quy định nhà nước độc quyền trong “vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng”; “Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải trừ các dự án lưới điện do nhà nước đầu tư được xác định trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia theo từng thời kỳ”; “Các tổ chức hoạt động điện lực và sử dụng điện đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật được quyền đấu nối vào lưới điện do thành phần kinh tế đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải thực hiện theo đúng quy hoạch phát triển điện lực”.

Cần phân định rõ loại lưới điện truyền tải mà các thành phần kinh tế tư nhân được đầu tư xây dựng

Theo các đại biểu, để thể chế hóa Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11-2-2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, theo đó cho phép khối tư nhân tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện là cần thiết.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Đoàn TP Hà Nội) phát biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: VPQH

Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, thể chế hóa như thế nào cho đúng và phù hợp với thực tế là vấn đề cần được cân nhắc thận trọng để bảo đảm tính hợp lý, khả thi, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

Dự thảo Luật quy định: Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư, xây dựng lưới điện truyền tải, Nhà nước vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư, xây dựng.

Bày tỏ quan điểm về nội dung này, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Đoàn TP Hà Nội) cho rằng, quy định như vậy là chưa rõ về mặt nội dung, chưa phân định cụ thể giữa phạm vi độc quyền và không độc quyền, có thể dẫn đến tùy tiện trong áp dụng.

Do đó, đại biểu đề nghị quy định cụ thể 3 nội dung. Đó là cần phân định rõ loại lưới điện truyền tải nào các thành phần kinh tế tư nhân đầu tư xây dựng, quản lý vận hành; chủng loại nào do Nhà nước quy hoạch và chỉ giao Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) thực hiện.

Bên cạnh đó, quy định rõ về mặt thẩm quyền quyết định lựa chọn nhà đầu tư và quy định cụ thể về trách nhiệm của từng chủ thể trong quá trình vận hành, trách nghiệm quản lý Nhà nước, trách nhiệm của doanh nghiệp được phép đầu tư.

Bảo đảm tính an toàn của hệ thống lưới điện truyền tải

Ngoài ra, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng bày tỏ băn khoăn về tính an toàn của hệ thống. Theo dự thảo Luật, sau khi đầu tư xây dựng, tư nhân có thể tham gia vận hành, theo đại biểu, điều này sẽ dẫn đến một thực tế là trong cùng một hệ thống sẽ có những chủ thể vận hành khác nhau.

“Tham khảo ý kiến của các chuyên gia cho thấy, hệ thống lưới điện truyền tải cần có sự vận hành thống nhất, đặc biệt là với trình độ quản lý của Việt Nam hiện nay, nếu không thận trọng sẽ dẫn đến mất an toàn hệ thống”, đại biểu nói và cho rằng cần cân nhắc, thận trọng để tránh gây ra hậu quả sau này.

Đại biểu Vũ Huy Khánh (Đoàn Bình Dương) phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Vũ Huy Khánh (Đoàn Bình Dương) phân tích, theo quy định hiện hành, Nhà nước độc quyền trong hoạt động truyền tải hệ thống điện quốc gia.

Sự độc quyền này dựa trên nhiều cơ sở, trong đó yếu tố quan trọng là bảo đảm an ninh, an toàn thông suốt của hệ thống truyền tải điện, mà sự an toàn đó tác động trực tiếp đến bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Đại biểu nhấn mạnh, để hiện thực hóa Nghị quyết số 55-NQ/TW của Đảng, việc từng bước xã hội hóa việc truyền tải điện là cần thiết và có cơ sở thực tiễn nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay, bảo đảm hiệu quả hoạt động của truyền tải điện quốc gia.

Tuy nhiên, đại biểu Vũ Huy Khánh cũng cho rằng, việc thiết lập cơ chế để các tổ chức hoạt động điện lực ngoài Nhà nước tham gia vào khâu này đến đâu và vai trò kiểm soát, điều tiết của Nhà nước thế nào thì cần tính toán thận trọng, chắc chắn.

"Theo quy định dự thảo Luật, Nhà nước độc quyền vận hành lưới điện chuyển tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài Nhài nước xây dựng. Quy định như vậy chưa chặt chẽ, chưa thể hiện được vai trò cần và đủ của Nhà nước trong việc kiểm soát, bảo đảm an ninh, an toàn truyền tải điện trong mọi tình huống”, đại biểu phân tích.

Do đó, đại biểu đề nghị quy định này chỉnh lại theo hướng Nhà nước không độc quyền nhưng có kiểm soát và thực hiện quyền vận hành truyền tải điện trong những trường hợp có nguy cơ tác động, ảnh hưởng đến an ninh, an toàn hệ thống truyền tải điện, kể cả công trình đó là do các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước đầu tư xây dựng”, đại biểu Khánh chỉ rõ.

Ngoài ra, nhiều đại biểu nhấn mạnh, do những chính sách quy định tại dự thảo Luật có tác động lớn đến cả lĩnh vực kinh tế - xã hội, vì vậy, cần báo cáo bổ sung ý kiến của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của một số chính sách, ý kiến của cơ quan quản lý nhà nước có liên quan trực tiếp; dự tính tác động tới thu ngân sách nhà nước, quyền lợi của nhà đầu tư và của người dân.

HẰNG PHƯƠNG