Khi việc bảo tồn trang phục truyền thống được đưa vào công sở

Phụ nữ dân tộc Thái mặc trang phục truyền thống trong dịp năm mới Ất Tỵ 2025 ở xã Trung Tiến (Quan Sơn).

Từ nhiều tháng nay, đều đặn sáng thứ 2 hàng tuần, chị Hà Thị Vân Anh, Phó Bí thư Đoàn xã Trung Tiến (Quan Sơn) vẫn thường mặc trang phục truyền thống của đồng bào dân tộc Thái đến công sở làm việc. Mặc váy áo truyền thống tuy phải chuẩn bị cầu kỳ hơn so với áo quần hiện đại, nhưng cũng như nhiều cán bộ nữ công tác tại công sở xã, chị nhận được nhiều lời khen, nên rất hào hứng.

Ngoài mặc đến công sở, trang phục truyền thống còn theo chị Vân Anh và những nữ cán bộ, công chức xã Trung Tiến đến các ngày lễ, hội trọng đại của quê hương, đất nước. Những chiếc váy, áo của người phụ nữ dân tộc Thái được dệt, trang trí cầu kỳ, bắt mắt, khiến họ trở nên lộng lẫy và tự tin hơn.

Chị Vân Anh cho biết: “Mỗi lần được mặc trang phục truyền thống đến công sở làm việc, hoặc tham gia các ngày lễ, em rất hào hứng và tự hào. Đó là một nét đẹp truyền đời của dân tộc Thái mà những người trẻ như em cần phải có trách nhiệm gìn giữ và phát huy”.

Nghĩ vậy, với trách nhiệm là Phó Bí thư Đoàn, phát thanh viên xã Trung Tiến, chị Vân Anh đã tích cực tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh của xã, vận động thanh niên và người dân tích cực chung tay bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Mà theo chị, một trong những việc làm thiết thực nhất là mặc trang phục truyền thống trong ngày lễ hội của địa phương, hay khi dự đám cưới, hỏi trong bản.

Không chỉ có những người làm việc ở công sở, trang phục truyền thống giờ đây đã được đông đảo phụ nữ Thái, Mường xã Trung Tiến mặc vào dịp lễ hội, du xuân, cưới, hỏi. Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc năm 2024, hay các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao mừng năm mới Ất Tỵ 2025, luôn sặc sỡ, lung linh sắc màu trang phục của người Thái, người Mường. Ngoài những vui tươi, hoan hỉ, trang phục truyền thống đã tôn thêm nét đẹp văn hóa, khiến không gian ngày hội trở nên đậm đà, riêng biệt hơn.

Xã Trung Tiến có 706 hộ, 3.302 khẩu, cư trú ở 7 bản và 1 tiểu khu. Trong đó có 2 dân tộc thiểu số chủ yếu, gồm đồng bào Thái (chiếm gần 90%), đồng bào Mường (chiếm 1%) dân số. Theo Chủ tịch UBND xã Mạc Văn Tới: “Sau khi UBND huyện Quan Sơn ban hành Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền thống dân tộc thiểu số, UBND xã đã ban hành kế hoạch thực hiện với các mục tiêu, giải pháp cụ thể, thiết thực. Trong đó, đã yêu cầu cán bộ, công chức, người hoạt động không chuyên trách là người dân tộc thiểu số mặc trang phục truyền thống vào sáng thứ 2 hàng tuần; các bản, tiểu khu đưa việc mặc trang phục truyền thống vào quy ước, tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện... và đã đạt kết quả tích cực. Việc duy trì mặc trang phục truyền thống của các dân tộc đã góp phần tăng cường giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, cổ vũ Nhân dân hăng hái nỗ lực vươn lên phát triển kinh tế, làm giàu cho gia đình và quê hương. Đồng thời góp phần bảo tồn giá trị văn hóa riêng biệt, phục vụ phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương”.

Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền thống dân tộc thiểu số giai đoạn 2024-2030 (gọi tắt là Đề án - PV) được UBND huyện Quan Sơn ban hành tháng 9/2024, nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ 9, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Trước khi Đề án được ban hành, huyện đã tiến hành khảo sát thực trạng trang phục truyền thống và việc sử dụng trang phục truyền thống của 3 dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống trên địa bàn gồm: Thái, Mường, Mông. Từ đó xây dựng mục tiêu tổng quát, cụ thể và nhiệm vụ, giải pháp thực hiện hiệu quả Đề án, tạo động lực nội sinh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh biên giới.

Theo ông Lê Văn Thơ, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quan Sơn: “Với tinh thần nghiêm túc và trách nhiệm cao trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, UBND huyện Quan Sơn đã chỉ đạo, hướng dẫn các phòng, ban, cơ quan, đơn vị, UBND xã, thị trấn tổ chức thực hiện có hiệu quả các giải pháp, chỉ tiêu Đề án đề ra. Trong đó, công tác tuyên truyền, vận động được thực hiện đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, phù hợp với phong tục, tập quán và trình độ hiểu biết của Nhân dân. Đưa việc mặc trang phục truyền thống vào hương ước, quy ước, nội quy thực hiện ở các xã, thôn, bản, trường học... Dù mới qua thời gian ngắn triển khai thực hiện Đề án, nhưng được sự vào cuộc đồng bộ, tích cực của các cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị và sự ủng hộ của Nhân dân, đến nay việc mặc trang phục truyền thống đã trở thành thói quen sinh hoạt, nền nếp công tác, học tập ở các khu dân cư, công sở, cơ quan, trường học trên địa bàn”.

Đáng chú ý, trong nỗ lực bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, huyện Quan Sơn đã duy trì tổ chức hàng năm lễ hội Mường Xia tại xã Sơn Thủy, gắn với quảng bá, giới thiệu tiềm năng, thế mạnh của địa phương. Trong lễ hội này, huyện đã duy trì phần thi giới thiệu, trình diễn trang phục truyền thống các dân tộc. Đây là cách làm không mới song lại là cách thức hiệu quả tôn vinh giá trị văn hóa qua vẻ đẹp trang phục, cổ vũ, động viên người dân trân trọng, gìn giữ và phát huy trang phục truyền thống của dân tộc mình.

Trong thực hiện mục tiêu này, huyện Quan Sơn đang hướng đến việc xây dựng tổ hợp tác nghề dệt vải, bán sản phẩm trang phục dân tộc thiểu số, do phụ nữ làm chủ. Tổ chức các lớp truyền dạy kỹ năng làm nghề dệt, may trang phục truyền thống. Đồng thời khuyến khích tổ chức các cuộc liên hoan trình diễn trang phục các dân tộc ở cấp xã và phục dựng các lễ hội truyền thống trên địa bàn...

Trang phục vốn là một phần giá trị văn hóa của một vùng đất. Thế nhưng việc bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền thống lại chưa được nhiều nơi tập trung thực hiện. Thực tế Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị trang phục truyền thống dân tộc thiểu số giai đoạn 2024-2030 ở huyện Quan Sơn là cách làm khá bài bản, khoa học, nhận được sự đồng thuận, ủng hộ sâu rộng. Thông qua Đề án này, không những góp phần giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, cổ vũ mạnh mẽ các tầng lớp Nhân dân nỗ lực vươn lên phát triển kinh tế mà còn thúc đẩy du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện phát triển.

Bài và ảnh: Đồng Thành