Khó khăn trong khắc phục công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, mưa lũ do hoàn lưu bão số 10 (Bualoi) đã gây hư hỏng nghiêm trọng nhiều công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn. Toàn tỉnh có 51 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung bị hỏng khiến 17.955 hộ dân bị gián đoạn nguồn cấp nước; hàng trăm công trình cấp nước nhỏ của các nhóm hộ cũng bị ngập lụt gây ảnh hưởng đến 817 hộ dân.

Tổng giá trị thiệt hại trong lĩnh vực cấp nước sinh hoạt nông thôn khoảng 24 tỷ đồng. Theo đánh giá của các địa phương, việc công trình cấp nước sinh hoạt ở nông thôn bị hư hỏng đang đặt ra nhiều khó khăn cho đời sống của các hộ dân khi mùa khô đang đến gần nếu không kịp thời sửa chữa.

Sau mưa lũ, xã Đông Cuông có 3 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung và nhiều công trình nhỏ bị hư hỏng làm gián đoạn cấp nước cho 2.700 hộ dân.

Ông Trần Thống Nhất - Phó Chủ tịch UBND xã Đông Cuông cho biết: “Hiện nay, xã đã triển khai sửa chữa, khắc phục nhanh để có nguồn nước phục vụ sinh hoạt cho các hộ dân. Tuy nhiên, mưa lũ đã phá hỏng hệ thống bể, van lọc nên dù một số khu vực dân cư đã được cấp nước trở lại nhưng chất lượng vẫn chưa đảm bảo...”.

Đưa chúng tôi đến kiểm tra công trình cấp nước thôn Tân Hoa, xã Đông Cuông, ông Đặng Văn Chung - đại diện đơn vị quản lý công trình cho biết: “Do 2 trận lũ liên tiếp vào cuối tháng 9 và đầu tháng 10 vừa qua đã khiến bể đầu nguồn, hệ thống ống dẫn và khu bể lọc của công trình bị hư hỏng nặng phải dừng vận hành gần 10 ngày. Hiện nay, các hạng mục trong hệ thống cấp nước đã được sửa chữa tạm thời, nhưng còn 4 trụ lọc vẫn chưa được khắc phục khiến chất lượng nước không đảm bảo để phục vụ sinh hoạt cho người dân”.

“Đơn vị quản lý vận hành 2 công trình cấp nước sinh hoạt tại thôn Khe Trang và thôn Khe Trần, xã Đông Cuông. 2 công trình này đang phục vụ cấp nước cho hơn 500 hộ dân, nhưng đều bị hư hỏng do mưa lũ. Để sửa hệ thống lọc và đường ống thì cần kinh phí vài trăm triệu đồng” - ông Chung cho biết thêm.

Còn tại xã Khánh Yên, trận lũ do hoàn lưu bão số 10 gây ra ngày 29/9 đã khiến 5 công trình cấp nước trên địa bàn xã bị hỏng nặng, ảnh hưởng đến việc cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 2.270 hộ dân.

Theo ông Nguyễn Hữu Thiện - Chủ tịch UBND xã Khánh Yên, các công trình cấp nước sinh hoạt bị hỏng nặng, gồm: Công trình cấp nước khu vực Liêm Phú có nhiều đoạn đường ống bị đứt gãy và bị lũ cuốn trôi; công trình cấp nước các thôn Khuổi Ngoa, Nong Khuấn, Làn 1 bị sạt đập và bể đầu mối, nhiều đoạn đường ống bị nứt, cuốn trôi hoặc vỡ. Ngay sau khi lũ rút, chính quyền xã đã phải ứng kinh phí mua vật liệu, huy động người dân sửa chữa tạm thời để cấp nước, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tối thiểu cho các hộ dân.

Tuy nhiên, về lâu dài, để các công trình cấp nước sinh hoạt trên địa bàn xã vận hành ổn định và đảm bảo chất lượng thì cần nguồn kinh phí sửa chữa rất lớn, đồng thời có giải pháp kỹ thuật phù hợp.

Ngoài thiệt hại về công trình cấp nước sinh hoạt do UBND các xã quản lý, hiện toàn tỉnh còn 28 công trình (công suất cấp khoảng gần 6.000 m3/ngày - đêm) do Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh quản lý cũng bị hư hỏng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Hoàng Mạnh Hùng - Trưởng phòng Nước sạch nông thôn (Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp tỉnh) cho biết: “Hầu hết công trình do đơn vị quản lý đều bị mưa lũ gây hư hỏng, trong đó 24 công trình phải tạm dừng cấp nước để sửa chữa. Đến nay, dù đơn vị đã triển khai nhân lực khắc phục cấp nước trở lại, nhưng chỉ là tạm thời. Để các công trình cấp nước hoạt động bền vững thì cần tỉnh hỗ trợ kinh phí sửa chữa lớn”.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp và môi trường, đợt mưa lũ do hoàn lưu bão số 10 và 11, các địa phương gồm: Võ Lao, Văn Bàn, Dương Quỳ, Khánh Yên, Tả Phìn, Đông Cuông, Púng Luông, Việt Hồng, Hạnh Phúc, Xuân Ái… là những địa phương có số công trình cấp nước sinh hoạt bị hư hỏng nhiều nhất. Đa số công trình bị sạt lở, đứt gãy đường ống; bể chứa bị bùn đất bồi lấp, trạm bơm hư hỏng nặng.

Sau khi nước rút, chính quyền các địa phương đã chỉ đạo đơn vị quản lý ở cơ sở tổ chức lên đầu nguồn nạo vét cát, dọn rửa bể đầu mối; xử lý rác tắc pin lọc và nối lại đường ống bị đứt gãy để cấp nước trở lại cho người dân. Tuy nhiên, đây mới chỉ là giải pháp tạm thời và chất lượng nguồn nước ở nhiều công trình vẫn chưa đảm bảo.

Được biết, vừa qua, ngành nông nghiệp và môi trường đã trình UBND tỉnh phê duyệt Phương án hỗ trợ, khắc phục thiệt hại, ổn định đời sống, phục hồi kinh tế nông nghiệp sau ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10. Theo đó, yêu cầu các địa phương rà soát hệ thống cấp nước sinh hoạt nông thôn, xây dựng phương án khắc phục và nâng cấp công trình theo hướng cấp nước an toàn, lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia và vốn phòng, chống thiên tai.

Đặc biệt, tỉnh sẽ ưu tiên nguồn vốn hỗ trợ sửa chữa, nâng cấp công trình cấp nước tại các xã bị ảnh hưởng nặng, đồng thời xây dựng kế hoạch dài hạn để hình thành hệ thống cấp nước tập trung ở vùng cao, đảm bảo an toàn, bền vững. Đến năm 2026, tỉnh phấn đấu 100% công trình cấp nước nông thôn hoạt động ổn định, có phương án dự phòng và quy trình vận hành an toàn.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Thái Bình - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Việc khắc phục hệ thống cấp nước sinh hoạt nông thôn sau thiên tai đang gặp nhiều thách thức. Địa hình đồi núi hiểm trở, nhiều công trình nằm xa khu dân cư, đường bị sạt lở, chia cắt nên việc tiếp cận và khảo sát hiện trường rất khó khăn. Trong khi đó, lực lượng kỹ thuật ở cơ sở còn mỏng, thiếu phương tiện chuyên dụng, dẫn đến tình trạng nhiều nơi chỉ khắc phục tạm thời.

Theo Phương án hỗ trợ, khắc phục thiệt hại sau hoàn lưu bão số 10, tổng kinh phí cần thiết để sửa chữa, nâng cấp công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn là 24,63 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 80%, địa phương 20%. Tuy nhiên, nguồn vốn phân bổ mới chỉ đáp ứng một phần, trong khi nhiều công trình bị mưa lũ làm hư hỏng nghiêm trọng, phải đầu tư lại toàn bộ hệ thống đường ống, bể chứa, trạm xử lý.

Sau mưa lũ, để người dân ổn định cuộc sống thì việc đầu tiên là sớm sửa chữa nhà ở và khôi phục các công trình cấp nước sinh hoạt để được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh. Đây không chỉ là nhiệm vụ cấp bách, mà còn là giải pháp căn cơ để đảm bảo sức khỏe và sinh kế bền vững cho Nhân dân, nhất là vùng nông thôn miền núi còn nhiều khó khăn.

Trình bày: Hữu Huỳnh

Phạm Vũ Sơn