Khó như đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao

Phun nước tưới chăm sóc khóm (dứa) theo mô hình nông nghiệp công nghệ cao tại một trang trại ấp Bình Hòa (xã Bình Thạnh, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh). Ảnh: Lê Đức Hoảnh.

Là nước xuất khẩu nông sản đứng thứ 15 trên thế giới, thứ 2 Đông Nam Á, nông nghiệp Việt Nam chiếm tỷ trọng 13,96% GDP. Việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất được xem là “thang thuốc” hiệu quả cho tương lai nông nghiệp Việt. Câu chuyện về cuộc cách mạng 4.0 được nhắc đến không chỉ như một xu thế ngắn hạn mà là một hành trình xuyên suốt liền mạch để thay đổi bộ mặt nền nông nghiệp Việt Nam.

70% doanh nghiệp than khó tiếp cận vốn vay

Tuy nhiên, tại Diễn đàn “Phát triển hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao” diễn ra mới đây, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam Hà Văn Thắng thừa nhận: Khi quan sát sự phát triển của nông nghiệp CNC ở thời điểm hiện tại đã nhận thấy sự phát triển của nông nghiệp CNC còn vướng nhiều rào cản.

Cụ thể: Chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển nông nghiệp CNC với các quy định thủ tục rườm rà, phức tạp cùng với việc đánh giá, xếp loại các dự án nông nghiệp CNC dựa trên các tiêu chí theo định tính, thiếu định lượng... “Điều này khiến doanh nghiệp khó tiếp cận được nguồn vốn này. Kết quả điều tra của Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn cho thấy, có tới 70% doanh nghiệp kêu khó khi tiếp cận tín dụng”- ông Thắng cho hay.

Theo CEO Queen Farm ông Trần Văn Tân, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp có thể tăng năng suất cây trồng, tạo ra được những sản phẩm chất lượng tốt, bán được giá cao. Nhưng việc mở rộng quy mô sản xuất lại là vấn đề khó khăn. Bởi các ngân hàng có rất ít nguồn vốn vay cho nông nghiệp, chưa kể việc tiếp cận được còn phải chuẩn bị rất nhiều thủ tục mà doanh nghiệp nông nghiệp rất khó đáp ứng. Mặt khác, việc tích tụ ruộng đất để xây dựng khu nông nghiệp công nghệ cao cũng khó. Nông dân bỏ ruộng đất ngày càng nhiều, nhưng khi doanh nghiệp muốn tích tụ đất của người dân để xây dựng khu nông nghiệp công nghệ cao lại gặp rất nhiều rào cản.

Tương tự Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hiền Lê - Nguyễn Thị Bảo Hiền cũng tâm tư: Tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp CNC được 5 năm nay, may mắn doanh nghiệp được Tập đoàn Nosui của Nhật hỗ trợ từ công nghệ, nhà máy… Sản phẩm của doanh nghiệp đã được xuất khẩu đi một số nước như Nhật Bản, Anh, Đức, Bỉ.

Song trong quá trình đầu tư vào nông nghiệp CNC của DN Hiền Lê còn gặp nhiều khó khăn. Vì đầu tư cho nông nghiệp cần một lượng vốn khổng lồ, nhưng việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng tương đối khó khăn. Bà Hiền nêu thực tế: Phía ngân hàng, chúng tôi khó tiếp cận nguồn vốn vì đi ngân hàng nào cũng vậy. Ô tô thế chấp được ngay nhưng máy cày, máy gặt đập thì ngân hàng từ chối dù có giá nhiều tỷ đồng.

Cùng với khó khăn về vốn vay, mở rộng quy mô sản xuất, công tác dự báo nhu cầu, thông tin thị trường chưa được thực hiện một cách hệ thống, doanh nghiệp sản xuất xong mới đi tìm đầu ra. Ngay cả những sản phẩm nông sản chất lượng cao, sản xuất hữu cơ cũng chưa có nơi tiêu thụ ổn định. Việc thiếu thông tin thị trường cũng khiến công tác quy hoạch, tổ chức sản xuất chưa khoa học, hợp lý khiến cung cầu thường xuyên vênh nhau, giá nông sản bấp bênh và thu nhập của người làm nông nghiệp thiếu ổn định.

Trồng rau trong nhà kính cho hiệu quả kinh tế cao.

Gỡ rào cản

Giới chuyên gia nông nghiệp phân tích, để thành lâp và phát triển một trang trại nuôi quy mô trung bình ứng dụng công nghệ cao cần chi phí cao gấp 4 - 5 lần so với trang trại nuôi truyền thống, còn đầu tư 1ha nhà kính có đầy đủ hệ thống tưới nước, phun sương, bón phân tự động hóa theo công nghệ của Israel cần ít nhất từ 10 tỷ đồng. Với số tiền lớn như vậy, những doanh nghiệp nhỏ, người khởi nghiệp không đủ sức để đầu tư, trong khi đó các doanh nghiệp, nhà đầu tư lớn lựa chọn đầu tư vào các lĩnh vực khác thu hồi vốn nhanh và ít rủi ro hơn.

Nhằm gỡ khó cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận với vốn vay, bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) đề nghị các doanh nghiệp, người dân cần tiếp tục nâng cao năng lực tài chính, năng lực quản trị kinh doanh, hướng tới sản xuất các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu khắt khe của các thị trường khu vực và quốc tế, nhu cầu mới của người tiêu dùng trong nước trên cơ sở tận dụng các lợi thế sẵn có của nông sản Việt Nam.

“Đây là cơ sở để ngành ngân hàng đẩy mạnh đầu tư tín dụng có hiệu quả phục vụ phát triển nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp CNC” - bà Giang nhấn mạnh.

Phó Phòng Phát triển Giải pháp Tài chính Vietinbank - bà Nguyễn Thùy Dương cũng nêu thực trạng: Hiện các giải pháp tài chính tăng cường cho vay theo chuỗi liên kết trong sản xuất - kinh doanh nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, với mắt xích chính là doanh nghiệp và cho vay trọn đời dự án,... chưa có những phương án đồng bộ.

Do đó, bà Dương đề xuất, cần điều chỉnh các chính sách pháp luật liên quan đến vay vốn ngân hàng như: Chính sách về tài sản bảo đảm, tài sản bảo đảm hình thành từ vốn vay, tài sản hình thành trên đất như nhà kính trên đất nông nghiệp... Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan có chính sách dự trữ bắt buộc các ngân hàng thương mại cho vay sản xuất nông nghiệp, xóa nợ đối với các khoản vay không có khả năng thu hồi đối với các rủi ro liên quan.

Để khoa học công nghệ thực sự thúc đẩy sự phát triển ngành nông nghiệp trong thời gian tới, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng: Rất cần sự quan tâm của các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện chính sách khuyến khích, phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC. Cùng với đó cần sự đồng bộ trong toàn hệ thống để đưa các chính sách vào thực tiễn nhằm thực thi hiệu quả, góp phần đưa nền nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững.

Bộ NNPTNT cho biết, hiện cả nước có 25.339 dự án đầu tư vào nông nghiệp với tổng vốn đăng ký gần 319 tỷ USD. Trong đó, chỉ có 522 dự án đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực nông nghiệp với tổng lượng vốn gần 3.577 triệu USD, chiếm 1.22% trong tổng vốn đầu tư. Nhật Bản là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ 2 của Việt Nam, đồng thời là một trong những nhà đầu tư tích cực trong lĩnh vực nông nghiệp nhưng tính tới hiện tại giá trị đầu tư trực tiếp của Nhật Bản vào nông nghiệp ở Việt Nam mới đạt 240 triệu USD, tương đương với 0,04% tổng vốn đầu tư của Nhật Bản tại Việt Nam (57 tỷ USD).

Hải Nhi