'Khoảng trống' trong chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên

Cán bộ Chi cục Dân số tư vấn về chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi VTN/TN tại Trường THPT Hoằng Hóa.

Nỗ lực triển khai hoạt động chăm sóc sức khỏe sinh sản VTN

Để nâng cao kiến thức, kỹ năng và hành vi của trẻ VTN/TN trong việc tự bảo vệ, nâng cao sức khỏe bản thân, ngành y tế đã triển khai Đề án “Tăng cường tư vấn và cung cấp dịch vụ dân số - KHHGĐ cho VTN/TN”. Giai đoạn 2021-2025 đã tổ chức 1.054 cuộc sinh hoạt ngoại khóa cho khoảng 70.000 học sinh tại các trường THCS, THPT, với nội dung về: Cung cấp kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản VTN-TN, tâm sinh lý tuổi VTN, tình bạn khác giới, tình yêu lành mạnh, tình dục an toàn, phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục, các biện pháp tránh thai phù hợp lứa tuổi VTN/TN. Qua các buổi sinh hoạt đã giúp học sinh các trường thụ hưởng Đề án được cung cấp kiến thức và các kỹ năng cần thiết về những vấn đề SKSS/KHHGĐ tuổi dậy thì, các buổi sinh hoạt này đã trở thành chủ đề bổ ích cho các em có cơ hội tham gia bày tỏ ý kiến của mình về những thắc mắc, băn khoăn khó nói về những điều thầm kín của bản thân với bố mẹ, thầy cô và những người xung quanh...

Học sinh Trường THPT Tô Hiến Thành tìm hiểu về sức khỏe sinh sản vị thành niên.

Trường THPT Tô Hiến Thành hiện có hơn 1.000 học sinh. Những năm qua, nhà trường đã phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai hiệu quả công tác truyền thông giáo dục giới tính, chăm sóc SKSS VTN/TN cho học sinh, giúp các em nâng cao kiến thức về lĩnh vực SKSS/KHHGĐ tuổi mới lớn.

Cô giáo Hà Thị Anh Đào, Phó Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ: Thông qua các buổi sinh hoạt ngoại khóa về chăm sóc SKSS VTN/TN, các em học sinh được cung cấp thông tin về thực trạng mang thai và nạo phá thai ở lứa tuổi VTN/TN, hậu quả của mang thai ngoài ý muốn và nạo phá thai không an toàn; các biện pháp tránh thai, phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục; kỹ năng cần thiết để bảo vệ bản thân khi bị quấy rối, xâm hại tình dục... Đồng thời, được trang bị kiến thức về giới, giới tính, những thay đổi về tâm, sinh lý tuổi dậy thì; những vấn đề về tình bạn, tình yêu tuổi VTN/TN; tình dục an toàn. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên nhà trường thường xuyên lồng ghép nội dung tuyên truyền này vào các buổi lên lớp, nhất là bộ môn Sinh học, Kinh tế và Pháp luật, Giáo dục kỹ năng sống... Từ đó, các em được trang bị nhiều kiến thức bổ ích, có định hướng đúng đắn, xây dựng lối sống lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng sống.

Trao đổi với ông Lê Việt Hùng, Giám đốc Trung tâm Y tế Hạc Thành, được biết, thời gian qua, đơn vị đã đẩy mạnh truyền thông chăm sóc SKSS VTN/TN trong trường học, thường xuyên phối hợp với các nhà trường tổ chức các buổi tuyên truyền giáo dục giới tính, chăm sóc SKSS cho VTN/TN. Qua đánh giá của các nhà trường, đây là hoạt động bổ ích, sát thực, cần thiết, giúp các thầy, cô và phụ huynh hiểu hơn về tâm sinh lý lứa tuổi, từ đó có cách giáo dục phù hợp, nhằm nâng cao kiến thức chăm sóc SKSS đúng cách, giúp bảo vệ sức khỏe của các em, tạo nền tảng cho sự phát triển khỏe mạnh trong tương lai. Qua buổi sinh hoạt các em đã rất mạnh dạn đưa ra chứng kiến của mình và đủ tự tin khi nói về vấn đề khác giới, có tới 65% VTN/TN ở các trường THCS, THPT triển khai Đề án có hiểu biết cơ bản về một số vấn đề Dân số-KHHGĐ như các biện pháp tránh thai, tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống...

Ông Lê Bá Thắng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh cho biết: Công tác chăm SKSS cho VTN/TN là một trong những yếu tố quan trọng, quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của các thế hệ. Xác định được điều đó, Chi cục Dân số tỉnh đã phối hợp với các các ban, ngành, đoàn thể các cấp và sự phối hợp chặt chẽ giữa trung tâm y tế các địa phương với nhà trường và các xã thực hiện đề án, triển khai nhiều giải pháp, qua đó góp phần làm thay đổi nhận thức về giáo dục SKSS và KHHGĐ cho lứa tuổi học đường. Giai đoạn 2021-2025, Chi cục đã nhân bản 10.257 cuốn cẩm nang về “Những điều cần biết về SKSS VTN/TN” phát cho các em học sinh trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa và trưng bày ở các góc thư viện của nhà trường; nhân bản 187.800 tờ rơi về các nội dung: Những điều bạn cần biết ở tuổi VTN/TN, vấn đề tình bạn, tình yêu tuổi dậy thì, sức khỏe sinh sản/KHHGĐ cho VTN/TN, phát cho các em học sinh trong các buổi sinh hoạt ngoại khóa, nhằm tuyên truyền về sức khỏe sinh sản cho VTN/TN, giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn ở tuổi VTN/TN trên địa bàn.

Một buổi truyền thông giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên tại Trường THPT Quan Hóa.

Vẫn còn nhiều “khoảng trống”

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác chăm sóc SKSS VTN vẫn còn nhiều khoảng trống, một bộ phận thanh thiếu niên vẫn chưa được tiếp cận đầy đủ thông tin về tình dục an toàn, các biện pháp phòng tránh mang thai, phòng ngừa bệnh lây truyền qua đường tình dục, dẫn đến tỷ lệ nạo phá thai ở lứa tuổi VTN vẫn gia tăng. Theo thống kê của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, Việt Nam là nước có tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi VTN cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới. Trung bình mỗi năm cả nước có gần 300.000 ca nạo hút thai, chủ yếu ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Việc có thai và phá thai ở trẻ VTN không những gây ra cho bản thân các em những tổn thương về tâm lý tình cảm và thể xác mà còn để lại những ảnh hưởng không nhỏ cho gia đình và xã hội.

Theo Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Thắm, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa - tác giả chính của nghiên cứu khảo sát “thực trạng phá thai to ở trẻ vị thành niên tại Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa từ ngày 1/1/2012 đến 31/6/2013”, kết quả thu thập được 31 hồ sơ phá thai to ở trẻ VTN trong tổng số 288 hồ sơ phá thai to, chiếm tỷ lệ 13,6%. Lứa tuổi gặp nhiều nhất trong nghiên cứu là từ 16-19 tuổi, chiếm 91,2%. Chủ yếu là học sinh, sinh viên chiếm 74,2%, đa số các em không sử dụng biện pháp tránh thai (chiếm 96,1%). Phần lớn vị thành niên khi biết mình mang thai đều có tâm lý lo sợ, muốn che dấu, một phần vì không đủ kiến thức để đánh giá chính xác thời kỳ thụ thai, một phần vì các em lúng túng trong cách giải quyết và có xu hướng trông chờ vào sự trợ giúp của bạn tình nên khi quyết định bỏ thai thì thai đã to. Phương pháp phá thai nội khoa cho kết quả thành công là 96,8%, nhưng trong đó có tới 77,4% phải nạo buồng tử cung. Việc can thiệp nạo buồng tử cung có nguy cơ gây sang chấn sinh dục, gây đau và nguy cơ viêm nhiễm, có thể dẫn tới vô sinh thứ phát. Phần lớn vị thành niên không biết được các nguy cơ này, các em chỉ nghĩ không thể để sinh đẻ thì bỏ đi là xong.

Thực tế đáng buồn là phần lớn các bạn trai sau khi gây hậu quả thường trốn tránh trách nhiệm hoặc không dám chịu trách nhiệm. Điều này cũng tạo nên một sang chấn tinh thần lớn cho các em. Theo nghiên cứu, sang chấn tâm lý sau bỏ thai ở nữ VTN thường biểu hiện dưới dạng suy nhược tinh thần, chiếm tỷ lệ 27,5% trong các trường hợp phá thai. Trong đó mức độ nhẹ chiếm 63,64%, trung bình 27,27% và nặng 9,09%. Các trường hợp nặng thường do có liên quan đến biến chứng và không được sự hỗ trợ tinh thần bởi gia đình. Các bác sĩ cho biết, tỷ lệ phá thai to trên 12 tuần vẫn ở mức cao, phản ánh việc trẻ thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, phát hiện có thai muộn khi thai đã lớn hoặc do tâm lý lo sợ nên phân vân, chần chừ. Phá thai ở tuổi thai muộn làm tăng nguy cơ thất bại và các tai biến của thủ thuật, đặc biệt ở trẻ VTN.

Những hệ lụy từ việc thiếu kiến thức SKSS xảy ra đối với nhóm VTN/TN do bản thân các em và các gia đình chưa thực sự quan tâm đến vấn đề này. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, KHHGĐ cho nhóm đối tượng này vẫn chưa được thường xuyên. Số buổi sinh hoạt ngoại khóa còn quá ít so với nhu cầu cần tìm hiểu kiến thức SKSS/KHHGĐ của các em học sinh... Bên cạnh đó, hầu hết các bậc phụ huynh, đặc biệt là phụ huynh khu vực nông thôn vẫn còn e ngại khi con cái có thắc mắc hoặc khi chia sẻ những vấn đề về giới tính với con cái. Thậm chí, nhiều người cho rằng đây là vấn đề “tế nhị” cần phải “giữ ý” với con cái, có người lại lảng tránh hoặc giáo dục một cách không đầy đủ, không có phương pháp. Nhiều bậc phụ huynh còn sai lầm khi nghĩ rằng: Nói những chuyện ấy cho con cái thì khác gì “vẽ đường cho hươu chạy”, chỉ làm cho chúng dễ hư hỏng. Đây chính là nguyên nhân khiến trẻ VTN thiếu kiến thức, hiểu biết mù mờ, tự tìm tòi và tìm tòi ở những tài liệu không lành mạnh, dẫn đến hiểu biết sai lệch, quan niệm sai lầm trong tình yêu và tình dục, không biết cách bảo vệ và chăm sóc bản thân.

Các hình thức truyền thông đa dạng về kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản, góp phần nâng cao thể chất, tinh thần cho trẻ vị thành niên.

Để lấp “khoảng trống” trong chăm sóc SKSS VTN/TN đòi hỏi sự quan tâm của gia đình, nhà trường và xã hội, bao gồm tăng cường giáo dục, mở rộng tiếp cận dịch vụ y tế và đào tạo nhân lực chuyên môn. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nhằm trang bị cho các em những kiến thức cần thiết để có cái nhìn đúng đắn về tình yêu, hôn nhân gia đình. Nên đưa Đề án “Tăng cường tư vấn và cung cấp dịch vụ Dân số - KHHGĐ cho VTN/TN” vào trong các trường THCS, THPT như một giờ giảng dạy chính thống để trang bị cho các em cách bảo vệ, nhận diện được tình huống mà các em đối mặt, và “vẽ cho hươu chạy đúng đường”; bổ sung thêm hoạt động khám sức khỏe và cung cấp một số điểm cung cấp dịch vụ KHHGĐ miễn phí phù hợp với lứa tuổi VTN/TN trong các trường THCS, THPT tại địa phương. Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số cần tiếp tục hỗ trợ nguồn kinh phí cho hoạt động của Đề án trong giai đoạn tiếp theo 2025-2030, nhằm nhân rộng địa bàn thực hiện Đề án trong toàn tỉnh, giúp các em học sinh có điều kiện được tìm hiểu về lĩnh vực Dân số, giảm tình trạng mang thai ngoài ý muốn và nạo phá thai; đồng thời giúp các em chuẩn bị tâm thế tốt về vấn đề sức khỏe sinh sản khi còn trên ghế nhà trường.

Tô Hà

Tin liên quan:

Truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên trong ...

Trường học không chỉ là nơi cung cấp tri thức mà còn là môi trường giúp học sinh phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và nhân cách. Trong đó, giáo dục và chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) cho vị thành niên và thanh niên (VTN, TN) đóng vai trò quan trọng, giúp các em biết cách bảo vệ sức khỏe bản thân, phòng tránh và hạn chế những tiêu cực, rủi ro có thể xảy ra. Thời gian qua, ngành y tế đã tăng cường phối hợp với các ngành liên quan và trường học trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh truyền thông CSSKSS VTN,TN với hình thức và nội dung phong phú, thu hút đông đảo học sinh tham gia.

Quan tâm chăm sóc sức khỏe học sinh

Tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho học sinh (HS); làm tốt công tác vệ sinh trường, lớp, đồ dùng, đồ chơi; bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong bữa ăn bán trú... đó là yêu cầu của ngành giáo dục tỉnh nhà đối với các đơn vị trường nhằm bảo đảm sức khỏe cho HS trong môi trường học đường, giúp các em học tập, rèn luyện tốt

Nâng cao chất lượng dân số để đất nước phồn vinh, gia đình hạnh phúc

Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã chỉ rõ: “Chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm phát triển nhanh, bền vững”. Trên cơ sở đó, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung nguồn lực triển khai hiệu quả nhiệm vụ công tác dân số trong thời kỳ mới.