Khoảnh khắc đầu tiên sau 100 năm: Mực khổng lồ bí ẩn lộ diện dưới đáy đại dương

Một cá thể mực con dài chỉ 30cm, nhưng lại mở ra một trang mới đầy kỳ thú trong hành trình khám phá đại dương sâu thẳm - Video: Viện Đại dương Schmidt

Cuộc gặp gỡ hiếm hoi giữa đại dương sâu

Theo Live Science, vào ngày 9.3, trong chuyến thám hiểm trên tàu nghiên cứu Falkor do Viện Đại dương Schmidt (Mỹ) tổ chức, một phương tiện điều khiển từ xa có tên SuBastian đã ghi lại được cảnh tượng độc nhất vô nhị: một con mực khổng lồ con đang nhẹ nhàng bơi qua vùng biển sâu gần quần đảo Nam Sandwich, ở độ sâu khoảng 600m dưới mặt nước.

Con mực xuất hiện gần như trong suốt, lững lờ trôi qua camera với những xúc tu nhỏ lủng lẳng phía sau - hình ảnh vừa kỳ lạ vừa cuốn hút. Dù chỉ dài khoảng 30cm, đây là lần đầu tiên loài mực khổng lồ (Mesonychoteuthis hamiltoni) được quan sát trực tiếp trong môi trường tự nhiên.

Loài mực khổng lồ này được biết đến từ năm 1924, khi các nhà khoa học phát hiện hai cánh tay của nó trong dạ dày một con cá nhà táng. Nhưng trong suốt thế kỷ qua, phần lớn thông tin về sinh vật này đến từ những mảnh mỏ, xúc tu hay mẫu vật chết - chưa từng có video nào ghi lại hình ảnh sống động của chúng ngoài tự nhiên.

Kat Bolstad, chuyên gia nghiên cứu mực tại Đại học Công nghệ Auckland (New Zealand), nhận định: “Thật xúc động khi lần đầu tiên thấy một con mực khổng lồ còn nhỏ trong môi trường sống của nó. Chúng ta từng chỉ biết đến chúng qua thức ăn của cá voi hoặc những lần đánh bắt tình cờ”.

Tính đến năm 2015, chỉ có khoảng 12 mẫu vật hoàn chỉnh của mực khổng lồ từng được tìm thấy. Khoảng một nửa trong số đó là các cá thể mực non. Điều này càng khiến video mới trở thành một khoảnh khắc khoa học cực kỳ hiếm hoi và quý giá.

Sinh vật không xương sống lớn nhất hành tinh

Mực khổng lồ Nam Cực được coi là loài động vật không xương sống lớn nhất từng được biết đến. Cá thể trưởng thành có thể dài tới 14m - tương đương một chiếc xe tải kéo - và nặng tới 500kg. Đặc biệt, đôi mắt của chúng có thể to tới 27cm, tương đương một quả bóng đá.

Con mực dài chưa đến 30cm. Con trưởng thành có thể dài tới 14m - Ảnh: Viện Đại dương Schmidt)

Chúng sinh sống tại vùng biển sâu lạnh giá quanh Nam Cực. Các nghiên cứu cho thấy mực khổng lồ sống ở độ sâu tăng dần theo độ tuổi. Con non thường ở mức 500 - 2.000m, còn cá thể trưởng thành có thể ẩn mình ở những tầng sâu hơn.

Những điều ít ỏi con người biết về chúng đến chủ yếu từ các nghiên cứu gián tiếp, như phân tích thức ăn trong dạ dày cá nhà táng hay các mẫu vật mắc lưới. Chính vì thế, việc tận mắt chứng kiến một cá thể sống bơi lội trong tự nhiên là bước ngoặt khoa học mang tính lịch sử.

Không chỉ mực khổng lồ, chuyến thám hiểm của tàu Falkor còn ghi lại một thành tựu khác: lần đầu tiên ghi hình được mực thủy tinh băng hà (Galiteuthis glacialis) - một loài sống ở vùng biển sâu và cũng chưa từng được nhìn thấy trực tiếp trong môi trường sống.

“Việc chúng tôi quan sát được hai loài mực khác nhau trong hai chuyến thám hiểm liên tiếp là một điều phi thường. Những khoảnh khắc này là lời nhắc nhở rằng đại dương vẫn còn vô vàn bí mật chưa được giải mã”, bà Jyotika Virmani, CEO Viện Đại dương Schmidt cho biết.

Khi công nghệ ngày càng tiên tiến, các nhà khoa học có thêm công cụ để thám hiểm những tầng sâu nhất của đại dương. Nhưng việc bắt gặp tận mắt những loài vật từng được cho là huyền thoại như mực khổng lồ, vẫn là điều khiến cả cộng đồng khoa học lẫn công chúng kinh ngạc.

Từ khi loài mực khổng lồ được phát hiện, hình ảnh của nó luôn gắn với những truyền thuyết về “quái vật biển” hay các sinh vật khổng lồ thần thoại. Giờ đây, với đoạn phim ngắn vài chục giây, khoa học đã bắt đầu đưa những sinh vật này ra khỏi bóng tối của huyền thoại và đặt chúng vào ánh sáng của hiểu biết. Dù chỉ là một cá thể non nhỏ bé, lần ghi hình này mở ra hy vọng mới cho giới nghiên cứu về một loài vốn được cho là “không thể tiếp cận”. Thế giới dưới đáy đại dương vẫn còn nhiều điều bí ẩn, và mỗi phát hiện như vậy là một bước tiến dài trong hành trình hiểu về Trái đất và sinh vật sống trên hành tinh này.

Hoàng Vũ