Khoảnh khắc sánh vai giữa hai lãnh đạo Mỹ-Syria thắp sáng niềm hân hoan về sự 'hồi sinh' ở Damascus

Từ trái sang phải: Thái tử Saudi Arabia Mohammad Bin Salman, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa tại Riyadh ngày 14/5. (Nguồn: White House)

Cuộc gặp diễn ra bên lề hội nghị của Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) ở Riyadh vào ngày 14/5, có sự tham dự của Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, kéo dài khoảng 30 phút.

Cơ hội phi thường?

Theo báo The Guardian, tại cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo, Tổng thống Donald Trump nói với ông al-Sharaa rằng, Tổng thống lâm thời Syria đang có “một cơ hội phi thường” và “cơ hội thực sự để giữ đất nước đoàn kết". Ông chủ Nhà Trắng tuyên bố Washington đang xem xét khả năng bình thường hóa quan hệ với Damascus.

Ngay sau cuộc gặp, ông Trump thông báo dỡ bỏ toàn bộ các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Syria, nói rõ: “Tôi ra lệnh chấm dứt các lệnh trừng phạt với Syria để cho họ một khởi đầu mới. Những lệnh trừng phạt đó thực sự đã làm tê liệt đất nước này".

Bộ Tài chính Mỹ cùng ngày xác nhận đã khởi động tiến trình dỡ bỏ lệnh trừng phạt để "ổn định và đưa Syria tiến tới hòa bình".

Sau cuộc gặp gỡ, trên Không lực Một tới Qatar, Tổng thống thứ 47 của xứ cờ hoa đã gọi ông al-Sharaa – từng là chiến binh chiến đấu chống lại lực lượng Mỹ tại Iraq và chỉ mới được gỡ bỏ lệnh truy nã trị giá 10 triệu USD vào tháng 12/2024 - là “một người trẻ, hấp dẫn, rất cứng rắn. Một chiến binh thực thụ với quá khứ mạnh mẽ”.

Tổng thống Trump tiết lộ, ông al-Sharaa đã đồng ý tham gia các thỏa thuận Abraham, vốn do Mỹ làm trung gian nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Israel và thế giới Arab. Ông cũng nhấn mạnh việc yêu cầu Syria “trục xuất các phần tử khủng bố”, hợp tác với Mỹ chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng cũng như xử lý kho vũ khí hóa học còn lại.

Về phần mình, Tổng thống lâm thời al-Sharaa, từng lãnh đạo nhánh al-Qaeda tại Syria trước khi cắt đứt quan hệ với tổ chức khủng bố này cũng như thay đổi hình ảnh từ năm 2016, ca ngợi động thái gỡ bỏ trừng phạt của Mỹ là “quyết định lịch sử và can đảm, làm dịu nỗi đau của người dân Syria, góp phần vào sự tái sinh và đặt nền tảng cho ổn định khu vực".

Trong bài phát biểu trên truyền hình vào đêm muộn, ông gửi thông điệp tới người dân Syria: “Con đường trước mắt chúng ta còn dài. Hôm nay, chúng ta bắt đầu công cuộc tái thiết thực sự”.

Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Syria là kết quả nhiều tháng nỗ lực ngoại giao giữa chính phủ lâm thời của quốc gia Trung Đông cùng các đồng minh khu vực như Thổ Nhĩ Kỳ và Saudi Araba. Damascus đã đưa ra hàng loạt đề nghị hấp dẫn: quyền tiếp cận tài nguyên dầu mỏ, cam kết bảo đảm an ninh cho Israel và cả đề xuất xây dựng một tòa tháp Trump tại thủ đô Syria.

Theo The Guardian, cuộc tiếp xúc này được đánh giá là một sự kiện đáng chú ý, bởi trước đó, chính quyền Tổng thống Trump từng tỏ ra dè dặt trong việc tiếp cận ông al-Sharaa.

Ánh sáng và hy vọng

Tại Damascus, thông tin về cuộc gặp được phát sóng rộng rãi, khiến người dân không khỏi sửng sốt. Họ thấy Tổng thống lâm thời của mình sánh vai với các nhà lãnh đạo Mỹ và Saudi Arabia trên truyền hình - điều mà chỉ vài tháng trước còn là không tưởng.

Khắp thủ đô của Syria, không khí lễ hội lan tỏa. Đường phố rợp cờ Syria, còi xe vang lên khắp nới. Tại khu phố cổ, một ban nhạc truyền thống biểu diễn trong tiếng trống rộn ràng và những tràng hò reo không ngớt. Trên mạng xã hội, người dân chia sẻ video ông Trump nhảy múa, giơ cao hai nắm đấm đặc trưng, ghép nền nhạc dân tộc Syria – như một biểu tượng của hy vọng mới.

Tại khu phố cổ, Hossam al-Khouli, 50 tuổi, chủ tiệm thủ công mỹ nghệ, chia sẻ: “Suốt 15 năm qua, thế giới chỉ nhìn thấy người Syria như những người tị nạn. Giờ họ thấy chúng tôi là ai. Chúng tôi có thể nhìn thấy ánh sáng và hy vọng”.

Phía sau ông là những tấm gương khảm trai và hộp gỗ mỹ nghệ – sản phẩm thủ công truyền thống gần như ế ẩm vì không có khách du lịch. Giờ đây, ông tin rằng thời kỳ phục hưng đang đến gần.

“Tối qua, khi Tổng thống Trump phát biểu, lần đầu tiên trong đời tôi lắng nghe một Tổng thống nước ngoài và tự nhiên đứng dậy vỗ tay. Ông ấy thật sự là một người vĩ đại”, Khouli nói thêm.

Dù vẫn còn nhiều nghi ngại - đặc biệt là từ phía Israel - nhưng đối với phần lớn người dân Syria, thông báo của gỡ bỏ trừng phạt của Tổng thống Trump là bước ngoặt không thể phủ nhận.

Nền kinh tế Syria hiện đang trong tình trạng kiệt quệ sau 14 năm nội chiến. Theo ước tính của Liên hợp quốc, hơn 90% dân số sống trong cảnh nghèo đói, hạ tầng cơ sở bị phá hủy nặng nề, dịch vụ thiết yếu như điện, internet hoạt động chập chờn. Các lệnh trừng phạt trước đây khiến Syria không thể tiếp cận hệ thống tài chính quốc tế và gần như bị cắt đứt khỏi thương mại toàn cầu.

Giờ đây, với việc Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt, chính phủ mới ở Damascus kỳ vọng có thể bắt đầu khôi phục đất nước. “Sẽ mất thời gian để mọi thứ đi vào thực tế, nhưng hy vọng điều này sẽ giúp cứu lấy nền kinh tế”, ông Omar al-Nafa, một nhân viên ngành giáo dục, xúc động nói.

Việc tái hội nhập với hệ thống tài chính quốc tế có thể là cú hích mà Syria cần để bắt đầu tái thiết và hơn hết, giúp người dân tin rằng, sau nhiều năm chiến tranh, một chương mới đang mở ra – chương của tái sinh và đoàn tụ với thế giới.

Hoàng Hà