Khơi dậy tiềm năng sáng tạo trong cộng đồng

Đại diện các không gian sáng tạo của Hà Nội nhận được chứng nhận là Không gian văn hóa sáng tạo.

Đặc biệt, trong đó có những giải pháp mới để đánh thức, thúc đẩy tiềm năng sáng tạo trong cộng đồng, tạo bài học kinh nghiệm quý cho các Thành phố sáng tạo khác trong cả nước.

Thời gian gần đây, khi đến Trung tâm thương mại (TTTM) Tasco Mall (phường Việt Hưng, Hà Nội), nhiều người cảm thấy bất ngờ khi dịp cuối tuần trung tâm luôn có những hoạt động văn hóa nghệ thuật.

Những giải pháp ươm mầm, lan tỏa mới

Không chỉ là những màn diễn âm nhạc, thời trang thông thường, mà ở đây còn có nhiều hoạt động văn hóa có chiều sâu như triển lãm mỹ thuật, workshop thủ công mỹ nghệ, những đêm nhạc acoustic, những tọa đàm về di sản… Điển hình như chương trình “Phở - Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo”, với các hoạt động: Tọa đàm giá trị di sản phở, Triển lãm lịch sử, không gian văn hóa tập quán phở Hà Nội, Trưng bày ký họa về di sản phở, trình diễn, trải nghiệm phở...

Thời gian qua, Hà Nội đã triển khai nhiều cách tiếp cận mới với hoạt động văn hóa sáng tạo. Những hoạt động nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh... vốn “đóng khung” trong các nhà hát, trung tâm triển lãm, bảo tàng… giờ đã dịch chuyển, “tìm” đến công chúng thông qua việc tổ chức tại các không gian công cộng hay các không gian sáng tạo của tư nhân…

Trưởng phòng Quản lý di sản (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) Phạm Thị Lan Anh cho biết: “Một trong những trụ cột của Thành phố sáng tạo là xây dựng cộng đồng sáng tạo, các hoạt động phải hướng đến cộng đồng nhằm kích hoạt tiềm năng sáng tạo. TTTM là nơi tập trung đông người, nhất là giới trẻ, việc lan tỏa giá trị văn hóa qua không gian này rất thuận lợi. Nhiều TTTM muốn nâng cao giá trị thương hiệu qua hoạt động văn hóa thay vì thương mại thuần túy. Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai theo xu hướng này vì nó lợi cho tất cả các bên, nhất là việc lan tỏa, nuôi dưỡng cộng đồng sáng tạo, nuôi dưỡng thị trường cho các ngành công nghiệp văn hóa”. Sau Tasco Mall, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã xây dựng các chương trình hoạt động với Lotte Mall và một số TTTM khác với hàng loạt trưng bày, triển lãm, thiết kế… để tạo ra môi trường văn hóa trong các TTTM, đưa văn hóa sáng tạo đến cộng đồng.

Những năm qua, Hà Nội “chăm chút” đội ngũ làm sáng tạo trong tương lai bằng cách tạo sân chơi cho giới trẻ. Nổi bật như cuộc thi “Hà Nội sáng tạo” (năm 2023) tạo cơ hội cho sinh viên các ngành mỹ thuật, thiết kế… nghiên cứu về các thương hiệu, làng nghề truyền thống, từ đó tạo ra nhiều dòng sản phẩm khác nhau. Đó là “bộ” hàng trăm sản phẩm đồ họa nhận diện các thương hiệu truyền thống của Hà Nội như thương hiệu phở, cốm, các phố nghề, làng nghề…; hay các sản phẩm nội thất từ khai thác giá trị 10 làng nghề tiêu biểu. Năm 2025, sinh viên Trường ĐHMTCN Hà Nội đã thực tập trực tiếp tại các làng nghề như khảm trai Chuyên Mỹ, mây tre đan Phú Túc, sơn mài Bối Khê… để tạo ra những sản phẩm mới...

Tạo bệ đỡ cho cộng đồng sáng tạo

Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam Jonathan Baker cho biết: “Việc Hà Nội được công nhận là Thành phố sáng tạo của UNESCO mở ra một chương mới, nơi sáng tạo trở thành động lực then chốt cho phát triển. Hà Nội đã nuôi dưỡng một hệ sinh thái sáng tạo năng động. Các lễ hội sáng tạo đã gắn kết cộng đồng, làm sống lại các không gian công cộng, tạo cơ hội cho người trẻ kiến tạo tương lai mới cho thành phố”. Trong các hoạt động xây dựng Thành phố sáng tạo, các không gian văn hóa sáng tạo là thế mạnh của Hà Nội, đặc biệt là các không gian sáng tạo của các doanh nghiệp tư nhân, nhà thiết kế, nghệ sĩ… Đây chính là nơi diễn ra nhiều hoạt động từ âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật cho đến thiết kế, thủ công mỹ nghệ..., vừa tạo ra nguồn lực kinh tế, vừa tạo điều kiện cho cộng đồng tiếp cận văn hóa, nuôi dưỡng thị trường công nghiệp văn hóa trong cộng đồng.

Hà Nội có khoảng 200 không gian sáng tạo, với nhiều mô hình, từ những tổ hợp tập hợp các hoạt động văn hóa cho đến các quán cà-phê chuyên đề, các không gian làm việc chung… Song nhiều không gian sáng tạo gặp khó khăn, không ít không gian sớm phải đóng cửa; nhiều hoạt động triển lãm, trình diễn... gặp khó khăn về thủ tục, làm hạn chế tiềm năng.

Những vướng mắc đó từng bước được tháo gỡ. Tháng 12/2024, Hà Nội chính thức thành lập Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo. Tròn một năm sau, tháng 12/2025, thành phố chứng nhận cho 82 Không gian văn hóa sáng tạo tham gia Mạng lưới Không gian văn hóa sáng tạo Hà Nội.

Giám đốc Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Nguyễn Ngọc Hòa chia sẻ: “Sau khi gia nhập Mạng lưới, các không gian này sẽ nhận được nhiều hỗ trợ như: Kết nối truyền thông quảng bá; hỗ trợ các thủ tục hành chính; kết nối với thành viên của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO toàn cầu; hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động hướng tới cộng đồng; hỗ trợ không gian cho các sự kiện... Từ nền tảng này, cộng đồng sáng tạo tại Hà Nội sẽ có bước tiến vững chắc, giúp lan tỏa hơn nữa tinh thần sáng tạo văn hóa tới mọi người”.

GIANG NAM