Khơi nguồn đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế tư nhân

Đây là khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm, trong bài viết, phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng.

Yếu tố then chốt để doanh nghiệp tư nhân bứt phá

Với gần 1 triệu DN, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách Nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Đầu tư công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tư nhân bứt phá.

Nói về vai trò của kinh tế tư nhân, trong một bài viết mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, cần xác định phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược, chính sách lâu dài của quốc gia. Kinh tế tư nhân cùng với nền kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể là tập hợp nòng cốt để xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự lực, tự cường.

Để phát huy vai trò của đội ngũ kinh tế tư nhân, một trong những giải pháp quan trọng được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra đó là cần thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới. Đây là yếu tố then chốt giúp kinh tế tư nhân bứt phá và vươn tầm quốc tế.

Theo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2023, Việt Nam xếp thứ 46/132 quốc gia, nhưng tỷ lệ doanh nghiệp thực sự ứng dụng công nghệ cao vẫn còn thấp.

TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) nêu thực trạng, chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, nhưng chủ yếu ở doanh nghiệp lớn, trong khi doanh nghiệp nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn về vốn, công nghệ và năng lực quản trị. Những hạn chế này chính là rào cản trong quá trình chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo trong khối doanh nghiệp tư nhân.

Cần chính sách hỗ trợ mạnh mẽ

Thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã được ban hành và có những tác động tích cực giúp các doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, cũng như năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ.

Mới đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ngay sau đó, Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng Nghị quyết số 03/NQ-CP ban hành Chương trình hành động triển khai với 41 chỉ tiêu, 7 nhóm nhiệm vụ và 140 nhiệm vụ cụ thể nhằm thúc đẩy đầu tư hạ tầng khoa học công nghệ, phát triển nhân lực chất lượng cao, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

TS. Cao Anh Tuấn, nhà sáng lập công nghệ giải mã gene Genetica đánh giá, đây là động lực quan trọng giúp doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng tiếp cận công nghệ mới, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Tuy nhiên, Chính phủ cần có cơ chế để tạo được các thương hiệu quốc gia về khoa học công nghệ và đổi mới sáng sáng để nâng cao vị thế doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Hình thành cơ chế thu hút các nhà khoa học quốc tế đến Việt Nam làm việc thường xuyên. Thu hút các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Facebook, Microsoft mở trung tâm R&D tại Việt Nam để tạo động lực phát triển.

Để doanh nghiệp tư nhân tận dụng cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký VINASME kiến nghị, Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ, số hóa hoạt động kinh doanh; có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nhân lực chất lượng cao, đào tạo kỹ năng quản trị, tài chính… giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh; kết nối doanh nghiệp tư nhân với chuỗi cung ứng toàn cầu, hỗ trợ tiếp cận thị trường quốc tế.

GS. Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore) cũng cho rằng, Chính phủ cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp doanh nghiệp phát triển đúng hướng. Một trong những mô hình đáng học hỏi là tại Singapore – nơi doanh nghiệp tư nhân có thể tiếp cận các chương trình tư vấn chiến lược, hỗ trợ công nghệ và chuyển đổi số một cách bài bản. Còn đối với doanh nghiệp tư nhân, ngoài sự sự hỗ trợ một phần của Nhà nước cũng cần chủ động đổi mới tư duy, đầu tư vào năng lực quản trị và chiến lược dài hạn. Chỉ khi doanh nghiệp thực sự phát triển bền vững, nền kinh tế tư nhân mới có thể trở thành động lực chính của đất nước.

Để gỡ kinh tế tư nhân thực sự bứt phá, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo, cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hiệu quả để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng.

Nhà nước cần tạo khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho các lĩnh vực công nghệ mới, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực tiên phong như trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu lớn, thương mại điện tử, công nghệ tài chính (fintech) và y tế thông minh...

Triển khai các chính sách hỗ trợ tài chính và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư cho nghiên cứu phát triển (R&D). Hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ, tạo điều kiện cho các start-up, các “kỳ lân công nghệ” mang tên Việt Nam vươn tầm quốc tế.

Phương Nga