Khơi thông dòng vốn cho khởi nghiệp sáng tạo

Khu vực trải nghiệm công nghệ tại Techfest 2025 được đặt ngay trên phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm (Hà Nội), thu hút đông đảo người dân, du khách.

Sẽ thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia cho khởi nghiệp sáng tạo

Một trong những định hướng chính sách quan trọng sắp tới là hình thành Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và nghiên cứu xây dựng sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Tại Diễn đàn chính sách quốc gia hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo vừa diễn ra tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) Hoàng Minh thông tin như trên. Theo ông Minh, xu thế chung trên thế giới cho thấy các quốc gia đều đã nhận thức rất rõ vai trò then chốt của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đối với phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều nước đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ bằng việc tăng cường đầu tư cho nghiên cứu, phát triển công nghệ và hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Tại Việt Nam, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định định hướng chiến lược đó. Trong bối cảnh đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn tới, Việt Nam “không còn lựa chọn nào khác” ngoài con đường phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là định hướng nhất quán đã được Đảng và Nhà nước xác lập, xuyên suốt trong các chiến lược phát triển quốc gia.

Trong tiến trình đó, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo được xác định là một thành tố đặc biệt quan trọng, đóng vai trò dẫn dắt, thử nghiệm và lan tỏa các mô hình kinh doanh, công nghệ và phương thức phát triển mới cho toàn bộ nền kinh tế.

Đánh giá về thực trạng trong nước, Thứ trưởng Hoàng Minh cho biết hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đã có những bước phát triển và trưởng thành rõ nét trong thời gian qua. Hiện cả nước có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, hơn 200 tổ chức trung gian hỗ trợ, 2 kỳ lân công nghệ và hơn 20 doanh nghiệp có tiềm năng trở thành kỳ lân.

Một số địa phương như Hà Nội, TPHCM và gần đây là Đà Nẵng đã lọt vào nhóm các thành phố sáng tạo trên thế giới. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam xếp hạng 44/132 quốc gia; chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp xếp thứ 55 toàn cầu; tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái đứng thứ 3 ASEAN và thứ 5 Đông Nam Á.

Dù vậy, khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều hạn chế, đặc biệt là tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi ro chưa thực sự lan tỏa mạnh mẽ; quy mô doanh nghiệp còn nhỏ; dòng vốn đầu tư còn hạn chế. Trong bối cảnh dân số hơn 100 triệu người, lực lượng lao động trẻ, trình độ và khả năng tiếp cận công nghệ ngày càng cao, Việt Nam không thể bỏ lỡ cơ hội phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, quan điểm của Việt Nam là xây dựng một quốc gia “toàn dân khởi nghiệp”, trong đó bất kỳ ai cũng có thể khởi nghiệp dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong dòng chảy đó, các start-up công nghệ giữ vai trò tiên phong, chấp nhận rủi ro cao, tạo ra các đột phá và động lực lan tỏa cho nền kinh tế.

Một trong những công cụ then chốt để thúc đẩy hệ sinh thái này chính là Quỹ đầu tư mạo hiểm. Luật Thủ đô (sửa đổi) và Luật Công nghiệp công nghệ số đã tạo hành lang pháp lý cho việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm ở cả cấp quốc gia và địa phương.

Theo thiết kế, quỹ đầu tư mạo hiểm của Nhà nước cho phép huy động đa dạng nguồn lực, không chỉ từ ngân sách mà còn từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; được đầu tư theo chu kỳ dài hạn 10–15 năm; tập trung vào các lĩnh vực công nghệ chiến lược; thậm chí được phép đầu tư ra nước ngoài để tiếp cận công nghệ mới, tri thức mới, qua đó mang nguồn lực về phục vụ Việt Nam.

“Việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm Nhà nước thể hiện thông điệp rõ ràng của Chính phủ: Không chỉ hỗ trợ bằng chính sách, mà Nhà nước còn trực tiếp tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp” - Thứ trưởng Hoàng Minh nhấn mạnh.

Cùng với đó, Việt Nam đang nghiên cứu khả năng hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt dành cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và các quỹ đầu tư mạo hiểm, qua đó tạo kênh thoái vốn minh bạch, hiệu quả cho cộng đồng khởi nghiệp.

Thu hút nguồn lực từ kiều bào và quốc tế

Tại "Diễn đàn hợp tác quốc tế phát triển đầu tư" do Cục Phát triển Khoa học (Bộ KHCN) và UBND TP Hà Nội tổ chức, Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp Quốc gia Việt Nam (VNSIF) thực hiện trong khuôn khổ Techfest Việt Nam 2025 mới đây, có ý kiến cho rằng, hiện người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ là nguồn lực về tài chính mà còn là nguồn lực về công nghệ, là cầu nối quan trọng đưa doanh nghiệp Việt Nam ra thế giới.

Theo PGS.TS Nguyễn Lân Trung - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài (ALOV), thời gian qua, nền tảng cực kỳ quan trọng, định hướng chiến lược phát triển mới các lĩnh vực khoa học, kinh tế và hội nhập quốc tế với Nghị quyết 57-NQ/TW đột phá khoa học công nghệ. Rồi Nghị quyết 68-NQ/TW lần đầu công nhận kinh tế tư nhân là trụ cột quan trọng nhất của nền kinh tế thị trường. Sự phát triển của kinh tế đất nước coi hàng triệu doanh nhân là lực lượng trọng tâm khi Nhà nước cởi mở với tư duy mới, chắp cánh cho kinh tế tư nhân cất cánh. Còn Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế cũng được coi là một bước đột phá với rất nhiều cơ chế, hệ thống các giải pháp mới để Việt Nam mở cửa một cách toàn diện, đưa quốc tế vào với Việt Nam. Trong đó, có dòng vốn đầu tư mạo hiểm chất lượng cao vào các lĩnh vực công nghệ cho startup đổi mới sáng tạo...

"Chưa bao giờ những giải pháp, việc ký kết mà giữa các quốc gia với Việt Nam là đối tác chiến lược toàn diện nhiều như thời gian gần đây. Đấy là những đột phá không chỉ tạo động lực to lớn trong nước mà còn tác động sâu rộng đến cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài" - ông Trung nêu rõ.

Hiện có khoảng 6,5 triệu người Việt Nam đang sống và định cư ở 130 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thống kê chưa đầy đủ Việt Nam có trên 500.000 trí thức, các doanh nhân có trình độ đại học trở lên... Trong số đó, giữ nhiều vị trí quan trọng trong nghiên cứu khoa học và thị trường kinh tế thương mại. Đây là một lực lượng nên coi như là một nội lực của đất nước trong bối cảnh đổi mới, hội nhập của Việt Nam.

Thời gian tới, ALOV đặc biệt quan tâm kết nối về khoa học công nghệ và đầu tư của kiều bào và trong nước. Mới đây, Hội đã thành lập Diễn đàn Hỗ trợ đầu tư cho người Việt Nam ở nước ngoài (Vietinvest) nhằm tạo những điều kiện thông thoáng, kết nối thuận lợi nhất cho kiều bào đầu tư công nghệ, vốn về trong nước để phát triển sản xuất, kinh doanh.

Thùy Liên