Khơi thông nguồn lực để kinh tế 'vượt bão' và phục hồi

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, bài học thực tiễn qua hơn 35 năm đổi mới, kể cả trong những giai đoạn khó khăn, thử thách khắc nghiệt như trong 2 năm qua có thể nói rằng, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô như là yếu tố “bất biến’’ để ứng với “vạn biến’’ của tình hình kinh tế quốc tế. Theo đó, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu đánh giá khách quan, toàn diện thực trạng kinh tế - xã hội, nhất là tình hình kinh tế vĩ mô, năng lực chống chịu của nền kinh tế Việt Nam, dự báo cho cả năm 2022, 2023.

Quyết sách phục hồi nhanh nhưng thực thi chậm

Trước gợi mở của Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam Lê Tiến Trường, bày tỏ lo lắng khi cầu thị trường thế giới đột nhiên “trở lạnh” do kinh tế suy thoái, lạm phát cao. Nếu trong 8 tháng năm 2022, bình quân mỗi tháng xuất khẩu được 3,7 – 3,8 tỷ USD, nhưng dự kiến 4 tháng cuối năm chỉ được khoảng 3,1 - 3,2 tỷ USD.

Nhiều chính sách hỗ trợ vẫn chưa đến được doanh nghiệp.

Theo đó, Chủ tịch Vinatex kiến nghị cách tiếp cận chính sách mới trong giai đoạn tới cần đảm bảo phát triển của ngành sử dụng nhiều lao động, đó là khi nguồn lực hạn chế cần phải có trọng tâm ưu tiên.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Bùi Trung Nghĩa, chia sẻ cộng đồng DN đánh giá cao các chính sách và giải pháp hỗ trợ phục hồi… Tuy nhiên, số vốn giải ngân các gói hỗ trợ so với kế hoạch còn chậm, nguyên nhân do điều kiện, thủ tục phức tạp, trong đó thủ tục vay vốn hỗ trợ lãi suất chưa thực sự phù hợp và chưa đáp ứng nhu cầu.

Để tiếp tục tạo điều kiện phục hồi kinh tế - xã hội những tháng cuối năm 2022 và năm 2023, Phó Chủ tịch VCCI đề nghị Chính phủ tiếp tục giảm chi phí cho DN, có biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận khoản vốn vay ưu đãi; Có giải pháp hỗ trợ kịp thời một số ngành đang phục hồi mạnh như ngành du lịch, dịch vụ, xuất khẩu…

Đánh giá về chương trình phục hồi kinh tế, TS.Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, Nghị quyết 43 của Quốc hội đã thể hiện tinh thần “ứng vạn biến” rất nhanh, sớm; tiếp theo là Nghị quyết 11 của Chính phủ mang tính chiến lược quan trọng cho giai đoạn tiếp theo. Quyết sách của Quốc hội, Chính phủ rất đúng, rất kịp thời nhưng khi vận hành “đụng” trùng trùng, điệp điệp từ thông tư đến các quy định.

“Quyết sách Quốc hội đưa ra mang tính 'cấp cứu', đáng lẽ xe phải có đèn chạy ưu tiên nhưng tài xế cứ chạy từ từ để an toàn, do đó, từ quyết sách vào thực tiễn còn chậm. Dẫn tới, nhiều DN cần vốn nhưng hấp thụ vốn rất khó khăn, không hấp thụ được. Do đó, phải gỡ khó khăn trong hấp thụ vốn mới phục hồi phát triển được", ông Lịch thẳng thắn.

Bên cạnh đó, ông Lịch cho rằng phải ổn định được lạm phát, giá cả, dự trữ ngoại hối dòng tiền. Từ nay tới cuối năm, dư địa tín dụng còn 4% phải đưa vào được những nơi cần đưa như Nghị quyết 43 của Quốc hội và Nghị quyết 11 của Chính phủ đã nêu.

Giải pháp nào đối phó với khó khăn mới

Trước những khó khăn trên, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà, khẳng định Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai nhanh chóng nhiều biện pháp hỗ trợ cho DN. Tuy nhiên, việc tổ chức triển khai trong thực tế chưa đạt được yêu cầu đặt ra, chưa đáp ứng được kỳ vọng, vẫn còn gặp phải các khó khăn, vướng mắc.

Toàn cảnh Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2022.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng cần tập trung giải quyết một số nhóm khó khăn, vướng mắc. Trước hết là khó khăn về đối tượng được hỗ trợ lãi suất. Nhiều trường hợp khách hàng không hoạt động đơn ngành, mà hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực, gây khó khăn cho việc xác định phạm vi ưu tiên, hỗ trợ. Tuy nhiên, Phó thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14%, không nới thêm để ổn định lãi suất, thanh khoản hệ thống.

Đáng lo ngại những khó khăn đối với nền kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ lớn hơn trong quý IV và 2023. Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương dẫn dự báo của các tổ chức quốc tế về tăng trưởng của Việt Nam. Theo đó, WB dự báo GDP Việt Nam tăng 7,5% năm 2022, nhưng năm 2023 là 6,7%. IMF dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2022 là 7%, tăng so với mức dự báo 6% tại thời điểm 16/5. Năm 2023, tổ chức này hạ dự báo tăng trưởng của Việt Nam về 6,7%, giảm 0,5 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 5.

Cùng đó, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT cũng chỉ ra thách thức khác mà nền kinh tế đang đối mặt, như áp lực lạm phát, tăng chi phí sản xuất, rủi ro về chuỗi cung ứng, nhu cầu các thị trường xuất khẩu lớn, truyền thống suy yếu; khả năng cạnh tranh và giữ ổn định thị trường trong nước...

Ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu giảm thêm thuế với xăng dầu (thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt...), để trình Quốc hội tại kỳ họp sắp tới.

“Bộ Tài chính nghiên cứu kỹ lưỡng, chủ động trong các giải pháp tài khóa, để có các phương án, kịch bản đa dạng ứng phó với tất cả các tình huống diễn biến bất thường. Việc này để có công cụ linh hoạt, ứng phó với các tình huống giá năng lượng, xăng dầu biến động mạnh mẽ, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân”, Thứ trưởng Chi chia sẻ.

Phát biểu kết luận diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu nhiều ý kiến cho rằng, lạm phát cao của thế giới là do đứt gãy nguồn cung, không phải do chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, theo Chủ tịch Quốc hội tùy từng giai đoạn nguyên nhân của lạm phát có lúc do yếu tố đứt gãy nguồn cung, có lúc có yếu tố tiền tệ và có lúc có sự tác động cả hai yếu tố. Do đó, cần kiên định chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ song vẫn có sự linh động.

Về gói tín dụng, Chủ tịch Quốc hội cho biết, tại phiên chất vấn của Quốc hội đã có giải pháp, song với thông điệp nhất quán về kiên định ổn định vĩ mô, bên cạnh giới hạn tổng mức tín dụng còn cần chú trọng về cơ cấu và chất lượng tín dụng, tính toán cơ cấu tín dụng để đưa vốn vào khu vực có nhu cầu thực.

Về các thị trường như chứng khoán, trái phiếu DN, trái phiếu Chính phủ, bất động sản… Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, các loại thị trường đều là mạch máu của nền kinh tế. Do đó cần bảo đảm lưu thông lành mạnh bền vững, tiếp tục hoàn thiện thể chế khơi thông nguồn lực, khắc phục khiếm khuyết và tạo điều kiện phát triển các loại thị trường, thông suốt thị trường trong nước và kết nối với quốc tế.

Ông Andrea Coppola

Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam

Việt Nam đang hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, ổn định kinh tế vĩ mô thông qua chính sách tài khóa mang tính hỗ trợ, chính sách tiền tệ linh hoạt và hệ thống ngân hàng được tăng cường. Để đạt được mục tiêu đó,Việt Nam cần đổi mới mô hình tăng trưởng, đẩy mạnh tích lũy đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Đồng thời, để đạt được bước đột phá, hướng đến phát triển bền vững, Việt Nam cần hướng đến tăng trưởng xanh, đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số để nhanh chóng tăng năng suất.

TS. Cấn Văn Lực

Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia

Bối cảnh hiện nay rất khác trước đây, đặt ra nhiều vấn đề mới vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho Việt Nam. Để tăng năng lực chống chịu, tính tự cường nền kinh tế là chìa khóa để tăng khả năng thích ứng, "sức khỏe" nội tại nền kinh tế xã hội trước những cú sốc từ bên ngoài. Do vậy, các chính sách ổn định kinh tế vĩ mô, chất lượng tăng trưởng cần đồng bộ hơn, cùng chính sách, cơ chế để phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh... Đây là những nhân tố giúp Việt Nam phát triển bền vững, xanh hóa trong tương lai.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam

Trong 8 tháng đầu năm 2022, chúng ta mới chỉ giải ngân đạt 34%. Đây là một nghịch lý, tại sao các DN xây dựng tăng trưởng khá mạnh nhưng giải ngân đầu tư công lại không thể giải ngân nhanh mặc dù tiền có dư. Đây là điều tưởng chừng như vô lý nhưng lại đang tồn tại trong thực tế hiện nay. Vì vậy, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cần xem xét để có giải pháp cho việc vướng mắc về thủ tục đầu tư, thanh toán... Đồng thời, cơ quan quản lý Nhà nước cần triệt để tinh giản các thủ tục hành chính, đặc biệt các thủ tục thanh quyết toán, nhất là các phần việc phát sinh bằng việc kiểm tra, giám sát chặt chẽ, có ghi địa chỉ chịu trách nhiệm trong công tác giải ngân.

Lê Thúy