Khơi thông thị trường trái phiếu tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế tư nhân

Ảnh minh họa.

Tại tọa đàm “Thị trường Vốn Nợ Việt Nam 2025: Nguồn vốn cho khu vực tư nhân trong kỷ nguyên tăng trưởng mới" do FiinRatings phối hợp cùng CGIF (thuộc ADB) tổ chức, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhận định trong 10 tháng qua, Việt Nam đã tiến hành một cuộc cải cách sâu rộng, từ việc tinh gọn bộ máy, kết nối các bộ ngành, địa phương đến triển khai các nghị quyết quan trọng như 168, 57, và 66. Những nỗ lực này đã tạo ra thay đổi lớn cho thị trường và nền kinh tế, ngay cả khi Việt Nam vốn đã có nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, nợ công thấp và tốc độ tăng trưởng cao.

“Nhiều nhà đầu tư và tổ chức quốc tế đánh giá Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên “Đổi mới 2.0”. Giai đoạn này khác biệt căn bản so với thời kỳ Đổi mới năm 1986, khi mục tiêu chính là mở cửa. Hện nay, đổi mới đòi hỏi nguồn vốn lớn cho hạ tầng, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, nên vai trò của thị trường chứng khoán càng quan trọng”, ông Hải cho biết.

THỊ TRƯỜNG NHIỀU TIỀM NĂNG NHƯNG CÒN THÁCH THỨC

Tại tọa đàm, ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Phó Chủ tịch FiinRatings; Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), thông tin đến cuối năm 2024, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đạt khoảng 1,25 triệu tỷ đồng, tương đương hơn 10% GDP.

Con số này còn khá khiêm tốn so với mục tiêu 25% GDP vào năm 2030 mà Chính phủ đề ra và khi đặt cạnh các thị trường trái phiếu doanh nghiệp các nước trong khu vực châu Á (30 - 40% GDP) hay các nền kinh tế phát triển như Mỹ, Nhật Bản (có thể lên tới 100% GDP). "Khoảng cách này cho thấy dư địa phát triển của thị trường trái phiếu Việt Nam là rất lớn", ông Quỳnh cho biết.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Phó Chủ tịch FiinRatings; Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) chia sẻ tại tọa đàm.

Tuy nhiên, con đường phát triển này không hề bằng phẳng, thị trường vẫn đang đối mặt với những điểm nghẽn. Ông Quỳnh cho rằng các nút thắt chính bao gồm: cơ sở nhà đầu tư còn hạn chế và phụ thuộc nhiều vào các ngân hàng; chất lượng và tính minh bạch của trái phiếu phát hành chưa đồng đều; các cơ chế hỗ trợ như bảo lãnh tín dụng, xếp hạng tín nhiệm và quản trị rủi ro chưa phát huy hết hiệu quả.

Bên cạnh đó, hạ tầng thông tin và giám sát cần được cải thiện. Việc khai thông thị trường vốn nợ được xem là điều kiện tiên quyết để hoàn thiện cấu trúc tài chính “ba chân kiềng”: tín dụng ngân hàng, thị trường cổ phiếu và thị trường vốn nợ dài hạn.

Dưới góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Tâm Anh, Phó Tổng Giám đốc Karofi Group, chia sẻ khó khăn mà doanh nghiệp phải đối mặt so với vay ngân hàng, bao gồm thủ tục phức tạp, rào cản về số liệu tài chính và thời gian chuẩn bị kéo dài từ 12 - 18 tháng.

Mặt khác, ông Hoàng Đình Gia, Chuyên gia Đầu tư, CGIF cũng chỉ ra rằng các tổ chức thường gặp phải những trăn trở khi phát hành lần đầu như làm sao xác định khả năng thành công của đợt phát hành, nhận diện nhóm nhà đầu tư mục tiêu và “khẩu vị” của họ, cũng như các chi phí và rào cản liên quan.

CẦN GIẢI PHÁP ĐỒNG BỘ ĐỂ KHƠI THÔNG NGUỒN VỐN

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp thực sự trở thành một kênh dẫn vốn hiệu quả, các chuyên gia cho rằng cần một loạt giải pháp đồng bộ, từ chính sách vĩ mô đến hành động của từng chủ thể tham gia.

Theo Đỗ Ngọc Quỳnh có batrụ cột quan trọng để giúp khơi thông thị trường vốn nợ nói chung và trái phiếu doanh nghiệp nói riêng.

Thứ nhất, thay đổi chính sách, những cái cải cách pháp lý gần đây như Luật chứng khoán năm 2024, Luật doanh nghiệp sửa đổi 2025 và đặc biệt là Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 về phát triển kinh tế tư nhân đã đặt nền tảng quan trọng nâng cao chất lượng, để nâng cao cái chất lượng của tổ chức phát hành, mở rộng cái cơ sở nhà đầu tư. Đây là cái cú hích cần thiết để chào bán ra công chúng trở thành một kênh huy động vốn chủ đạo cho các cái doanh nghiệp tư nhân trong cái thời gian tới đây.

Thứ hai, tăng cường minh bạch thông tin. Các công cụ như xếp hạng tín nhiệm, kiểm toán độc lập và đánh giá rủi ro phải trở thành cơ sở nền tảng để thị trường vận hành một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.

Thứ ba, đa dạng hóa công cụ và mô hình vốn. Bên cạnh các sản phẩm truyền thống, cần phát triển thêm các quỹ đầu tư, các quỹ bảo lãnh mới.

Các chuyên gia, doanh nghiệp thảo luận tại tọa đàm.

Cùng quan điểm, bà Tâm Anh cũng cho rằng để huy động vốn thành công, doanh nghiệp cần bắt đầu sớm, minh bạch thông tin và kiên trì theo đuổi quy trình. Tuy nhiên, cần lưu ý cần có sự cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển, tránh các quy định quá chặt làm nản lòng những dự án tiềm năng.

Đồng thời, bà Tâm Anh cho rằng doanh nghiệp hiện nay phải vừa tuân thủ quy định, vừa đảm bảo hoạt động kinh doanh để tạo ra lợi nhuận trả nợ. Các quy định quá chặt có thể làm nản lòng doanh nghiệp, đặc biệt với những dự án tiềm năng nhưng chưa đạt “chuẩn” do cơ chế. Vì vậy, cần cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư, đặc biệt là các công ty bảo hiểm, nên nhìn nhận toàn diện hơn, không chỉ dựa vào số liệu tài chính mà còn đánh giá dự án, đội ngũ điều hành và chiến lược phát triển. Sự hỗ trợ từ các tổ chức như CGIF cũng rất quan trọng, không chỉ về số liệu mà còn giúp xây dựng hệ thống quản trị, tăng cường niềm tin và thu hút nhà đầu tư mới.

Mặt khác, ông Saurabh Kumar, Giám đốc phụ trách Thị trường Vốn Nợ khu vực Nam Á và Đông Nam Á BNP Paribas, đề xuất cần cải thiện tính thanh khoản để nhà đầu tư dễ dàng mua bán, đồng thời phát triển thị trường phòng ngừa rủi ro, vốn còn hạn chế, để thu hút cả nhà đầu tư trong và ngoài nước. Cùng với đó, doanh nghiệp cần từ bỏ tư duy ngắn hạn, hợp tác chặt chẽ với nhà đầu tư để cùng tìm giải pháp ngay cả trong tình huống khó khăn.

Minh Huy