Khói thuốc thế hệ mới bủa vây người trẻ

Ảo giác nhất thời - trị bệnh suốt đời

Theo chuyên gia Y tế, thuốc lá điện tử ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của giới trẻ và những người xung quanh. Hút thuốc lá điện tử sẽ gây nghiện, làm tổn thương đường hô hấp, tăng nguy cơ bị ngộ độc, co giật, ảo giác. Ngoài ra, hút thuốc lá điện tử sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ, khiến tế bào gốc của não bị hủy hoại, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và tái tạo tế bào cho cơ thể.

Hút thuốc lá điện tử ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên. Theo Bộ Y tế, Việt Nam có 13 triệu người hút thuốc lá và bị ảnh hưởng bởi khói thuốc, có khoảng 20 triệu người nữa bị ảnh hưởng bởi hút thuốc lá thụ động. Mỗi năm, cả nước có ít nhất là 40 nghìn người tử vong vì các bệnh liên quan thuốc lá, trong đó đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi là những nguyên nhân chính.

Thiếu niên 16 tuổi phải nhập viện do bị sốc thuốc lá điện tử.

Mỗi năm, khoa Chống độc của Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu trên 100 ca bị ngộ độc thuốc lá điện tử. Đáng tiếc là, đa số các bệnh nhân đều đang ở độ tuổi thanh thiếu niên. Họ phải điều trị vì bị triệu chứng loạn thần, ảo giác. Thậm chí có những bệnh nhân tổn thương phổi và thần kinh.

Sự nguy hiểm ẩn chứa bên trong thuốc lá điện tử ngày càng gia tăng, với các loại hương liệu và dung dịch trong thuốc lá điện tử liên tục được tạo mới. Các mùi vị hấp dẫn che đậy bên trong là các chất gây ngộ độc. Sau khi được gửi đến Viện Khoa học Hình sự, Bộ Công an để giám định, hầu hết các mẫu dung dịch được xét nghiệm đều có chứa cần sa tổng hợp.

Các mùi vị hấp dẫn che đậy bên trong thuốc lá điện tử là các chất gây ngộ độc.

Trào lưu sử dụng thuốc lá điện tử ở giới trẻ các nước

Với muôn hình muôn vẻ, thuốc lá thế hệ mới rất thu hút người trẻ. Đa số người trẻ hút thuốc lá điện tử coi đây là một cách thể hiện bản thân trước bạn bè, muốn thử cảm giác kích thích. Họ dễ bị ảnh hưởng của các hình thức quảng cáo, tiếp thị thuốc lá điện tử trên mạng xã hội và bị hấp dẫn bởi các sản phẩm thuốc lá điện tử có nhiều màu sắc và hương vị hấp dẫn.

Với giá thành rẻ, kiểu dáng giống đồ dùng như bút, thỏi son, hộp sữa, đồ chơi, có nhiều tính năng phát sáng, nghe nhạc, giá sản phẩm đa dạng, dễ tiếp cận; có sẵn ít nhất 16.000 hương vị khác nhau, trong đó hương kẹo và hương hoa quả chiếm đa số vì hấp dẫn được giới trẻ... các nhà sản xuất và phân phối thuốc lá thế hệ mới đã tích cực "giăng những cái bẫy có vị kẹo” nhắm tới các trường học, trẻ em và thanh thiếu niên.

Tại Việt Nam, những năm gần đây, việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (vape) trong thanh, thiếu niên đang diễn ra khá phổ biến và có chiều hướng gia tăng. Không khó để bắt gặp những người trẻ hút thuốc trên đường, trong khuôn viên trường đại học và bất cứ nơi nào.

Theo Kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng tại 11 tỉnh, thành phố trong học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đặc biệt ở nhóm nữ giới từ 11-18 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3%.

Tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang ngày càng gia tăng trong giới trẻ.

Theo số liệu mới nhất của Tổ chức y tế thế giới, vệc sử dụng thuốc lá điện tử ở những người trẻ tuổi đang vượt quá mức sử dụng của người lớn ở nhiều quốc gia. Ước tính trên toàn cầu hiện nay có 37 triệu trẻ em từ 13 đến 15 tuổi sử dụng thuốc lá, trong đó có thuốc lá điện tử.

Vào năm 2023, thuốc lá điện tử là sản phẩm thuốc lá được sử dụng phổ biến nhất trong học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông ở Mỹ. 46,7% học sinh, sinh viên tại Mỹ cho biết hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử.

Tại vương quốc Anh, theo thống kê của tổ chức từ thiện Hành động về Hút thuốc và Sức khỏe, tỷ lệ thanh thiếu niên từ 11 đến 17 tuổi ở nước này thử nghiệm thuốc lá điện tử đã tăng từ 15,8% vào năm 2022 lên 20,5% vào năm 2023.

Trong khi đó, tỉ lệ người trẻ hút thuốc lá điện tử tại Australia đã gia tăng đến mức đáng báo động. Dữ liệu năm 2023 cho thấy 30% học sinh trung học đã thử hút thuốc lá điện tử ít nhất một lần. Đối với những người trẻ tuổi từ 18-24 tuổi, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử đã tăng đáng kể từ 5,3% vào năm 2019 lên 22% trong năm 2023.

Ước tính trên toàn cầu hiện nay có 37 triệu trẻ em từ 13 đến 15 tuổi sử dụng thuốc lá, trong đó có thuốc lá điện tử.

Mới đây, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo các công ty thuốc lá vẫn nhắm mục tiêu vào giới trẻ thông qua mạng xã hội, các sự kiện thể thao, âm nhạc cũng như các sản phẩm thuốc lá điện tử mới có hương vị, đồng thời đang lôi kéo thế hệ trẻ sử dụng nicotine.

Theo Tiến sĩ Ruediger Krech, Giám đốc Hệ thống Y tế và đổi mới tại WHO: "Nhiều sản phẩm có thiết kế đẹp mắt và nhiều màu sắc hấp dẫn trẻ em và thanh thiếu niên. Mặc dù ngành công nghiệp này vẫn tiếp tục tuyên bố rằng những sản phẩm này dành cho người lớn nhưng thực ra các sản phẩm này được tiếp thị hướng đến những người trẻ tuổi. Mục tiêu của ngành công nghiệp này rất rõ ràng. Thay thế những người sử dụng thuốc lá đã chết và mắc bệnh bằng một làn sóng người dùng mới mắc kẹt trong cơn nghiện. Chúng ta không thể đứng nhìn điều này xảy ra.”

Chính phủ nhiều nước đã công bố một số biện pháp nhằm ngăn chặn người trẻ sử dụng thuốc lá điện tử.

Từ đầu năm 2024, Chính phủ Australia bắt đầu áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn đối với việc nhập khẩu, sản xuất, quảng cáo, cung cấp và sở hữu thương mại tất cả các thiết bị và thành phần thuốc lá điện tử (có và không có nicotine).

Tại Mỹ, nhiều bang đã cấm sử dụng tất cả các sản phẩm thuốc lá, kể cả thuốc lá điện tử, trong khuôn viên trường học kể từ năm 2016.

Còn tại vương quốc Anh, từ năm 2025 sẽ áp dụng các quy định cấm thuốc lá điện tử dùng một lần, hạn chế tinh dầu vị ngọt và trái cây, giới hạn thiết kế bao bì, cách thức trưng bày tại cửa hàng.