Không chủ quan với viêm màng não virus ở trẻ

Chăm sóc và điều trị trẻ nghi mắc viêm màng não virus. Ảnh: BV Lạc Việt.

Thông tin từ Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, thời gian vừa qua, Trung tâm Bệnh nhiệt đới của bệnh viện đã tiếp nhận và điều trị cho nhiều trẻ nhập viện do mắc viêm màng não, nguyên nhân chủ yếu là do Enterovirus.

Đơn cử, trường hợp bé trai 7 tuổi (Hà Nội), có tiền sử khỏe mạnh, khoảng 1 ngày trước khi vào viện, trẻ xuất hiện đau đầu từng cơn, kèm theo nôn và sốt. Gia đình đã đưa trẻ đến một cơ sở y tế để thăm khám. Tại đây các bác sĩ nghi ngờ trẻ mắc viêm màng não và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị.

Sau khi nhập viện, các bác sĩ đã nhanh chóng tiến hành thăm khám lâm sàng và làm các xét nghiệm chẩn đoán bệnh. Kết quả cho thấy trong dịch não tủy của trẻ có nhiều tế bào bạch cầu, chủ yếu là bạch cầu Lympho, xét nghiệm PCR dương tính với Enterovirus. Sau 5 ngày điều trị theo phác đồ viêm màng não do virus, trẻ tỉnh táo, hết sốt, không có biến chứng và đã được xuất viện.

Cũng được chẩn đoán viêm màng não do Enterovirus, bé trai 10 tuổi (ở Hà Nội) nhập viện khi đã bị sốt trước đó 1 ngày tại nhà. Ngoài sốt, trẻ còn bị nôn nhiều, mệt mỏi, đau đầu và cổ cứng. Nhận thấy đây là một trường hợp nghi ngờ viêm màng não nên các bác sĩ đã cho trẻ nhập viện và làm các xét nghiệm chẩn đoán. Kết quả cho thấy trẻ bị viêm màng não do Enterovirus. Sau quá trình điều trị theo phác đồ, trẻ đã được ra viện và không có biến chứng.

Tương tự, trong vòng 1 tháng qua tại Khoa Nhi (Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt - Vĩnh Phúc) đã chẩn đoán và điều trị hơn 50 ca viêm màng não, với số ca nhập viện do viêm màng não không ngừng gia tăng. Nguyên nhân chính đến từ Enterovirus. Một trường hợp bệnh nhi 10 tuổi, có tiền sử khỏe mạnh, trước khi nhập viện, trẻ xuất hiện tình trạng đau đầu dữ dội, li bì, sốt không thuyên giảm dù đã uống thuốc hạ sốt. Tại Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt, các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhi mắc viêm màng não nên đã nhanh chóng tiến hành thăm khám lâm sàng, làm các xét nghiệm cần thiết. Kết quả chọc dịch não tủy xét nghiệm PCR dương tính với Enterovirus. Sau 5 ngày điều trị theo phác đồ, bệnh nhi đã hồi phục hoàn toàn và được xuất viện.

ThS.BS Phan Hồng Sáng - Trưởng Khoa Cấp cứu nhi - Sơ sinh phân tích, đây là thời điểm bệnh viêm màng não do virus ở trẻ bùng phát mạnh. Triệu chứng ban đầu bệnh khá mơ hồ, nên khi trẻ có các dấu hiệu như sốt, ớn lạnh, đau đầu, buồn nôn hoặc nôn, sợ ánh sáng, gáy cứng… ba mẹ không nên loại trừ khả năng con mắc viêm màng não và cần cho con đến viện để được thăm khám kịp thời. Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, triệu chứng thường không điển hình, bao gồm sốt, nôn, thóp phồng, bú kém, ngủ nhiều…

Theo PGS.TS Trần Minh Điển - Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, viêm não màng não là bệnh do viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương (nhu mô não và màng não). Nguyên nhân có thể do vi khuẩn, virus, nấm và kí sinh trùng.

Theo thống kê, tỷ lệ trẻ bị mắc các bệnh lý về viêm màng não nhiễm khuẩn đứng thứ 3 trong số các bệnh lý vào điều trị và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 2 cho trẻ dưới 5 tháng tuổi. Đây là một bệnh lý có tỷ lệ tử vong lên tới 50% nếu không được điều trị, 10 - 20% bị di chứng về thần kinh, giảm thính lực.

Điều đáng nói, nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời trong vòng 24 – 48 giờ khởi bệnh thì tỷ lệ tử vong giảm xuống chỉ còn hơn 10%. Do đó, nhận biết các triệu chứng và hành động nhanh là rất quan trọng.

ThS.BS nội trú Phạm Thị Quế - Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, viêm màng não virus là tình trạng viêm màng não do căn nguyên virus gây nên, bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhưng nguy cơ cao hơn ở những người suy giảm miễn dịch và trẻ em. Căn nguyên gây viêm màng não virus thường gặp nhất bao gồm Enterovirus, Herpesvirus, nhóm Arbovirus (virus viêm não Nhật Bản, virus sốt xuất huyết…).

Trong số này, Enterovirus là một họ virus đường ruột, gồm nhiều loại virus khác nhau và có thể gây bệnh thành dịch. Enterovirus chủ yếu lây qua đường tiêu hóa, nghĩa là người bệnh sẽ đào thải virus qua phân hoặc qua các dịch tiết của đường miệng từ đó lây nhiễm cho trẻ xung quanh. Ngoài gây ra tình trạng viêm màng não, Enterovirus còn gây ra bệnh lý tay – chân – miệng.

Các triệu chứng chính của viêm màng não do virus nói chung và Enterovirus nói riêng có thể xuất hiện đột ngột bao gồm sốt, ớn lạnh, đau đầu, cổ cứng, buồn nôn hoặc nôn, nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng), chán ăn, mệt mỏi.

Đôi khi có các triệu chứng của nhiễm virus (như sổ mũi, ho, đau nhức cơ thể hoặc phát ban, trước khi có triệu chứng của viêm màng não). Ở trẻ sơ sinh, triệu chứng thường không đặc hiệu bao gồm: sốt, nôn, thóp phồng, bú kém, ngủ nhiều…

Để chẩn đoán xác định, trẻ cần được chọc dịch não tủy và làm xét nghiệm PCR để xác định căn nguyên virus. Điều trị triệu chứng hiện đang là phương pháp chính trong quản lý bệnh viêm màng não do virus với các thuốc giảm đau, hạ sốt, giảm viêm và dinh dưỡng nâng cao thể trạng…

BS Phạm Thị Quế cho hay, hiện bệnh viêm màng não do Enterovirus chưa có thuốc đặc trị đặc hiệu và vaccine phòng bệnh, chính vì vậy để phòng bệnh cho trẻ, cha mẹ và người chăm sóc cần hướng dẫn trẻ vệ sinh tay sạch với xà phòng trước khi ăn, sau khi ho, hắt xì, đi vệ sinh.

Thực hiện ăn chín, uống sôi, sử dụng thực phẩm sạch có nguồn gốc rõ ràng. Vệ sinh đồ chơi chung, giữ môi trường sống sạch sẽ, khử trùng các bề mặt tiếp xúc nhiều như tay nắm cửa, bàn, ghế để ngăn ngừa lây lan virus.

Cho trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất khi có dấu hiệu nôn, đau đầu, không đáp ứng với thuốc hạ sốt để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đức Trân