'Không có hóa đơn đầu vào dễ tăng số thuế nộp, gây khó khăn cho doanh nghiệp'

Chia sẻ về hóa đơn đầu vào trong hoạt động kinh doanh, ông Nguyễn Văn Được, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho biết, với hộ kinh doanh kê khai theo Thông tư 40, dù phải ghi chép sổ sách theo Thông tư 88, nhưng hiện nay số thuế vẫn được xác định theo doanh thu nhân tỷ lệ thuế, tương tự hộ khoán. Điểm khác là hộ kê khai phải ghi nhận đúng doanh thu thực tế và xuất hóa đơn đầy đủ khi bán hàng.

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín.

Hiện nay, pháp luật hiện hành chưa yêu cầu hộ kinh doanh phải có hóa đơn đầu vào để tính nghĩa vụ thuế. Nghĩa là dù có hay không có hóa đơn đầu vào thì thuế vẫn tính trên doanh thu bán ra. Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định rõ khi mua hàng, người mua có quyền và nghĩa vụ yêu cầu người bán xuất hóa đơn.

Theo ông Được, việc không có hóa đơn đầu vào sẽ ảnh hưởng đến nhiều quy định pháp luật khác. Trong lĩnh vực quản lý thị trường, nếu không chứng minh được nguồn gốc, hàng hóa có thể bị tịch thu. Khi vận chuyển hàng hóa, nếu cơ quan chức năng kiểm tra mà trong 24 giờ không xuất trình được chứng từ hợp pháp thì hàng sẽ bị xử lý.

Do đó, chuyên gia Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, trước năm 2026, dù chưa ảnh hưởng nghĩa vụ thuế, việc lấy hóa đơn đầu vào vẫn rất quan trọng để chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa.

Đặc biệt, từ năm 2026, khi chuyển sang cơ chế tính thuế theo doanh thu – chi phí (thu nhập chịu thuế), thì hóa đơn đầu vào trở thành bắt buộc. Nếu không có hóa đơn đầu vào, doanh nghiệp/hộ kinh doanh sẽ không được tính chi phí, dẫn đến tăng số thuế phải nộp và gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Văn Được, một số trường hợp pháp luật cho phép không có hóa đơn đầu vào như mua nông sản, lâm sản, thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường; mua đất đá, cát sỏi; mua tài sản của cá nhân không kinh doanh. Tuy nhiên, ông Được chỉ rõ, mua nhưng phải đúng bản chất. Ví dụ mua điện thoại cũ thì được, còn mua ô tô tải, xe bán tải… mà nói “mua của cá nhân không kinh doanh, không có hóa đơn” là không đúng quy định.

Liên quan đến quy định lập hóa đơn đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng, ông Nguyễn Văn Được cho hay, nguyên tắc tại Điều 4 Nghị định 123 (được sửa đổi tại Nghị định 70) là mọi tổ chức, cá nhân bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ đều phải lập hóa đơn giao cho người mua.

Tuy nhiên, Nghị định 70 quy định một số trường hợp cụ thể phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền như: Hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Hộ kinh doanh đã có sẵn hạ tầng máy tính tiền (đang dùng phần mềm MISA, Viettel, VNPT… ). Hộ kinh doanh quy mô lớn, đang thực hiện kê khai thuế.

Ông Nguyễn Văn Được cũng bổ sung, nếu hộ kinh doanh chọn phương pháp kê khai hoặc tự nguyện áp dụng, thì vẫn thực hiện lập hóa đơn theo quy định.

“Từ năm 2026, khi bỏ hình thức thuế khoán, chính sách sẽ thay đổi. Theo Đề án 3389 của Bộ Tài chính, chủ trương chung là mọi hoạt động bán hàng hóa, dịch vụ phải lập hóa đơn trừ một số trường hợp đặc thù theo quy định”, ông Được nói.

An Nhiên