Không làm mất đi vị thế người cha

Nguồn: Tierce Green

Dấu mốc của sự tri ân

Hàng năm, khi tháng 6 về, những dòng thiệp chúc mừng, những lời tri ân, những cái ôm ấm áp lại ngập tràn trên khắp thế giới. Ngày của Cha được tổ chức vào Chủ nhật thứ ba của tháng Sáu, là dịp để tôn vinh những người đã, đang và sẽ đóng vai trò người cha trong mỗi gia đình.

Ngày của Cha bắt nguồn từ câu chuyện thảm họa hầm mỏ ở Monongah, Tây Virginia (Mỹ) vào tháng 12/1907. Vụ tai nạn đã khiến 362 người đàn ông thiệt mạng, trong đó có 250 người đã làm cha, nghĩa là khoảng 1.000 đứa trẻ đã mồ côi cha từ sự việc đau lòng này. Cô Grace Golden Clayton, một người con mất cha trong tai nạn này đã tổ chức một buổi lễ tưởng nhớ đến những người cha xấu số tại nhà thờ địa phương Tây Virginia. Cô đã chọn ngày chủ nhật gần nhất với ngày sinh nhật của cha cô để tổ chức lễ. Đó cũng chính là nguồn gốc của Ngày của Cha, diễn ra lần đầu vào ngày 5/7/1908.

Khoảng 2 năm sau, cô Sonora Smart Dodd, sống ở Shokane, Washington, có người cha là ông William Jackson Smart, từng là cựu chiến binh trong cuộc nội chiến nước Mỹ. Vợ ông chẳng may qua đời khi sinh người con út. Kể từ đó, người cha “gà trống nuôi con” nuôi nấng 6 đứa con đến lúc trưởng thành. Cảm phục trước sự hy sinh và tình yêu thương vô bờ của cha dành cho gia đình, cô Dodd quyết định kêu gọi thành lập một ngày để tưởng nhớ công ơn người cha. Ngày lễ của Cha đã được chính thức tổ chức vào năm 1910 và trở thành quốc lễ của Mỹ sau đó lan ra nhiều nước trên thế giới.

Tại Việt Nam, mặc dù Ngày của Cha chưa chính thức trở thành lễ kỷ niệm chung nhưng nhiều bạn trẻ đã hưởng ứng. Nhiều người nghỉ phép về quê thăm gia đình và tỏ lòng tôn kính đến người cha thương yêu. Một số người đưa cha và gia đình đi ăn tối ở một nhà hàng hoặc mua những món quà nhỏ, ý nghĩa tặng cha. Ở nhiều trường mẫu giáo, các em nhỏ được giáo viên hướng dẫn làm hoa giấy, thiếp chúc mừng để làm quà mang về tặng cha trong dịp kỷ niệm đặc biệt...

Làm mẹ thật khó nhưng làm cha cũng chẳng hề dễ dàng

Dù kỷ niệm hay không kỷ niệm, nhưng cũng như Ngày của Mẹ, Ngày của Cha luôn có giá trị của riêng mình, đó là nhắc nhớ mỗi chúng ta nhớ rằng: có một người đàn ông lặng lẽ đi phía sau thành công của con cái, một người vừa nghiêm khắc, vừa bao dung, dù ít nói nhưng luôn là chỗ dựa mỗi khi ta cần.

Có câu chuyện kể rằng, năm 2013, khi đó, thị trấn Yubetsu, đảo Hokkaido (Nhật Bản) đối mặt với những cơn gió rét mạnh tới 109km/h và nhiệt độ hạ xuống mức -6 độ C. Trong cơn bão tuyết, ông Okada đã quàng tay ôm lấy con gái và cố gắng dùng hơi ấm cơ thể che chắn cho con. Ông cũng cởi chiếc áo khoác trên người để ủ ấm cô bé khỏi cái lạnh cắt da, cắt thịt. Cuối cùng, người bố đã qua đời trong cơn bão tuyết, trong khi con gái ông, bé Natsune, được tìm thấy trong tình trạng yếu ớt, lạnh cóng. Thông tin cuối cùng mà người nhà cung cấp về hai người là vào 4 giờ chiều ngày 2/3/2013, ông Okada tới đón con ở trường. Sau đó họ mất tích, đúng lúc bão tuyết hoành hành. Mẹ của bé Natsune đã mất cách đây 2 năm vì bệnh tật. Vì vậy, cuộc sống của ông Okada luôn xoay quanh con gái, ông dành hết tình thương để bù đắp, chăm sóc cho con.

Ở một câu chuyện khác, con gái kết hôn mà không được sự đồng ý của cha, sau lại ly hôn. Hai cha con vì vậy mà không nhìn mặt nhau. Con gái nghèo khó chật vật nuôi một đứa con nhỏ. Mẹ thương con gái, khuyên con nhân lúc cha ra khỏi nhà đi tản bộ thì dắt cháu đến nhà ăn bữa cơm. Vậy là nhân lúc cha đi vắng, con gái thường xuyên dẫn con về nhà mẹ ăn cơm. Cho đến một hôm trời mưa, hai cha con vô tình gặp nhau ở trong sân. Tránh cũng không được, người cha bối rối nói: “Lần sau con về nhà ăn cơm không cần phải lén lút nữa, làm cha trời mưa to cũng phải đi ra ngoài!”.

Không phải ngẫu nhiên mà khi nhắc đến cha, người ta luôn ví công lao của người tựa non cao, biển rộng - những thứ vĩ đại nhưng rất đỗi âm thầm. Khác với mẹ dịu dàng, gần gũi và hay thể hiện tình cảm dành cho con; cha thường nghiêm khắc, đôi khi khó tính và rất kiệm lời. Sự cứng rắn của người đàn ông, áp lực của bổn phận làm trụ cột gia đình khiến cho việc thể hiện tình cảm của cha dành cho con trở nên vụng về, vô tình khiến mối quan hệ thêm xa cách. Nhưng khi lớn lên, chúng ta phải thầm cảm ơn những lần dạy dỗ, những bài học vô giá từ đấng sinh thành của mình.

Làm cha thời đại 4.0 - thách thức kép

Ở thời đại 4.0 với những đột phá công nghệ, toàn cầu hóa và sự thay đổi nhanh chóng về giá trị xã hội đang tạo nên những thách thức mới, phức tạp và chưa từng có tiền lệ đối với vai trò làm cha. Nếu như trước đây, người cha chỉ cần đáp ứng các chuẩn mực “trụ cột kinh tế, đạo đức gia phong và bảo vệ gia đình” thì hôm nay, người cha thời đại mới phải đối mặt với một “thách thức kép” vừa về vật chất, vừa về tinh thần, vừa về tri thức, vừa về cảm xúc.

Nguồn: Tierce Green

Cụ thể, sự xuất hiện của công nghệ mới như tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, blockchain, big data... khiến nhiều ngành nghề bị xáo trộn mạnh mẽ. Người cha vốn được kỳ vọng là người kiếm tiền chính trong nhiều gia đình, giờ đây buộc phải liên tục học hỏi, nâng cấp kỹ năng, thích ứng với sự đào thải khắc nghiệt của thị trường lao động. Hơn nữa, các rủi ro vĩ mô như đại dịch COVID-19, lạm phát, suy thoái kinh tế toàn cầu... khiến nhiều ông bố phải vật lộn giữa việc giữ được công việc, tăng thu nhập, đồng thời vẫn lo lắng cho tương lai học vấn, y tế, an sinh của cả gia đình.

Khác với mô hình cha mẹ truyền thống “cha nghiêm - mẹ hiền”, xã hội hiện đại đòi hỏi người cha tham gia sâu hơn vào việc nuôi dạy, đồng hành cảm xúc với con cái. Trẻ em ngày nay lớn lên trong môi trường đầy thách thức về tinh thần: áp lực học tập, khủng hoảng bản sắc, sự cô lập tâm lý, nghiện mạng xã hội... Điều đó khiến người cha không còn đứng ở vai trò xa cách, mà phải học cách lắng nghe, thấu hiểu, trò chuyện như một người bạn đồng hành. Họ phải nắm bắt được những tín hiệu cảm xúc tinh tế từ con, học cách giáo dục tích cực, kiểm soát cảm xúc bản thân và điều chỉnh phong cách nuôi dạy theo từng giai đoạn phát triển tâm lý của trẻ.

Con trẻ lớn lên cùng AI, ChatGPT, TikTok, game online, mạng xã hội, blockchain... tạo ra những “ngôn ngữ số” khác biệt. Nếu không chịu khó tiếp cận, người cha dễ bị gạt ra khỏi thế giới nội tâm của con. Do đó, nhiều người cha thời đại mới buộc phải “làm học trò công nghệ của chính con mình”, chủ động tìm hiểu cách con giao tiếp, giải trí, học tập và kết nối xã hội. Chỉ bằng cách ấy, người cha mới duy trì được sợi dây gắn kết, làm chỗ dựa cho con ngay trong chính không gian số của thời đại.

Bên cạnh đó, người cha ngày nay còn phải đóng vai trò như người dẫn dắt trong các bài học nhạy cảm về giới tính, tình dục an toàn, tôn trọng sự đa dạng và khác biệt, những điều mà thế hệ cha ông trước chưa từng phải đối mặt. Ở đây, sự hiện diện của người cha không chỉ đơn thuần là “cấm đoán” hay “định hướng áp đặt” mà phải đồng hành như một người định hướng giá trị, tôn trọng đối thoại, giúp con nhận thức đúng về nhân cách, trách nhiệm với bản thân, với người khác và với xã hội.

Trong khi xã hội hiện đại đề cao tốc độ, năng suất và hiệu quả, thì quỹ thời gian dành cho gia đình của người cha lại ngày càng teo tóp. Không ít ông bố vì mải mê với công việc mà dần trở thành “người cha vắng mặt” trong cuộc đời con trẻ. Cân bằng giữa áp lực mưu sinh với trách nhiệm gia đình trở thành bài toán đầy thử thách. Điều này đòi hỏi người cha phải biết quản trị thời gian, chủ động thiết lập “thời gian chất lượng” dành cho gia đình: bữa cơm tối không điện thoại, cuối tuần đi chơi cùng con, tham gia các hoạt động trường lớp, câu lạc bộ cùng trẻ...

Có thể thấy, làm cha thời đại 4.0 không còn đơn thuần là “một người đàn ông biết kiếm tiền”, mà là hành trình học hỏi không ngừng, vừa làm kinh tế, vừa làm thầy, vừa làm bạn, vừa là chuyên gia tâm lý cho chính con cái của mình. Những áp lực có tên và không tên có thể khiến người cha thời đại 4.0 đứng trước những nguy cơ suy sụp về tinh thần khi bị kẹt giữa vòng xoáy: vừa muốn kiếm tiền tốt hơn cho gia đình, vừa cảm thấy tội lỗi khi thiếu thời gian với con, vừa không biết chia sẻ với ai về những lo toan chất chồng.

Do đó, nhân Ngày của Cha, hôm nay và 364 ngày còn lại trong năm, hãy dành cho cha những cái ôm, lời cảm ơn, buổi trò chuyện - món quà giản dị nhưng ý nghĩa, vì cả cuộc đời những người cha cũng chỉ mong có vậy từ con mình.

Hồng Minh