Không phải cứ dùng thuốc nam là tốt

(Ảnh minh họa)

Mới đây chúng tôi ra thăm một người bạn lính về hưu đã lâu, đang điều trị tích cực ở bệnh viện Bạch Mai. Ông vốn khỏe mạnh, hơn 70 tuổi không có bệnh nền, khám sức khỏe định kỳ, các chỉ số luôn “đẹp như tranh vẽ”. Thế nhưng, do dùng thảo dược để bồi bổ sức khỏe không đúng cách mà suýt nữa nguy hiểm đến tính mạng.

Nghe mấy ông bạn cùng chơi Pickleball khuyên nên dùng hoa đu đủ đực ngâm mật ong để cải thiện sức khỏe, ông đã tin tuyệt đối, dùng không đúng cách, không đến bệnh viện khám tổng quát để nghe tư vấn của bác sĩ. Hậu quả, sau một thời gian ông bị suy gan cấp, men gan tăng hàng trăm lần. Ông chỉ đi khám bệnh viện khi cơ thể mệt mỏi, da vàng bủng. Bác sĩ phát hiện ông bị viêm gan ứ mật dẫn tới vàng da, vàng mắt, men gan tăng rất cao so với bình thường.

Ông cựu chiến binh vẫn còn may khi kịp tới đến bệnh viện để khám nếu không cứ nghĩ mình đang dùng “thần dược” mỗi ngày. Các bác sĩ khoa Đông y khuyến cáo, những người có cơ thể hàn, có tiền sử dị ứng phấn hoa không được sử dụng hoa đu đủ đực để tránh nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Không nên sử dụng quá nhiều dễ gây đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy. Không dùng kết hợp hoa đu đủ đực với đậu xanh, cà pháo, măng chua, chất kích thích, rượu bia, thuốc lá...

Từ chuyện về hoa đu đủ đực, nói rộng sang chuyện “cây cỏ quanh ta” có tác dụng chữa bệnh. Đó là cả một “kho thuốc quý” hàng trăm loài trên khắp mọi miền đất nước, nhất là ở các tỉnh miền núi, Tây Nguyên. Nào là sâm Ngọc Linh, xạ đen, mướp đắng, vòi voi, mã đề, lá sen, rau má, cỏ xước, gừng, quế, bạc hà...

Cây thuốc nào cũng quý nhưng cũng có mặt trái nếu dùng không đúng cách. Bởi vậy, các thầy thuốc khuyên rằng, nguyên tắc chung khi dùng thảo dược là phải nhớ điều này, không phải lúc nào cũng an toàn tuyệt đối (điều này thì dùng thuốc tây cũng tương tự, có mặt lợi và mặt hại).

Cần chú ý thời gian sử dụng, liều lượng, người dùng khác nhau thì đơn thuốc khác nhau (người già, trẻ em, phụ nữ có thai, người có bệnh mạn tính). Nếu đang uống thuốc tây càng phải cẩn trọng vì có thể tương tác.

Các thầy thuốc Đông y không khuyên ai cũng dùng một loại cây giống nhau. Mỗi người có thể trạng (hàn-nhiệt, hư-thực) khác nhau cho nên phải được “bốc thuốc” khác nhau. Chẳng hạn, xạ đen tuy có tính mát nhưng người tỳ vị hư hàn uống vào càng mệt. Cẩn trọng xuất xứ dược liệu, bởi trên thị trường, nhiều loại thuốc nam, thuốc bắc bị phun thuốc, tẩm lưu huỳnh. Lại cũng có những trường hợp nhầm lẫn các loại thuốc, ví dụ, nhầm xạ đen với xạ vàng, khi dùng có thể độc hại.

Điều cần lưu ý là, các loại thảo dược dù tốt đến mấy cũng chỉ nên dùng dưới dạng hỗ trợ, không thay thế thuốc điều trị đặc hiệu, và cũng không nên dùng kéo dài ngày này sang tháng khác. Đông y thường khuyên dùng đơn thuốc do thầy thuốc chỉ định, theo đợt từ 10 đến 15 ngày, sau đó nghỉ để cơ thể điều hòa.

Người dùng có hiểu biết về cách chăm sóc sức khỏe, cách dùng thuốc là điều quan trọng, nhưng lại rất cần sự hướng dẫn, điều trị đúng cách của thầy thuốc. Trong 9 điều y huấn của Hải Thượng Lãn Ông, điều đầu tiên là: “Phàm người học (Đông Y) tất phải hiểu thấu lý luận đạo Nho, có thông lý luận Nho học thì học Y mới dễ. Nên luôn luôn nghiên cứu các sách Y xưa, nay, luôn phát huy biến hóa, thâu nhập được vào Tâm, thấy rõ được ở mắt thì tự nhiên ứng vào việc mà không phạm sai lầm” .

Đây vẫn là chỉ dẫn quý báu trong mọi thời đại, là ngọn đuốc sáng cho cả thầy thuốc và người dùng thuốc, biết cách chăm lo cho chính mình, cho cả cộng đồng, dân tộc khỏe mạnh.

Hải Đường