Không quân Mỹ đã gây thiệt hại thế nào cho các cơ sở hạt nhân Iran?

Đêm 22/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Không quân Mỹ đã tấn công thành công 3 địa điểm hạt nhân ở Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Isfahan.

Kênh NPR dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết cuộc tấn công đã tàn phá chương trình hạt nhân của nước này. Tuy nhiên, các chuyên gia độc lập phân tích hình ảnh vệ tinh thương mại tin rằng, doanh nghiệp hạt nhân lâu đời của Iran vẫn chưa bị phá hủy hoàn toàn.

"Cuối cùng thì vẫn có một số thứ thực sự quan trọng chưa bị tấn công", Jeffrey Lewis, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury ở Monterey, người theo dõi các cơ sở hạt nhân của Iran, nói.

Cận cảnh các vũ khí Mỹ sử dụng tấn công Iran Trong chiến dịch mang mật danh “Búa Đêm” hôm 21/6, Mỹ đã dùng 7 oanh tạc cơ tàng hình B-2 mang theo 14 quả bom xuyên boongke GBU-57 loại cực mạnh, hơn 20 tên lửa hành trình Tomahawk và nhiều tiêm kích bay phía trước đội hình B-2 với vai trò mồi nhử.

Fordow - Phá núi chưa chắc phá được lòng đất

Fordow là cơ sở làm giàu hạt nhân quan trọng nhất của Iran, được xây dựng sâu bên trong một ngọn núi để bảo vệ khỏi các cuộc tấn công. Các sảnh chính của Fordow được cho là nằm sâu khoảng 80-90 m dưới lòng đất.

Trong chiến dịch “Búa Đêm” hôm 21/6, Mỹ đã sử dụng sáu máy bay ném bom B-2 để thả 12 quả bom "phá boongke" xuống địa điểm này.

Ảnh vệ tinh chụp cơ sở hạt nhân Fordow của Iran, chụp ngày 22/6 bởi Maxar.

Một phân tích của CNN về hình ảnh vệ tinh cho thấy, các cuộc không kích của Mỹ đã để lại ít nhất 6 hố bom lớn tại địa điểm Fordow. Các hố bom có thể được nhìn thấy dọc theo một sườn núi chạy qua khu phức hợp ngầm này.

Rafael Grossi, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc, nói với CNN rằng, đã có một "tác động động học trực tiếp" lên Fordow nhưng vẫn còn quá sớm để đánh giá liệu nó có gây ra thiệt hại bên trong cho địa điểm ngầm hay không.

N.R. Jenzen-Jones, chuyên gia về đạn dược và Giám đốc công ty nghiên cứu Armament Research Services (ARES), đồng tình rằng, có các hố bom lớn hơn ở trung tâm, trong đó hai nhóm có hình dạng bất thường, cho thấy nhiều loại đạn dược đã tấn công cùng một vị trí chính xác.

"Điều này phù hợp với lý thuyết về một cuộc tấn công vào một mục tiêu chôn sâu như địa điểm Fordow, đòi hỏi nhiều loại đạn dược xuyên giáp được phân phối chính xác và được hiệu chỉnh cẩn", ông Jenzen-Jones nói thêm.

Hình ảnh vệ tinh này cho thấy cơ sở làm giàu Fordow ở Iran sau các cuộc không kích của Mỹ ngày 22/6. Ảnh: Maxar Technologies thông qua CNN.

Hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy những thay đổi đáng kể về màu sắc của sườn núi nơi đặt cơ sở này. Theo đó, một khu vực rộng lớn đã bị phủ một lớp tro xám sau các cuộc không kích.

Phân tích của CNN về hình ảnh thu thập được trước các cuộc không kích của Mỹ cũng cho thấy, phía Iran đã thực hiện gia cố các lối vào đường hầm được cho là dẫn vào cơ sở ngầm, có khả năng là để chuẩn bị cho một cuộc không kích sắp tới. Theo đó, đất được chất đống trước ít nhất 2 trong số 6 lối vào hầm ngầm Fordow.

Natanz và Isfahan - Tấn công chính xác nhưng uranium đã đi đâu?

Natanz là địa điểm đặt trung tâm làm giàu hạt nhân lớn nhất của Iran và là mục tiêu trong cuộc tấn công đầu tiên của Israel vào Iran vào ngày 13/6. Địa điểm này có 6 tòa nhà trên mặt đất và 3 công trình ngầm, nơi chứa các máy ly tâm - một công nghệ quan trọng trong quá trình làm giàu hạt nhân, biến uranium thành nhiên liệu hạt nhân.

Các cơ sở trên mặt đất đã bị hư hại trong cuộc tấn công đầu tiên của Israel. IAEA cho biết các cuộc tấn công đã làm hỏng cơ sở hạ tầng điện tại nhà máy.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy hai hố bom phía trên các hành lang ngầm tại Cơ sở hạt nhân Natanz sau khi địa điểm này bị Mỹ ném bom vào ngày 22/6. Ảnh: Maxar Technologies thông qua CNN.

Không quân Mỹ cũng nhắm mục tiêu vào Natanz trong chiến dịch “Búa Đêm”. Một quan chức Mỹ cho biết, máy bay ném bom B-2 đã thả hai quả bom phá boongke xuống địa điểm này. Các tàu ngầm của Hải quân Hoa Kỳ cũng đã bắn 30 tên lửa hành trình TLAM vào Natanz và Isfahan, địa điểm thứ 3 của Iran mà Mỹ nhắm tới.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy, hai hố bom mới đã xuất hiện tại địa điểm này. Các hố bom - một hố có đường kính khoảng 5,5 m, hố còn lại khoảng 3,2 m, theo hình ảnh Maxar, nằm ngay phía trên các phần của khu phức hợp nằm dưới lòng đất.

Hiện tại, mức độ thiệt hại dưới lòng đất tại địa điểm này vẫn chưa rõ ràng.

Trong khi đó, Isfahan, ở miền Trung Iran, là nơi có khu phức hợp nghiên cứu hạt nhân lớn nhất của Iran.

Iran đáp trả Israel bằng tên lửa 'Phá Thành' sau khi bị Mỹ tấn công Trả đũa các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào cơ sở hạt nhân, Iran đã phóng loạt 40 tên lửa mới vào Israel vào 22/6, đánh dấu lần đầu triển khai loại tên lửa đạn đạo đa đầu đạn Kheibar Shekan hay còn được mệnh danh là “Phá Thành”.

Theo Sáng kiến đe dọa hạt nhân phi lợi nhuận (NTI), cơ sở này được xây dựng với sự hỗ trợ của Trung Quốc và được đưa vào hoạt động vào năm 1984. NTI cho biết có khoảng 3.000 nhà khoa học làm việc tại Isfahan và địa điểm này "bị nghi ngờ là trung tâm" của chương trình hạt nhân Iran.

Sau các cuộc không kích của Mỹ, ít nhất 18 công trình bị phá hủy hoặc bị phá hủy một phần có thể được nhìn thấy trong hình ảnh vệ tinh. Địa điểm này bị đen rõ rệt do mức độ đổ nát sau các cuộc không kích đêm 22/6 vừa qua.

Hình ảnh Isfahan từ vệ tinh trước cuộc không kích của Mỹ. Ảnh: Maxar Technologies.

Các báo cáo ban đầu cho thấy Mỹ cũng đã tấn công các khu phức hợp đường hầm gần địa điểm Isfahan, nơi Iran thường lưu trữ uranium đã làm giàu.

Nếu được xác nhận, điều này chứng minh rằng, Mỹ đang cố gắng loại bỏ kho uranium của Iran đã được làm giàu tới 20% và 60%. Uranium cấp vũ khí được làm giàu tới 90%.

Một đánh giá được công bố hôm 22/6 bởi Viện Khoa học và An ninh Quốc tế cho biết, Isfahan đã bị "thiệt hại nặng nề".

Viện này cho rằng, cơ sở chuyển đổi uranium chính của khu phức hợp, nơi chuyển đổi uranium tự nhiên thành dạng uranium đưa vào máy ly tâm khí, đã "bị hư hại nghiêm trọng".

Các lối vào đường hầm dẫn vào bên trong của khu cũng được quan sát thấy bị hư hại, với ít nhất 3 trong số 4 lối vào đường hầm đã bị sập.

Viện này cho biết trên CNN rằng, hình ảnh vệ tinh từ hôm Thứ Sáu - hai ngày trước cuộc không kích của Mỹ, cho thấy các lối vào đường hầm được lấp đất lại. Đây có thể là một biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn vụ nổ hoặc ngăn chặn sự phát tán vật liệu nguy hiểm thoát ra khỏi cơ sở.

Mặc dầu vậy, chưa thể xác minh độc lập các báo cáo về việc những khu phức hợp đường hầm gần địa điểm Isfahan đã bị nhắm mục tiêu trong chiến dịch Búa Đêm.

Hình ảnh isfahan sau cuộc không kích ngày 22/6 của Mỹ. Ảnh: Maxar Technologies.

Trước đó, tại cuộc họp báo của Lầu Năm Góc sau khi không kích vào Iran, Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, cho biết một tàu ngầm Hoa Kỳ đã phóng hơn một chục tên lửa hành trình tấn công mặt đất Tomahawk vào các mục tiêu cơ sở hạ tầng quan trọng trên mặt đất tại địa điểm Isfahan.

Búa Đêm - Chiến dịch đánh trúng nhưng chưa đủ sâu

Mặc dù Bộ trưởng Ngoại giao Iran cho biết Mỹ đã vượt qua "ranh giới đỏ rất lớn", các nhà lãnh đạo Iran khác đã hạ thấp tác động của các cuộc không kích. Manan Raeisi, một nhà lập pháp đại diện cho thành phố Qom, gần Fordow, cho biết thiệt hại từ cuộc tấn công là "khá hời hợt".

Jeffrey Lewis, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury ở Monterey, cho biết cuộc tấn công dường như không ảnh hưởng đến kho dự trữ uranium làm giàu cao của Iran. Ông cho rằng, Iran vẫn còn những nguyên liệu này và thế giới vẫn không biết họ giấu ở đâu.

David Albright, chủ tịch Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, đơn vị đã theo dõi chặt chẽ chương trình hạt nhân của Iran trong nhiều năm, cũng đồng ý rằng, Iran vẫn còn một lượng lớn uranium làm giàu. Vì vậy, mọi chuyện vẫn chưa kết thúc.

Để chứng minh các cuộc tấn công có thể đã bỏ sót các kho dự trữ uranium, cả Albright và Lewis đều chỉ ra hình ảnh vệ tinh thương mại từ những ngày trước cuộc tấn công.

Theo đó, các hình ảnh cho thấy xe tải ở hai địa điểm chính là Isfahan và Fordo đang niêm phong các đường hầm lối vào các cơ sở ngầm được Iran sử dụng để lưu trữ uranium. Điều này có thể là để chuẩn bị cho một cuộc tấn công của Mỹ.

Cả hai chuyên gia đều tin rằng, Iran có thể đã di chuyển uranium đã làm giàu ra khỏi các địa điểm trên trước khi bị tấn công. Vì hình ảnh cho thấy có những chiếc xe tải dường như đang chở đồ đạc đi.

Mặc dù Albright tin rằng chương trình đã bị chậm lại đáng kể, nhưng ông nghĩ rằng nó vẫn có thể được tái lập. Nguyên nhân, theo Albright, Uranium có thể đã được di chuyển đến một cơ sở bí mật khác, nơi nó có thể được làm giàu đến mức 90% cần thiết cho một vũ khí hạt nhân trong một thời gian tương đối ngắn.

Khói bốc lên gần cơ sở hạt nhân Fordow sau không kích của Mỹ Video do truyền thông Iran ghi lại cho thấy khói đen bốc lên gần cơ sở Fordow, sau cuộc không kích đêm 21/6 do Mỹ tiến hành nhằm vào ba địa điểm hạt nhân của Iran. Theo CNN, vị trí quay cách Fordow khoảng 13 km.

Khánh Nguyên