Khu kinh tế Nghi Sơn - 'đầu tàu' tăng trưởng, đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh

Từ vùng biển hoang sơ đến trung tâm công nghiệp trọng điểm

Cách đây gần hai thập kỷ, vùng biển Nghi Sơn (Thanh Hóa) vẫn là nơi heo hút, những làng chài nghèo nép mình bên bờ sóng. Từ vùng đất ven biển còn nhiều khó khăn, hôm nay Nghi Sơn đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm công nghiệp - năng lượng trọng điểm của Việt Nam, với cảng biển nước sâu, khu công nghiệp hiện đại và Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn - biểu tượng cho bước chuyển mình mạnh mẽ của Thanh Hóa trên bản đồ kinh tế quốc gia.

Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn - biểu tượng cho bước chuyển mình mạnh mẽ của Thanh Hóa. Ảnh: Lê Dương

Khu kinh tế Nghi Sơn (KKT) được thành lập năm 2006, có diện tích quy hoạch hơn 180 nghìn ha (gồm 66 nghìn ha đất liền và 114 nghìn ha mặt biển). Sau gần 20 năm phát triển, Nghi Sơn đã trở thành trung tâm công nghiệp nặng, năng lượng, hóa dầu và cảng biển tổng hợp lớn nhất khu vực miền Trung.

Với 55 phân khu chức năng, Nghi Sơn được xác định là 1 trong 8 khu kinh tế ven biển trọng điểm của cả nước. Từ khi thành lập đến nay, KKT đã thu hút được 733 dự án đầu tư, trong đó có 75 dự án FDI. Hiện nay, nhiều dự án quy mô lớn trong KKT đã vận hành ổn định, giữ vai trò động lực tăng trưởng chủ lực, như Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Nhiệt điện Nghi Sơn 1 và 2, Xi măng Nghi Sơn, các dự án luyện kim, vật liệu xây dựng... Các dự án này góp phần thúc đẩy hình thành hệ sinh thái công nghiệp liên hoàn tại khu vực Nam Thanh - Bắc Nghệ. Cùng với đó, hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong KKT được từng bước đầu tư đồng bộ. Toàn khu vực có hơn 100.000 lao động, mức thu nhập bình quân 7,5 triệu đồng/tháng.

Điểm nhấn quan trọng nhất của KTT là Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn, dự án trọng điểm quốc gia với tổng vốn đầu tư hơn 9 tỷ USD, có công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm, đáp ứng khoảng 35 - 40% nhu cầu xăng dầu trong nước.

Một góc vùng biển Nghi Sơn. Ảnh: Lê Dương

Nhà máy đi vào hoạt động đã tạo cú hích mạnh mẽ cho kinh tế Thanh Hóa, đưa giá trị sản xuất công nghiệp tăng gấp nhiều lần, GRDP tăng bình quân trên 10%/năm, giúp Thanh Hóa trở thành một trong bốn tỉnh có tốc độ tăng trưởng cao nhất cả nước. Nhiều ngành phụ trợ như cơ khí, vận tải, xây dựng, logistics… cũng phát triển theo, hình thành chuỗi giá trị công nghiệp khép kín quanh khu vực cảng Nghi Sơn.

Nhờ sự phát triển của các doanh nghiệp trong khu kinh tế, thu ngân sách Nhà nước của Thanh Hóa tăng mạnh, nhiều năm liền nằm trong nhóm 10 địa phương có số thu cao nhất cả nước. Năm 2024, tổng thu ngân sách của tỉnh ước đạt hơn 50.000 tỷ đồng, trong đó riêng khu vực Nghi Sơn đóng góp hơn một nửa.

Hướng đến cảng biển tổng hợp quốc gia

Trong định hướng phát triển đến năm 2030, Thanh Hóa xác định Khu kinh tế Nghi Sơn là trung tâm động lực, nhưng không chỉ tập trung vào dầu khí và công nghiệp nặng như trước. Tỉnh đang thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực năng lượng sạch, công nghiệp vật liệu mới, điện khí LNG, chế biến sâu và công nghệ cao.

Cảng Nghi Sơn đón nhiều tàu hàng có trọng tải nghìn tấn. Ảnh: Lê Dương

Theo ông Trịnh Huy Triều - Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Nghi Sơn, trong báo cáo tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa vừa qua, bên cạnh những kết quả đạt được, sự phát triển của Nghi Sơn vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Một số hạ tầng chiến lược chưa hoàn thiện, nhiều dự án triển khai chậm. Công tác giải phóng mặt bằng còn khó khăn. Nguồn nhân lực chất lượng cao thiếu hụt, trong khi thủ tục hành chính vẫn cần tiếp tục cải cách mạnh mẽ. Đây là những “điểm nghẽn” cần sớm được tháo gỡ trong giai đoạn tới.

Để hiện thực hóa mục tiêu đưa Nghi Sơn trở thành trung tâm đô thị - công nghiệp và dịch vụ xanh, thông minh, hiện đại; đưa cảng tổng hợp Nghi Sơn trở thành cảng tổng hợp quốc gia, trung tâm logistics của khu vực, một trong những trung tâm cảng biển quốc tế ở phía Bắc, theo ông Triều, cần hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển Khu kinh tế Nghi Sơn với tầm nhìn dài hạn, gắn chặt với chiến lược phát triển chung của tỉnh và cả nước. Quy hoạch phải đi trước một bước, bảo đảm tính đồng bộ, hiện đại và khả năng kết nối vùng.

Trọng tâm là phát triển hạ tầng chiến lược, đặc biệt là hệ thống cảng biển và dịch vụ logistics, nhằm đưa Nghi Sơn trở thành trung tâm giao thương quốc tế, cửa ngõ kinh tế quan trọng của khu vực Bắc Trung Bộ.

Lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa tháo gỡ "điểm nghẽn" sớm đưa Nghi Sơn trở thành trung tâm giao thương quốc tế. Ảnh: Lê Dương

Cùng với đó là xây dựng hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, hiện đại hóa hệ thống giao thông, mở rộng cảng biển và phát triển các khu đô thị, khu dịch vụ quanh khu kinh tế. Việc hoàn thiện hạ tầng không chỉ phục vụ Nghi Sơn mà còn kết nối toàn vùng Nam Thanh - Bắc Nghệ, hình thành trục tăng trưởng ven biển Bắc Trung Bộ.

“Trong giai đoạn tới, Thanh Hóa cần tiếp tục tái cơ cấu kinh tế, nâng cao năng lực của các doanh nghiệp trong tỉnh, khuyến khích khu vực tư nhân và các doanh nghiệp nhỏ, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng công nghiệp Nghi Sơn. Với vị trí địa chiến lược, tiềm năng to lớn cùng sự quan tâm của Trung ương và sự chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Khu kinh tế Nghi Sơn sẽ sớm trở thành trung tâm đô thị - công nghiệp và dịch vụ xanh, thông minh, hiện đại; góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi mục tiêu đưa Thanh Hóa trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, và đến năm 2045 trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh, hạnh phúc”, ông Triều khẳng định trong báo cáo.

Lê Dương