Khủng hoảng Biển Đỏ đang chia cắt thương mại dầu mỏ toàn cầu

Tàu chở naphtha của hãng buôn hàng hóa Trafigura bốc cháy khi quá cảnh ở Biển Đỏ hôm 26-1 do trúng tên lửa của phiến quân Houthi. Ảnh: Indian Navy

Sự sụt giảm lưu lượng tàu chở dầu qua Kênh đào Suez, nằm phía trên Biển Đỏ, đang thúc đẩy sự chia rẽ thương mại dầu mỏ toàn cầu, thành hai khu vực lớn. Một khu vực tập trung quanh lưu vực Đại Tây Dương và bao gồm Biển Bắc (ở châu Âu) và Địa Trung Hải. Khu vực còn lại gồm Vịnh Ba Tư, Ấn Độ Dương và Đông Á. Dòng chảy dầu thô vẫn di chuyển giữa các khu vực này nhưng phải trải qua hành trình dài hơn và tốn kém hơn quanh cực nam châu Phi. Tuy nhiên, những biến gần đây cho thấy bắt đầu có sự mất kết nối thương mại dầu mỏ giữa các khu vực.

Theo các thương nhân, trên khắp châu Âu, một số nhà máy lọc dầu đã dừng mua dầu thô Basrah của Iraq vào tháng trước. Một số khách hàng từ lục địa này đang mua dầu từ Biển Bắc và Guyana, một quốc gia ở Nam Mỹ. Ở châu Á, nhu cầu dầu thô nhẹ Murban của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) tăng vọt, dẫn đến giá giao ngay tăng đột biến vào giữa tháng 1. Trong khi đó, dòng chảy dầu thô từ Kazakhstan đến châu Á giảm mạnh. Lượng dầu thô từ Mỹ đến châu Á giảm hơn 1/3 trong tháng trước so với tháng 12, theo dữ liệu theo dõi tàu biển của công ty phân tích Kpler.

Sự phân mảnh này sẽ không kéo dài nhưng đang khiến các nước phụ thuộc vào dầu nhập khẩu như Ấn Độ và Hàn Quốc gặp khó khăn hơn trong nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung. Đối với các công ty lọc dầu, điều này hạn chế tính linh hoạt để phản ứng với động lực thị trường đang thay đổi nhanh chóng và cuối cùng, có thể làm giảm lợi nhuận của họ.

“Xu hướng mua dầu từ những nơi có thể vận chuyển hàng hóa dễ dàng hơn về mặt hậu cần sẽ giúp tiết kiệm chi phí. Xu hướng này sẽ tiếp tục duy trì chừng nào tình trạng gián đoạn hàng hải ở Biển Đỏ giữ giá cước vận chuyển ở mức cao cao. Đó là một hành động cân bằng khó khăn khi khách hàng mua dầu phải lựa chọn giữa an ninh nguồn cung và tối đa hóa lợi nhuận”, Viktor Katona, nhà phân tích dầu thô của Kpler, bình luận.

Kpler cho biết, lượng tàu chở dầu đi qua Kênh đào Suez trong tháng 12 giảm 23% so với tháng 11. Sự sụt giảm này thậm chí còn rõ rệt hơn đối với khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), với mức giảm lần 65% và 73%.

Trên các thị trường sản phẩm dầu mỏ tinh chế, dòng chảy diesel và nhiên liệu máy bay từ Ấn Độ và Trung Đông đến châu Âu, cũng như dầu mazut và naphtha của châu Âu hướng tới châu Á bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Tại châu Á, hồi tuần trước, giá của naphtha, sản phẩm chưng cất dầu mỏ, đạt mức cao nhất trong gần hai năm do lo ngại nguồn cung từ châu Âu sẽ trở nên khó khăn hơn. Giá bắt đầu tăng nhanh sau khi tàu Marlin Luanda chở naphtha của Nga trúng tên lửa của phiến quân Houthi và bốc cháy khi quá cảnh ở Biển Đỏ vào hôm 26-1. Hãng buôn hàng hóa Trafigura, chủ sở hữu của tàu Marlin Luanda, đã mua naphtha từ Nga theo đúng chính sách giá trần của khối cường quốc công nghiệp G7. Vụ tấn công diễn ra khi tàu Marlin Luanda đang trên hành trình đến Singapore.

Một nhà môi giới ở Seoul (Hàn Quốc), cho biết, vụ tấn công càng khiến các tàu chở nhiên liệu tránh xa Biển Đỏ. “Một số ít tàu chở dầu đã chấp nhận rủi ro lớn khi đi qua Vịnh Aden (Vịnh Aden, nằm giữa Somilia và Yemen, kết nối với Biển Đỏ thông qua eo biển Bab-el-Mandeb). Nhưng giờ đây, các tàu này cũng sẽ chọn các tuyến đường dài hơn để tránh Biển Đỏ”, nhà môi giới nói.

Khu vực Địa Trung Hải của Châu Âu là nơi cung cấp naphtha chính cho các nước châu Á như Singapore, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc.

Các cuộc tấn công tàu thương mại ở Biển Đỏ đang tác động đến giá dầu thông qua chi phí vận chuyển cao hơn. Điều này khuyến khích các nhà máy lọc dầu mua dầu thô từ khu vực của họ càng nhiều càng tốt. Kpler cho biết, giá cước đối với tàu chở dầu thô cỡ lớn Suezmax từ Trung Đông tới Tây Bắc Âu đã tăng khoảng 50% kể từ giữa tháng 12. Dầu thô Brent cũng tăng giá khoảng 8% trong cùng kỳ. Trong khi đó, chi phí vận chuyển dầu đến châu Á từ Mỹ, nơi sản lượng đang tăng mạnh, tăng hơn 2 đô la/thùng trong khoảng thời gian ba tuần vào tháng 1.

Theo Bloomberg, Sky, SP Global

Lê Linh