Khủng hoảng F-35 gây áp lực lên Châu Âu

Ảnh: AP.

Trong nhiều thập kỷ, chính quyền Mỹ đã cáo buộc các nước NATO còn lại lơ là chi tiêu quốc phòng, khiến châu Âu phụ thuộc sâu sắc vào Washington. Các đồng minh NATO của Mỹ đã cam kết sẽ nhanh chóng tăng chi tiêu quốc phòng, mặc dù không có lộ trình thống nhất.

Để thích nghi với thông điệp từ Nhà Trắng, Canada đã xem xét lại kế hoạch mua 88 máy bay chiến đấu F-35 thế hệ thứ năm. Chính phủ sắp mãn nhiệm của Bồ Đào Nha cho biết vào tháng 3 rằng Lisbon cần cân nhắc “môi trường địa chính trị” mới khi cân nhắc khuyến nghị mua F-35, với chi phí khoảng 100 triệu đô la mỗi chiếc.

Đầu năm nay, nhiều báo cáo về “công tắc tắt khẩn cấp” tích hợp trong F-35 đã rộ lên, cho thấy Washington có thể kiểm soát hiệu quả các máy bay được các quốc gia tiếp nhận và vận hành theo ý muốn.

Các chuyên gia và quan chức đã hạ thấp những lo ngại này, nhưng thừa nhận Mỹ có thể có tác động đáng kể đến hiệu suất hoạt động của những máy bay này, nếu họ quyết định tác động đến việc nâng cấp phần mềm hoặc dừng quyền truy cập vào dữ liệu tình báo và nhiệm vụ.

NATO thấy Mỹ đã cắt đứt các nguồn viện trợ quân sự quan trọng cho Ukraine và ngăn cản Kiev tiếp cận thông tin tình báo có nguồn gốc từ Mỹ nhằm buộc Ukraine phải tuân theo ý muốn của mình, cụ thể là ngồi vào bàn đàm phán để ngừng bắn. Các đồng minh của Mỹ có thể thấy Ukraine đã bị dồn vào chân tường vì sự phụ thuộc vào Mỹ.

Máy bay F-35 do Lockheed Martin sản xuất là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm duy nhất dành cho quân đội phương Tây và nhiều quốc gia trong số 20 quốc gia đang vận hành hoặc mua F-35 đều là thành viên NATO.

Theo một quan chức trung tâm châu Âu tham gia vào kế hoạch quốc phòng, hiện nay các thành viên châu Âu của NATO có “động lực lớn hơn” để tham gia vào các chương trình phát triển máy bay thế hệ thứ sáu do các nước châu Âu dẫn đầu.

London, Rome và Tokyo đã hợp tác trong một chương trình phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu, được gọi là GCAP, một quan hệ đối tác công nghiệp được bảo lãnh bởi các hiệp ước của chính phủ. Ở Anh, máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu có người lái dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2035 được gọi là Tempest.

Pháp, Đức và Tây Ban Nha cũng đang triển khai dự án FCAS, mặc dù dự kiến sẽ sản xuất được máy bay phản lực thế hệ thứ sáu chậm hơn GCAP tới 10 năm.

Những lo ngại về sự phụ thuộc của F-35 vào Mỹ đã dẫn đến những cuộc thảo luận về mức độ phụ thuộc của các nước NATO còn lại vào hoạt động xuất khẩu quốc phòng của Mỹ sau Chiến tranh Lạnh.

Trong nhiều năm, Mỹ đã gánh vác gánh nặng quân sự tốn kém ở châu Âu, bao gồm cung cấp hậu cần, vận tải chiến lược, thông tin liên lạc, tình báo và khả năng trinh sát, cũng như tác chiến điện tử và kho đạn dược.

TD