Kích cầu tiêu dùng bằng cách nào?

Ảnh minh họa.

Hàng thiết yếu cũng cân nhắc

Vào siêu thị ngay trong đợt giảm giá mạnh các mặt hàng nhằm chào mừng Quốc tế phụ nữ 8-3, thế nhưng chị Thu Hoài (Gò Vấp) vẫn tỏ ra khá thờ ơ với các nhóm hàng như quần áo, mỹ phẩm, đồ gia dụng. Cái chị quan tâm nhiều nhất vẫn là các mặt hàng thiết yếu có được giảm giá hay không, thậm chí cùng một mặt hàng chị cũng phải cân nhắc kỹ xem thương hiệu nào giá rẻ hơn, khuyến mại nhiều hơn.

Chị Hoài cho biết, kể từ giữa năm 2024 khi tình hình công việc có nhiều tín hiệu bất ổn, chị đã bắt đầu chiến dịch tiết kiệm, thắt lưng buộc bụng, chỉ mua khi thực sự có nhu cầu. Thậm chí ngay cả nhóm ngành thiết yếu như thực phẩm cũng phải mua đúng lượng chứ không thoải mái như trước.

Đây có lẽ cũng là tâm lý chung của nhiều người tiêu dùng hiện nay khi những lo ngại về việc làm, thu nhập vẫn đang đè nặng. Nếu có đi dạo các siêu thị trong thời gian này, sẽ thấy giỏ hàng của người tiêu dùng phần nhiều là các mặt hàng thiết yếu.

Ra khỏi siêu thị đi đến các khu chợ truyền thống tình cảnh cũng không khá hơn là bao. Rau quả, thịt cá không thể cắt giảm thêm nên người tiêu dùng chuyển qua cắt giảm các nhóm ngành thời trang, gia dụng. Thanh Tùng, nhân viên kinh doanh của một công ty nhựa phải thốt lên “ế chưa từng thấy”.

Chia sẻ cùng ĐTTC, ông Phan Văn Dũng, Phó Tổng giám đốc CTCP Việt Nam Kỹ nghệ súc sản (Vissan) cho biết, sức mua của người tiêu dùng với các sản phẩm của công ty hiện nay giảm khoảng 15% so với thời điểm trước Tết. Một khảo sát gần đây cũng cho thấy, con số 50% doanh nghiệp (DN) TPHCM nhận định nhu cầu tiêu dùng suy giảm.

Trong một bài chia sẻ của mình trên trang mạng xã hội cá nhân hồi cuối tháng 2, nhà báo Vũ Kim Hạnh đã ghi lại những nét chính mà nhóm chuyên gia thị trường của Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ DN (BSA) trao đổi. Theo bà Hạnh, giám đốc một công ty thực phẩm trong nhóm chuyên gia (xin được giấu tên) cho biết lần đầu tiên sau rất nhiều năm ngành hàng thịt lạnh tăng trưởng âm trong mùa Tết, điều mà dù bi quan đi nữa cũng chưa từng nghĩ tới.

Bà Hạnh còn nói về sự vắng vẻ đáng ngạc nhiên của các điểm bán sau Tết. Giám đốc một hệ thống siêu thị lớn còn phải thở dài vì không biết sau Tết người tiêu dùng đi đâu hết rồi. Vị này từng “oải” với doanh số Tết nhưng cũng kỳ vọng Tết người tiêu dùng mua ít thì sau tết tình hình tiêu dùng sẽ nhanh chóng trở lại. Những thay đổi của người tiêu dùng khiến nhiều chuyên gia không còn dám dự đoán sức mua của tháng 3 hay các tháng sau ra sao.

Thực tế ngay trong tháng đầu năm, tháng có dịp Tết nhưng nhiều người tiêu dùng đã bắt đầu chiến dịch cắt giảm chi tiêu. Số liệu thống kê cho thấy, tổng mức bán lẻ hàng hóa tháng 1 chỉ tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước. Bước qua tháng 2, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt 561.700 tỷ đồng, giảm 2,5% so với tháng trước và tăng 9,4% so với cùng kỳ năm 2024. Mức tăng 2 tháng đầu năm đang đặt ra nhiều thách thức cho mục tiêu tăng trưởng bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm nay.

Trong một phân tích hồi cuối tháng 2, phía Bộ Công Thương chỉ ra mục tiêu Chính phủ đề ra là tăng trưởng bán lẻ và doanh thu tiêu dùng đạt khoảng 12% trong năm 2025. Với mức tăng trưởng 9,5% trong tháng 1, trong 11 tháng còn lại trung bình mỗi tháng chúng ta cần duy trì mức tăng trưởng tối thiểu 12,2% để đạt mục tiêu. Như vậy tháng 2 đã không đạt mức kỳ vọng.

Làm sao kích tiêu dùng

Ngay những ngày đầu năm Chính phủ đã ban hành Nghị định 180 quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (VAT). Nghị định có hiệu lực từ 1-1-2025 đến hết ngày 30-6-2025. Theo Nghị định 180, quy định giảm 2% VAT sẽ áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%).

Quy định này không áp dụng cho một số nhóm hàng hóa, dịch vụ sau: Viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo đánh giá của các chuyên gia, giảm 2% thuế VAT sẽ giúp người dân tiết kiệm được một khoản chi phí trong chi tiêu, sinh hoạt, từ đó kích cầu, tăng tiêu dùng. Tuy nhiên, trong một số bài phân tích trước đây của ĐTTC cũng chỉ rõ giảm 2% thuế VAT thực chất không ảnh hưởng nhiều đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng trong bối cảnh thắt chặt chi tiêu, đó là chưa bàn đến nếu người tiêu dùng mua sắm ở chợ truyền thống thì không ai nhắc đến VAT.

Cái người tiêu dùng quan tâm nhất vẫn là giảm giá, khuyến mại. Hiện để kích cầu tiêu dùng, kích cầu du lịch, các Bộ như Bộ Công Thương, Bộ VHTTDL đã đưa ra nhiều chương trình hành động cụ thể, trong đó nhấn mạnh đến các chương trình khuyến mại, giảm giá. Về phía DN nỗ lực giữ giá, khuyến mại đều đặn luân phiên các mặt hàng cũng đang là giải pháp được ưu tiên lúc này.

Bên cạnh quan tâm hàng khuyến mại, người tiêu dùng chỉ có thể mạnh tay mua sắm khi thu nhập tăng lên, công việc ổn định hơn. Nhưng để thu nhập của người lao động tăng sức khỏe của DN phải tốt. Thế nhưng lúc này không phải DN nào cũng có sức khỏe tốt, thậm chí có những DN đang phải chịu không ít áp lực.

Đơn cử như câu chuyện của Vissan, ông Dũng cho biết DN đang trong thế càng bán càng lỗ do giá heo hơi tăng mạnh. Điều chỉnh giá heo hơi trong chương trình bình ổn hiện nay của Sở Tài chính TPHCM so với giá heo hơi ở ngoài thị trường vẫn chênh lệch khá nhiều.

Cụ thể, từ ngày 4-3 giá heo hơi được mua vào ở mức 78.000 đồng/kg, tăng 11.000 - 12.000 đồng so với đầu năm. Trong khi đó, giá heo hơi bình ổn được Sở Tài chính duyệt trong chương trình bình ổn thị trường (ngày 3-3) là 74.000 đồng/kg. Theo khảo sát, trong tháng 2 tại TPHCM, có tới 39% DN giảm lợi nhuận. Vì thế làm sao vực dậy sức khỏe DN cũng là bài toán cần lời giải.

THANH LÂM