Kích cầu tiêu dùng hỗ trợ cho tăng trưởng

Đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế. Ảnh tư liệu

PV: Thưa ông, ông nhìn nhận thế nào về triển vọng kinh tế của năm 2025?

Ông Phạm Xuân Hòe: Năm 2024 vừa qua đã là một năm rất khó khăn với kinh tế Việt Nam, trong đó có doanh nghiệp và các hộ kinh doanh. Mặc dù kinh tế tăng trưởng khá cao, nhưng động lực chính vẫn là từ khu vực FDI, xuất khẩu và đầu tư công. Về khu vực tư nhân, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất thấp, tiêu dùng chưa phục hồi như trước dịch, cho thấy khó khăn của doanh nghiệp và người dân còn không ít.

Năm 2025, những khó khăn còn nhiều hơn nữa bởi xung đột địa chính trị trên thế giới tiếp tục gia tăng, chiến tranh thương mại lại được khơi mào…, gây tâm lý bất ổn trên toàn cầu. Điều này sẽ tác động đến tiêu dùng, sản xuất, đặc biệt là lĩnh vực xuất khẩu, tỷ giá và kéo theo tác động dây chuyền đến lạm phát của Việt Nam.

Những yếu tố này sẽ tạo ra các thách thức rất lớn cho điều hành, cả về chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, đến các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng từ cả phía cung và phía cầu của Chính phủ, cộng hưởng với những khó khăn nội tại của nền kinh tế.

Tuy nhiên, chúng ta cũng có nhiều lợi thế về ngành hàng xuất khẩu, thu hút FDI, niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với các giải pháp điều hành của Chính phủ. Đặc biệt, là việc triển khai những yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm về tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước đang tạo sự khích lệ rất lớn.

PV: Một trong các giải pháp được nhấn mạnh năm nay là đẩy mạnh tín dụng để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng cao. Ông đánh giá thế nào về giải pháp này, đặc biệt là dư địa để đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng?

Ông Phạm Xuân Hòe: Trước hết phải nói lại rằng, tín dụng ngân hàng là tín dụng bổ sung cho doanh nghiệp có tính chất hoàn trả. Tín dụng ngân hàng có hai phần, phần tín dụng trung và dài hạn có thể góp phần kích thích đầu tư của doanh nghiệp, làm tăng GDP. Còn tín dụng ngắn hạn, chiếm khoảng trên 50% thì chỉ là dầu bôi trơn, vốn lưu động, phần giá trị gia tăng khá thấp, nên đóng góp vào GDP không đáng kể.

Như vậy, tín dụng là kênh quan trọng để cung ứng vốn cho nền kinh tế, nhưng chỉ mang tính chất hỗ trợ. Phần tăng trưởng chính vẫn phải từ chi tiêu của hộ gia đình trong nền kinh tế và muốn chi tiêu thì họ phải có tiền, có thu nhập cao.

Do đó, đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng chắc chắn sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế, nếu như chúng ta làm được. Bởi vì, các công ty tài chính tiêu dùng cũng như ngân hàng thương mại cho vay tiêu dùng những năm qua đã gặp nhiều rủi ro, nên họ sẽ rất thận trọng.

Để thúc đẩy được tín dụng tiêu dùng, theo tôi phải từ hai giải pháp lớn.

Đầu tiên phải hỗ trợ hơn nữa cho sản xuất kinh doanh thì mới tạo được công ăn việc làm. Người dân chỉ sẵn sàng tiêu tiền nếu họ biết có thể làm ra tiền, nhưng với những khó khăn hiện tại của doanh nghiệp, đây cũng là một bài toán khó.

Thứ hai là cần có hành lang pháp lý tốt hơn nữa về thu hồi nợ cho các công ty tài chính tiêu dùng, ngân hàng thương mại. Nếu pháp lý được củng cố, quyền của chủ nợ được bảo đảm tốt hơn thì các ngân hàng thương mại và công ty tài chính tiêu dùng sẽ mạnh dạn tăng tín dụng tiêu dùng ra nền kinh tế.

PV: Khi tiền được đưa ra nền kinh tế nhiều, qua nhiều kênh, chúng ta có nên lo ngại về rủi ro lạm phát?

Ông Phạm Xuân Hòe: Tôi rất đồng tình với một thông điệp của Thủ tướng năm nay là chúng ta sẵn sàng chấp nhận lạm phát cao hơn một chút, để đạt mục tiêu tăng trưởng. Đây là quan điểm mà tôi ủng hộ từ lâu.

Dù tăng trưởng cao nhưng tiền trong nền kinh tế thực ra không nhiều, nếu phân tích kỹ các con số về tổng phương tiện thanh toán M2, tài sản ròng ngoại tệ của nền kinh tế… sẽ thấy điều này. Trong bối cảnh khó khăn, không thấy có cơ hội làm ăn kinh doanh, người ta sẽ không bỏ tiền ra đầu tư. Điều này rất kinh tế thị trường, không thể nào ép được. Còn nếu tăng trưởng tín dụng cao thì sẽ có những thách thức nhất định, gia tăng áp lực cho lạm phát, lãi suất.

Nếu chúng ta đạt chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng sẽ rất tốt cho tăng trưởng kinh tế, nhưng phải xuất phát từ cầu của nền kinh tế, tức là của doanh nghiệp và người dân Việt Nam. Các doanh nghiệp FDI hầu hết không vay ngân hàng thương mại Việt Nam, họ vay từ ngân hàng phía họ hoặc từ công ty mẹ vì lãi suất của họ thấp hơn.

Còn với chúng ta, tín dụng tăng trưởng như vậy cũng là áp lực rất lớn. Theo tính toán của Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng hiện nay bằng khoảng 135% GDP. Nếu trừ phần GDP do FDI tạo ra không phải từ tín dụng trong nước thì trọng số này còn cao hơn nữa. Do đó, sẽ có những rủi ro mà chúng ta cần phải cân nhắc rất kỹ.

PV: Với tình hình như vậy, ông có đề xuất gì để thúc đẩy tăng trưởng cao và bền vững?

Ông Phạm Xuân Hòe: Tôi cho rằng, đầu tiên muốn gì thì muốn phải dựa vào nội lực nền kinh tế, phải kích được tiêu dùng. Muốn hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp thì cần "bơm" thẳng đến cho họ, không nên qua bất cứ một cầu nào cả. Nếu qua bất cứ cầu nào, tiền sẽ không ra được nền kinh tế.

Kiến nghị thứ hai là đẩy mạnh giải ngân đầu tư công. Ngay từ đầu năm Thủ tướng cũng đã chỉ đạo quyết liệt và tôi đề xuất thêm là cần phải khoán KPI cho các bộ trưởng, chủ tịch UBND tỉnh, thành. Đây chính là bài học từ Nhật Bản, ở đêm trước của sự tăng trưởng thần kỳ. Cần phải có các tiêu chí rất cụ thể cho người đứng đầu ngành, địa phương, qua đó, chọn được người tài để phát triển.

Vấn đề thứ ba là thực hiện quyết liệt hơn những chỉ đạo của Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ về thể chế. Hiện, Chính phủ đang soạn thảo nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân. Cùng với đó, tôi cho rằng cần một nghị quyết về cải cách thể chế.

Trong nghị quyết đó, ghi rõ ràng từ ngày nghị quyết này có hiệu lực thì những thủ tục hành chính, điểm nghẽn nào trong các văn bản của các bộ, ngành trước đó hết hiệu lực. Đi kèm với đó là một phụ lục cụ thể, chỉ rõ những thủ tục hành chính, quy định này được bãi bỏ. Chính phủ có thể giao Bộ Tư pháp làm đầu mối, các bộ, ngành phối hợp để rà soát tất cả những thủ tục hành chính, sau đó thống kê vào trong phụ lục đó.

Tất nhiên, chúng ta phải cân nhắc hợp tình hợp lý mới bãi bỏ. Theo tôi, đây là cách nhanh nhất để nâng cao niềm tin, sự hứng khởi cho doanh nghiệp và người dân.

PV: Xin cảm ơn ông!

Hoàng Yến