Kiểm định xe máy từ 5 năm tuổi, có quá sớm?

Chặn sớm nguy cơ

Theo thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam, cả nước hiện có khoảng 74 triệu xe máy lưu hành, trong đó hơn 45 triệu chiếc đang được người dân sử dụng hằng ngày.

Tại Hà Nội, số lượng xe máy vào khoảng 7 triệu chiếc, chưa kể số lượng xe máy ngoại tỉnh tham gia giao thông tại Thủ đô. 1/2 trong số đó là xe máy cũ sản xuất trước năm 2000.

Đáng nói, số lượng xe máy khổng lồ là phương tiện chính phục vụ nhu cầu đi lại hằng ngày của người dân không chỉ là một trong những nguồn phát thải khí độc hại ra môi trường, mà còn tạo áp lực lớn về giao thông.

Theo Cục đăng kiểm Việt Nam, xe máy hoạt động sẽ thải ra 80 - 90% khí CO, HC, 50% lượng NOx trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Các chất ô nhiễm này gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng môi trường, không khí đô thị và là một trong những nguyên nhân gây hại trực tiếp tới sức khỏe người dân.

Một kiểm tra ngẫu nhiên khí thải năm 2021 với hơn 5.200 xe có tuổi đời trên 5 năm cho thấy, các phương tiện này có xu hướng phát thải vượt giới hạn cho phép. Cụ thể, tỷ lệ xe không đạt tiêu chuẩn Việt Nam mức 1 là hơn 54% và mức 2 là trên 60% (theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6438:2018).

Vì vậy, người dân đều đồng thuận rằng việc kiểm định khí thải xe máy là cần thiết để kiểm soát chất lượng không khí, làm giảm ô nhiễm môi trường và áp lực cho hạ tầng giao thông đô thị.

Mới đây, Bộ GTVT đã ban hành Thông tư 47/2024/TT-BGTVT quy định: xe mô tô, xe gắn máy có tuổi đời dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải; xe từ 5 - 12 năm tuổi phải kiểm định 2 năm/lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm.

Trường hợp xe mô tô, xe gắn máy trong cơ sở dữ liệu không có thông tin về ngày xuất xưởng thì tính từ ngày 31/12 của năm sản xuất xe. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải sẽ được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp.

Đồng tình với quy định này, anh Lê Tuấn Tài (quận Cầu Giấy) cho rằng, xe máy có tuổi đời từ trên 5 năm dù còn khá mới nhưng nếu không được bảo dưỡng thường xuyên, sử dụng xăng kém chất lượng thì cũng có nguy cơ xả thải gây ô nhiễm môi trường. Do đó, việc kiểm định là cần thiết để đảm bảo chất lượng và an toàn cho phương tiện khi lưu thông.

Anh Nguyễn Xuân Đức (quận Hai Bà Trưng) cũng cho rằng, xe máy từ 5 năm tuổi nếu được sử dụng với tần suất lớn sẽ rất nhanh xuống cấp, khi đó, sẽ thải ra môi trường lượng khí độc cao gấp nhiều lần. Việc kiểm định khí thải càng làm sớm thì càng chặn được nguy cơ phát thải khí gây ô nhiễm.

Hơn nữa, Hà Nội đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết quy định tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp trên địa bàn nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024. Trong đó, dự kiến sẽ thí điểm mô hình vùng phát thải thấp và hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm từ đầu năm 2025. Đến năm 2030, Hà Nội sẽ phân vùng hạn chế hoạt động của xe máy và dừng hoạt động xe máy ở những khu vực có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Vì vậy, việc sớm kiểm soát khí thải đối với xe máy sẽ góp phần thanh lọc và hạn chế phương tiện ô nhiễm hoạt động tại các quận trung tâm.

Cần cơ chế hỗ trợ

Đồng tình rằng kiểm định khí thải xe máy là việc làm cần thiết và nên thực hiện sớm, nhưng để áp dụng vào thực tiễn đạt hiệu quả, người dân cho rằng cần có sự chuẩn bị tốt về hệ thống kiểm định và kỹ thuật.

Theo anh Nguyễn Thành Luân (quận Thanh Xuân), số lượng xe máy tại Việt Nam nói chung và tại Hà Nội nói riêng là rất lớn. Việc kiểm định tuy thiết bị đơn giản, thời gian kiểm tra với xe ngắn chỉ từ 5 – 10 phút nhưng vẫn cần có sự chuẩn bị về nguồn lực từ sớm để phục vụ tốt nhất nhu cầu của Nhân dân, tránh quá tải hệ thống.

Bên cạnh đó, cần nghiên cứu các bước thời hạn đăng kiểm phù hợp. Ví dụ với xe 5 -7 năm tuổi kiểm định 24 tháng/lần. Xe từ 7-10 năm tuổi kiểm định 12 tháng/lần. Xe trên 10 năm tuổi kiểm định 6 tháng/lần.

Người dân cũng có thể làm thủ tục đăng ký đăng kiểm xe máy theo hai hình thức là trực tiếp và trực tuyến. Khi nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ sở kiểm định khí thải, người dân sẽ được giải quyết trong ngày, còn người đăng ký thủ tục online sẽ chờ cơ sở đăng kiểm xác nhận lịch hẹn. Chủ xe sau đó sẽ đưa xe mô tô, xe gắn máy đến cơ sở đăng kiểm thực hiện kiểm định theo quy định. Như vậy sẽ giúp người dân tiết kiệm thời gian và thuận tiện hơn trong việc thực hiện các thủ tục.

Hơn nữa, nhiều người đồng tình rằng, cần có các biện pháp hỗ trợ người dân sửa chữa, khắc phục các vấn đề kỹ thuật khi xe không đạt tiêu chuẩn khí thải. Bởi hiện nay, người sử dụng phương tiện xe máy cũ chủ yếu là người lao động, do đó có thể xem xét đến việc hỗ trợ chi phí để người dân sửa chữa hoặc chuyển đổi sang các phương tiện xe máy điện nếu đáp ứng được một số yêu cầu nhất định.

Đồng thời, Nhà nước cũng xem xét đẩy mạnh đầu tư cho hệ thống giao thông công cộng để hướng tới việc sử dụng các phương tiện xanh, giảm việc sử dụng xe cá nhân, đặc biệt là xe máy tại Hà Nội.

Cũng liên quan đến vấn đề này, lãnh đạo Phòng Kiểm định xe cơ giới - Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, lộ trình thực hiện kiểm định khí thải sẽ thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường. Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường đang là cơ quan chủ trì, phối hợp cùng Bộ GTVT xây dựng, trình Chính phủ để ban hành quyết định.

Như vậy, việc lộ trình kiểm định khí thải xe máy chưa bắt đầu từ ngày 1/1/2025 mà sẽ được xem xét ban hành trong thời gian tới khi hội đủ các điều kiện cần thiết.

Huyền Sâm